KLASSIEK: Oog om oog, tand om tand (* * * * 1/2)

KLASSIEK: Oog om oog, tand om tand (* * * * 1/2)
Gehoord op 18/11 in de St Hilariuskerk in Bierbeek.
Nog op tournee door Vlaanderen tot eind november, daarna opnieuw in het voorjaar.
Het Ensor Strijkkwartet en de auteur van De helaasheid der dingen , Dimitri Verhulst, toeren door Vlaanderen met
de bijzonder mooie voorstelling Die Sieben letzten Worte Jesu Christi . Het strijkkwartet van Joseph Haydn uit
1786 over de doodstrijd van Christus aan het kruis, is zowat het meest vertroostende dat ooit uit de pen van een
componist vloeide. De vertellingen die Verhulst met de muziek vervlecht, zijn daarentegen (meestal) grimmige
bespiegelingen omtrent dood en leven. Zij halen de muziek uit haar kerkelijke context en voeren haar binnen in
de hel van Auschwitz tot Dutroux. Klonk het eerste kruiswoord ooit nog "Vader, vergeef hen want ze weten niet
wat ze doen", dan wordt nu de vraag gesteld: "Vergeven?" en geantwoord: "Nooit". Want je kan "te veel willen
begrijpen". Hier geldt de harde realiteit en speelt de immense vertwijfeling die het christelijke geloof doorheen de
jaren is binnengeslopen.
De 7 Laatste Woorden vertellen ook over hoop, al is die miniem in de ogen van een moeder die vergeefs op het
perron wacht op de terugkeer van haar zoon uit Auschwitz. Zou ze dat geraamte, dat knekelventje, nog wel
herkennen als haar zoon, betwijfelt de vriendin die haar vergezelt . En waar het Evangelie zegt: "Vrouw, zie daar
uw zoon, zoon, zie daar uw moeder", blijft bij Verhulst de vraag open of de moeder haar zoon wel ooit zal
terugzien. "Zolang er treinen rijden, is er hoop", sust de tekst.
Wie naar deze voorstelling gaat luisteren komt zeker niet onverschillig buiten. Je herkent extreme situaties als
een echtelijke breuk, een laatste wilsbeschikking, de asielproblematiek... maar meer nog voel je jezelf
aangesproken in losse flarden tekst of een enkele zin. De ingetogen, haast fluisterende manier waarop Verhulst
zijn tekst brengt accordeert wonderwel met de gedempte speelwijze van de 4 strijkers. Het vormt een continuïteit.
Zoals de muziek van Haydn ook constant wisselt tussen donker en licht, mineur en majeur, zo alterneren de
gedachten die Verhulst verwoordt ook constant tussen zwaarte en lichtheid. Geen tien zinnen worden
uitgesproken, of een vleugje (zij het gitzwarte)humor doet je even ontspannen. Het maakt de voorstelling
verteerbaar en allesbehalve bitter. Maar cynisme is de auteur natuurlijk niet vreemd. De slotzin van de
voorstelling tart iedere verbeelding.
Zonder de sublieme, hoogst integere benadering van het Ensorkwartet met vier zeer accurate strijkers, was de
tekst van Verhulst vast niet zo sterk, en omgekeerd. We hebben hier een fantastisch uitgebalanceerde
voorstelling met een inhoud die staat als een huis, een wrang kunstwerk dat iedereen moet gezien en gehoord
hebben. Voegen we daarbij de locatie waar wij waren - de kerk van Bierbeek is een pareltje van Romaanse
bouwkunst - en de aangepaste schaarse verlichting boven de vier snaarinstrumenten, en we kregen een avond
om nooit te vergeten.
Greet Van 't veld