orbita fractuur of breuk van de oogkas - AZ Sint

Patiënteninformatie
Heelkunde 2
ORBITA FRACTUUR OF
BREUK VAN DE OOGKAS
1. Inleiding
Met deze brochure willen we u zoveel mogelijk schriftelijke informatie geven.
Deze informatie wordt door de arts en de verpleegkundige ook mondeling
toegelicht. Indien deze uitleg voor u onvoldoende is, kunt u verdere vragen
stellen aan uw chirurg of verpleegkundige. Tijdens de dagelijkse verzorging
en tijdens de zaalronde van de arts, krijgt u uitleg over het verdere verloop
van uw verblijf in het ziekenhuis.
2. Wat is een breuk van de oogkas?
De orbita of oogkas is de holte in de schedel waarin zich het oog bevindt.
Dit benig omhulsel van het oog wordt gevormd door verschillende
schedelbeenderen (6 in totaal). Een orbita fractuur is een andere benaming
voor een gebroken oogkas. Hoewel bescherming van het oog de belangrijkste
functie van de oogkas is, zijn de beenderen die de oogkas vormen niet
allemaal even stevig. De orbitabodem bijvoorbeeld is papierdun waardoor
een fractuur vaak in dit gebied zal optreden. Een fractuur van de orbita
bodem of mediale wand wordt ook wel ‘blow-out’ fractuur genoemd.
Oorzaken van een fractuur : door een stomp trauma, zoals een vuistslag of
squashbal tegen het oog of door een (verkeers-)ongeval, kan het oog of de
oogkas beschadigd raken.
Symptomen van orbita fractuur: de ernst van het letsel is vaak afhankelijk
van de kracht waarmee het letsel werd opgelopen. De schade kan variëren
van een oppervlakkige verwonding en een gevoelig oog tot aanzienlijke
schade met een blijvende vermindering van het gezichtsvermogen.
De belangrijkste verschijnselen zijn:
• Dubbelzien
Indien er sprake is van een breuk van de oogkas, kan vet- en/of spierweefsel
in de breuk vast komen te zitten. Door inklemming van weefsel in de breuk
of door zwelling en oedeem kan het oog niet goed meer bewegen. Hierdoor
kan scheelzien en daardoor dubbelzien ontstaan.
• Asymmetrie van het gezicht
Door zwelling van de huid en de oogleden kan een asymmetrie van het
gezicht ontstaan. Ook kan de oogkas door de klap zo beschadigd zijn dat het
gehele oog dieper in de oogkas komt te liggen. Dit kan, na het verdwijnen
van de zwelling, als cosmetisch storend ervaren worden.
Andere verschijnselen die ook voorkomen zonder een breuk in de oogkas:
• Verminderde gezichtsscherpte
Door een klap op het oog kan het oog zelf beschadigd raken. Afhankelijk van
de ernst van de beschadiging kan de gezichtsscherpte verminderd zijn.
In zeldzame gevallen kan er een bloeding achter het oog, dus in de oogkas,
ontstaan. Dit bloed kan niet weglopen en zal het oog naar voren drukken,
waardoor het oog gaat uitpuilen. De oogzenuw kan bekneld raken en
hierdoor zal het gezichtsvermogen snel verslechteren. Acuut ingrijpen is
dan nodig. Het is daarom van groot belang dat de oogarts het oog goed
onderzoekt op eventuele schade aan bijvoorbeeld het netvlies, de ooglens
en de oogzenuw.
• Pijn
Door de klap kan er een bloeduitstorting (hematoom) in de oogleden of
rondom het oog ontstaan. Hierdoor krijgt men een ‘blauw oog’.
Door de zwelling kan de huid rond het oog erg gespannen komen te staan
en pijnlijk aanvoelen. Soms kan de huid gescheurd zijn. Deze scheur zal
in sommige gevallen gehecht moeten worden om de huid goed te laten
genezen. Door een klap op het oog kan het oog zelf ook beschadigd zijn. Een
beschadiging van het hoornvlies is vaak erg pijnlijk.
Tevens kan men direct na het ongeval of bij oogbewegingen in een bepaalde
richting klachten als duizeligheid, misselijkheid en hartkloppingen hebben.
Deze klachten zijn een soort pijnreactie en duiden vaak op inklemming van
(spier-)weefsel in de botbreuk. Indien de zenuw, die door de onderzijde van
de oogkas loopt, beschadigd is, geeft de patiënt vaak aan een ‘dof’ gevoel in
bovenlip en bovenkaak te hebben.
3. Pré- en postoperatieve onderzoeken + uitleg
Bij verdenking op een orbitafractuur (gebroken oogkas) zal meestal een
advies van verschillende specialistische disciplines worden gevraagd
(oogarts, kaakchirurg en NKO-arts). Eén of meerdere onderzoeken zullen
worden uitgevoerd : röntgenopname, CT-scan, MRI, oogheelkundig/
orthoptisch onderzoek.
3.1 Behandeling orbita fractuur
Conservatieve behandeling
In veel gevallen zal men niet (direct) tot operatieve behandeling overgaan
en de uitkomst van het natuurlijk genezingsproces afwachten. Klachten als
dubbelzien kunnen door de afname van de zwelling ook vanzelf verdwijnen.
Operatieve behandeling
Operatief behandeling is in sommige gevallen noodzakelijk:
• in geval van zeer uitgebreid aangezichtsletsel
• ernstige en aangetoonde inklemming van orbitaweefsel
• toename druk in de oogkas
De operatie zal in de meeste gevallen door een kaakchirurg worden
uitgevoerd waarbij de orbita indien nodig met behulp van een implantaat
gereconstrueerd zal worden.
4. Voorbereiding voor de operatie
• Tot 6 uur voor de ingreep mag u eten en drinken.
• Tot 2 uur voor de ingreep mag u enkel plat water drinken, beperkt tot 1
glas.
• Tot 24 uur voor de operatie mag u niet meer roken.
• Alle kledingstukken moeten uit (behalve onderbroek).
• Een operatieschort krijg je aan.
• Alle juwelen uit, armbandje met persoonlijke gegevens aan.
• Prothesen uit (=kunstgebit).
• Geen schmink en geen nagellak.
• U mag proberen te plassen.
• U wordt met bed naar de operatiezaal gebracht.
5. Ingreep
De ingreep gebeurt terwijl u volledig in slaap bent .
U gaat naar de ontwaakkamer en indien alles onder controle is, komt u terug
naar de kamer.
6. Pijnmedicatie
Op de afdeling zal de verpleegkundige naar uw pijn vragen. Het is belangrijk
dat u zelf aangeeft hoeveel pijn u ervaart. Om een duidelijk beeld te krijgen
van uw pijn maakt de verpleegkundige gebruik van een score die gaat van 0
tot 10 (al dan niet gebruikmakend van een meetlatje).
0 = geen pijn
2 = lichte pijn
4 = matige pijn
6 = ernstige pijn
8 = zeer ernstige pijn
10 = ergst denkbare pijn
Na toediening van pijnmedicatie vraagt de verpleegkundige nog een aantal
keren naar uw pijn. Het is daarbij van belang dat u duidelijk aangeeft
wanneer de pijn meer of minder wordt. Verdere pijnbehandeling wordt
mede hierdoor bepaald.
7. Mogelijke verwikkelingen
Zwelling
Door de behandeling kan uw aangezicht flink gaan opzetten. Dat is een
normaal gevolg van de ingreep. De zwelling zal na twee dagen het grootst
zijn en daarna weer langzaam gaan slinken. Gedurende de eerste dagen na
de operatie zal u een coldpack (ijszak) krijgen om tegen de zwelling aan te
brengen; afwisselend 15 minuten aanbrengen en 15 minuten weglaten.
Blauwe plek
Soms is er ook een bloeduitstorting. Het aangezicht blijft dan langer dik en
verkleurd en de blauwe plek kan afzakken. Dit is niet ernstig en na enkele
dagen zal de plek verdwenen zijn.
Koorts
Een lichte temperatuurstijging (< 38,5°C) hoort bij een normale afweer.
8. Na de ingreep
Na de operatie worden uw bloeddruk en pols gecontroleerd. De
verpleegkundige kijkt ook na of u kunt urineren.
Eten en drinken
Drinken mag vanaf 6 uren na de operatie. Indien u in de voormiddag bent
geopereerd, mag u ‘s avonds eten. Is de ingreep in de namiddag, krijgt u de
dag nadien eten.
Mondhygiene
De avond van de dag van de ingreep krijgt u een mondspoelmiddel om
de mond voorzichtig te spoelen. Daags na de ingreep mag u de tanden
voorzichtig poetsen. Mondhygiene is zeer belangrijk! Indien u een
kunstgebit draagt, overlegt u best met arts of dit al mogelijk is. De genezing
kan belemmerd worden door druk op de wonde.
9. Ontslag
Indien u zich goed voelt, kunt u de 2e dag na de ingreep naar huis. U
krijgt een afspraak mee voor controle in de polikliniek. De arts zal
medicatievoorschriften geven voor pijnstillers en eventueel antibiotica.
Gebruik de pijnstillers (Dafalgan 1g tot 4x/dag) gedurende de eerste 3 dagen
systematisch, ook al is de pijn goed te verdragen. Meestal wordt ook een
ontstekingsremmer (bv. Brufen of Voltaren 2x/dag) voorgeschreven.
Thuis mag u een coldpack (ijszak) tegen de wang leggen; 15 min. op en 15
min. af. Mondhygiene (tanden poetsen en mond spoelen) blijft belangrijk na
iedere maaltijd en voor het slapengaan om infectie te voorkomen.
Vermijd scherpe voeding ( stokbrood, chips) die de genezende wonde
kunnen kwetsen. Om nabloeding, zwelling en brandwonden te vermijden,
best geen warme voeding en dranken nuttigen. Roken en alcohol is de eerste
5 dagen absoluut afgeraden omdat dit de wondgenezing belemmert.
Tijdens het sporten kunnen zwelling en pijn verergeren; best geen intensieve
sport beoefenen. Rustig fietsen en wandelen kan wel. Warmte van de zon,
zonnebank en sauna vermijden om extra zwelling te voorkomen.
Bij ingrepen waarbij de sinus (kaakholte) werd geopend, mogen geen
drukverschillen worden gecreëerd. Zwemmen en duiken, blaasinstrumenten
bespelen, zuigen op de wonde, persen met ingehouden adem, snuiten en
niezen zijn best te vermijden.
Wanneer moet u een arts raadplegen?
• Bij koorts hoger dan 38,5°C
• Pijn en zwelling die na de derde of vierde dag nog in intensiteit toenemen
• Onmogelijkheid om nog voedsel door te slikken
• Hevige bloeding; het speeksel is ondoorschijnend, donkerrood en bevat
bloedstolsels
In deze gevallen neemt u best contact op met het ziekenhuis via het
telefoonnummer 03/380.20.11.
Algemeen Ziekenhuis Sint-Jozef
Oude Liersebaan 4
2390 MALLE
Tel. 03 380 20 11
fax 03 380 28 90
[email protected]
www.azsintjozef-malle.be
Het AZ Sint-Jozef maakt deel uit
van de groep Emmaüs
Opdrachtgever: Lucienne Van Akeren
Verantwoordelijke uitgever: algemeen directeur
2015-09-24