Fotodynamische therapie - Oncologie in perspectief

Fotodynamische therapie
1
Verleden
heden
toekomst
Spreker: Mw. H. (Hannah) Tefsen (MANP)
Verpleegkundig specialist Hoofd-hals Oncologie
5 juni 2014
2
Inhoud
 Doel
 Incidentie kanker
 Hoofd-hals kanker
Verleden: Geschiedenis PDT
Heden: Incidentie PDT, Werkingsmechanisme,
Indicaties, Verpleegkundige zorg, Nieuwe inzichten
Toekomst: Kwaliteit van leven
 Conclusie
 Vragen
3
Doel
Verleden PDT
Heden PDT
Toekomst PDT
Up to date
4
Kanker in 2013
MEEST VOORKOMENDE LOKALISATIES VAN KANKER IN 2013 door NKR ( www.cijfersoverkanker.nl )
Hoofd-hals kanker
Incidentie 20121
Mondholte
Lip
Neus- en bijholten
Keelholte
Speekselklieren
Strottehoofd
1)NKR 2014
1056
236
169
680
149
709
Maligniteiten uitgaande van de
slijmvliezen
Mondholte
Pharynx (naso-, oro-,hypo-)
Larynx
• Alcohol
• Roken
• Erfelijke predispositie
• HPV, EBV
• Specifiek: hout
Behandeling
Huidige methoden
 Radiotherapie en chirurgie
 Beschadiging omliggende weefsel
 Kan niet herhaald worden
Waarom PDT?
 Minimaal weefselverlies
 Minimale littekens
 Kan herhaald worden
7
8
Incidentie PDT
2010: 25
2011: 20
2012: 28
2013 : 23 / 3 deelname studie
9
Geschiedenis PDT
 Eind 19e eeuw
 Huidafwijkingen
 Jaren‘70: kankerbehandeling
AVL
 1990 Longkanker en mesotheliomen
 1996 Hoofd-halscarcinomen
 > 650 (1/5 huid)
 2006: PDT centrum
 PDT coördinator
10
Betrokken disciplines
 2 Hoofd- hals chirurgen
 Hoofd-hals verpleegkundige
 PDT coördinator ( 2)
 2 fysica
 Radiotherapeut
 Mondhygiënist en Diëtist
 Onderzoekers ( nasopharynx, fess)
11
Photodynamic therapy (PDT)
therapy
administration
laser
96 h
12
9
photosensitiser
3
6
Non
thermal
illuminatio
n of target
volume
Lichtgevoelige stof Foscan
Hele lichaam lichtgevoelig
Laserlicht na 96 uur
Zuurstof+ Foscan + licht
Ontstekingsrespons
Apoptose
Marge tumor 0,5-1cm
Foscan©
 Lichtgevoelige stof
 Minimaal 6 minuten
 Donkerpaars > filter
 Meteen gevoelig voor licht
 Concentratie in bloed verminderd > 15 dg
 Geen OK
 Arm (injectieplaats) beschermen.
12
Belichting
 200 seconden
 Lichtbron
 Door laserlicht> fotoactivering.
 Fotoactivering >lokale weefselbeschadiging>
ontstekingsreactie.
 Oedeem
 Necrose.
13
Black copper-wax
Donkere doeken
Speciaal ontworpen modellen
veiligheidsmarge van 1 cm
15
Voorlichting
Toediening Foscan©
 Lichtbelasting
 Brandwonden
Behandeling met laserlicht
 Zwelling
 Pijn
 Necrose >foetor ex ore
 Medicatiegebruik
16
 Lichtmeter
 Kleding
 Thuis
17
Dag 1
Binnenshuis, verduisterde
ruimten, tv en computer mag
60w lamp
100 Lux
Dag 2 - 7
Normaal licht binnenshuis
Geen direct zonlicht
In de avond naar buiten
ZONNECREME GEEFT
GEEN BESCHERMING
Naar buiten gedurende 10-15
minuten, wel in schaduw blijven
 100 lux/dag
Dag 7 700 lux
Test tolerantie zonlicht door
handen 10 minuten bloot te
stellen aan zon licht
Na 3-4 weken het
normale leven
weer oppakken
Dag 8 - 14
Dag 15 en
verder
Z
 100 lux/dag
Dag 14 1400 lux
18
Brandwonden
19
Na behandeling
 500 lux
 Bedgordijnen open. Bedlampje aan.
 Saturatiemeter verplaatsen a 15 min.
 Inspectie zwelling
 Start dexamethason op OK
 Opname 1-7 dg
 Tracheotomie
 Sondevoeding
Nazorg
 Belafspraken 2 keer per week ( HHV en VS)
Items bespreken
 Na 1 maand vervolgconsult arts.
 Na 2 maand VS etc.
21
Indicaties
 Leukoplakie
 Carcinoma in situ
 Plaveiselcelcarcinoom
 Tumordikte < 5mm of > 5 mm
 Recidief, 2e primaire, irradicaal, adjuvant
 Basaalcelcarcinoom huid
22
Leukoplakie
Witte afwijking
Niet afschraapbaar
5% gaat over in een PCC
premaligne afwijking
Roken >40 jaar
Plaveiselcelcarcinoom
• Pijnlijk
• Induratie
• Niet scherp begrensd
25
Tong
Mondbodem
Gingiva
Palatum durum
Wangslijmvlies
Pallatum molle
Tongbasis
Tonsillen
Halsklieren
26
Doel
 Curatief
 Palliatief
27
Technieken
1. Oppervlakkig
2. Interstitiële
3. Interluminale
28
1. Oppervlakkig PDT
Tumoren kleiner dan 5 mm
Endoscopische echografie
MRI
Casus I
29
30
Casus II
5 dagen
Tongrand
Dikte 2,5 mm
4 weken
3 weken
3 maanden
Casus III
3e primaire tumor:
tonsil links
31
Casus IV
 Unknown primairy: metastase supraclaviculair: CRT
 Recidief hals: totale laryngectomie
 Recidief stoma-opening: Chemotherapie
 > 1 jaar recidief stoma met kans op bloeding: PDT
32
33
Casus V
Dag 2
Week 1
PCC lip
Week 2
2 maanden
34
Casus VI
BCC neus
Week 1
1 maand
2 maanden
2. Interstitiële PDT
 Tumoren >5 mm
 van binnenuit
belichten
 Naalden in tumor
brengen
laser
tumor
Pre planning
36
Implanteren naalden
CT scan
Belichten
37
3. Interluminale
2
3
6
4
1
5
Recidief
nasopharynxcarcinoom
38
Nieuwe inzichten




Project thuistoediening Foscan©
Lopende internationale studie
Nieuwe indicatie
Toelichting proefschrift.
39
Project thuistoediening Foscan©
 Patiënten komen van ver
 Ziekenhuis> huis> ziekenhuis
 Service naar de patiënt.
 Verpleegkundigen opgeleid
 Medizorg
 Start 15 juni 2014
 Evaluatie met vragenlijsten.
40
Lopende internationale studie




PCI=Photochemical internalisation
Fase II studie
Oppervlakkige en interstitiële techniek
Amphinex + Bleomycine + belichting
 n=4:
 Recidief
41
96 h
Nieuwe indicatie
 Recidieven neusholte en neusbijholte
 Primaire tumor> standaard behandeling> Resectie +
(chemo)radiatie
 5jr. overleving = 67%
 Metastaseren meestal niet
 Lokale controle essentieel
Behandeling van recidieven
 Chirurgie
 Chemotherapie
 Her-bestraling
mutilerend, riskant, irradicaal
monotherapie niet curatief
overlappende bestralingsvelden
 visusdaling
 hersenoedeem & abces
 osteonecrose
 PDT?
niet invasief
herbehandelingen mogelijk
45
FESS1 + PDT
neusbijholten
Nieuwe studie wordt
binnenkort gestart
1) Functional endoscopic sinus surgery
Casus VII
2008 T4N2b tonsilcarcinoom CRT
2012 2e primaire cavum nasi
curatieve chirurgie is technisch niet mogelijk.
Debulking met adjuvante fotodynamische therapie
46
Proefschrift
47
Baris Karakullukcu –hoofd-halschirurg Antoni van Leeuwenhoek
New Insights into Photodynamic Therapy of the Head and
Neck.
Doelstelling:
 Analyse PDT
 Op zoek naar verbetering van behandelresultaten
 Ontwikkeling nieuwe technieken/ IPDT
3 studies toelichten
2013: A matched cohort comparison of mTHPCmediated photodynamic therapy and trans-oral
surgery of early stage oral cavity squamous cell
cancer.
Retrospectief
Chirurgie n=43, PDT n=55
Excisie versus PDT
c/
- Behandeling is vergelijkbaar
- Tumoren < 5 mm
48
2011: Photodynamic therapy of early stage oral
cavity and oropharynx neoplasms: an outcome
analysis of 170 patients.
 n=170
 Meerdere lokalisaties
 PDT lijkt het beste te werken voor de tong en de
mondbodem
49
2012:
50
mTHPC mediated interstitial photodynamic therapy
of recurrent nonmetastatic base of tongue cancers:
Development of a new method.
n=20
De eerste resultaten IPDT zijn bemoedigend.
Betere planning en logistiek
Geleerd van proefschrift
Waarom wordt de therapie niet op handen gedragen?
 Meer onderzoek nodig
 Prospectief
 Chirurg versus radiotherapeut
51
Afgerond project
 Kosten-effectiviteit studie
 Uitbehandelde patiënten
 Nationale studie
 Vergeleken met chemotherapie
 Foscan= duur geneesmiddel=vergoed!
 Kwaliteit van leven (QLQ-HN35 en QLQ C30)
Geen effect op kwaliteit van leven
Kwaliteit van leven
 Andere indicaties
 Specifiekere vragenlijsten nodig
Wat is de ervaring van patiënten?
Veel pijn
 Zwelling
 Houden aan lichtprotocol: belastend?
 Vieze geur in de mond
53
Conclusies
Verleden: beloofde behandeling
Heden: bewezen therapie voor oppervlakkige tumoren
Toekomst:
 Meer onderzoek
 Nieuwe technologie en planning van IPDT
 Nieuwe indicaties
 Goed lopende thuistoediening Foscan©
 Kwaliteit van leven analyse
Plaats naast de reguliere behandelingen
54
Vragen?