Hysteroscopie - Regionaal Ziekenhuis Heilig Hart Tienen

patiëntenwijzer
Gynaecologie-Verloskunde
Hysteroscopie
regionaal ziekenhuis
heilig hart tienen vzw
Inleiding
Er is bij u een hysteroscopie gepland, een kijkoperatie op de baarmoeder. Uw arts
heeft u de reden hiervoor uitgelegd.
In deze brochure vindt u informatie over het doel, de voorbereiding en het verloop
van deze ingreep. Wij vragen u deze folder aandachtig te lezen. Zo krijgt u een beter
inzicht in de operatie.
Deze informatiebrochure is algemeen, ze vervangt dus zeker niet de informatie die u
van de arts mag verwachten en die rekening houdt met uw specifieke gezondheidstoestand.
Wat is een hysteroscopie?
Hysteroscopie betekent letterlijk ‘in de baarmoeder kijken’. Een hysteroscoop is een
dun, telescoopachtig instrument dat via de vagina en de baarmoederhals in de baarmoederholte gebracht wordt. Deze kijkbuis kan uitgerust worden met een kleine
camera en is verbonden met een lichtbron. De baarmoederholte wordt tijdens de
ingreep opengehouden door ze te vullen met een gas of met een vloeistof. De gynaecoloog kan de operatie via de hysteroscoop op een beeldscherm volgen. Bij een
hysteroscopie worden er geen insneden gemaakt.
3
Waarvoor dient een hysteroscopie?
Deze kleine gynaecologische ingreep dient om een diagnose te stellen of om een
probleem te verhelpen Er zijn dus twee soorten hysteroscopie. Tijdens een diagnostische hysteroscopie onderzoekt de gynaecoloog de baarmoederholte om een verklaring te zoeken voor een klacht. Men spreekt van een operatieve hysteroscopie als
de gynaecoloog met een meer uitgebreide ingreep een aandoening ook behandelt.
Soms beslist men tijdens een diagnostische hysteroscopie om over te gaan naar een
operatieve hysteroscopie.
De ingreep kan onder plaatselijke, epidurale of algemene verdoving gebeuren, of
zonder verdoving. De keuze hangt af van de reden voor de hysteroscopie, de uitgebreidheid van de operatie en uw eigen voorkeur. Met een operatieve hysteroscopie
probeert men zware chirurgie te vermijden. De baarmoeder blijft bij deze ingreep
behouden. Daarom spreekt men van een ‘conserverende’ operatie.
Patiënten worden voor deze ingreep in het dagziekenhuis opgenomen. Ze kunnen
gewoonlijk dezelfde dag weer naar huis, dus zonder overnachting in het ziekenhuis.
4
Vóór de ingreep
Het beste tijdstip om een diagnostische hysteroscopie te ondergaan, is wanneer u
niet ongesteld bent.
Bij een operatieve hysteroscopie hoeft u geen rekening te houden met de cyclus.
Onzuiverheden en bloed worden immers door de aan- en afvoer van vloeistof weggespoeld.
U kunt het best het gebruik van geneesmiddelen, kruiden en eventueel genotsmiddelen vermelden. De gynaecoloog zal ook naar de belangrijkste aspecten van uw
medisch verleden en het voorkomen van allergieën informeren. Geef in ieder geval
deze inlichtingen door, zelfs als er niet om gevraagd wordt.
Voorbereidingen thuis
Indien een algemene verdoving gepland is, moet u de dag van de operatie nuchter zijn. Dat betekent dat u vanaf middernacht niets meer mag eten, drinken of
roken. Het is belangrijk dat uw maag laag is. Met een volle maag kunt u bij het begin
van de operatie of achteraf bij het ontwaken beginnen braken en u verslikken.
Zorg er in dat geval ervoor dat iemand u na de ingreep naar huis kan brengen: na
een algemene verdoving mag u zelf niet met de auto tijden. De nacht na de ingreep
moet er ook iemand bij u thuis aanwezig zijn.
5
Verloop van de ingreep
Voorbereiding
Op uw kamer scheert de verpleegkundige uw schaamhaar gedeeltelijk weg. U krijgt
een infuus om vocht en medicatie toe te dienen. U moet een operatiehemd aantrekken en haarspelden, juwelen, make-up, contactlenzen en kunstgebit verwijderen als
u die draagt. U wordt in uw bed naar de operatieaal gebracht.
De verdoving
Zoals eerder vermeld, kan een hysteroscopie onder plaatselijke, epidurale of algemene verdoving gebeuren, of zonder verdoving. Welke methode het voor u wordt,
bespreekt de arts vooraf met u. In geval van verdoving wordt u tijdens de ingreep
opgevolgd door de aneshesist.
•
Een diagnostische hysteroscopie gebeurt ofwel zonder verdoving ofwel onder
een lichte algemene verdoving. In dat laatste geval dient de anesthesist het verdovende middel via het infuus toe, en zet een masker over uw mond en neus
waarlangs u zuurstof krijgt. U zult snel suf worden en in slaap vallen. Terwijl
u slaapt, brengt men een buis in de luchtpijp om u te beademen. Tijdens een
algemene verdoving voelt u geen pijn. U wordt pas weer wakker wanneer de
operatie afgelopen is.
•
Soms gebeurt de ingreep onder plaatselijke verdoving, en maar heel zelden
wordt de epidurale verdoving gebruikt. Bij zo een ‘ruggenprik’ wordt alleen
de onderste helft van het lichaam gevoelloos. U moet voor die prik uw rug
zo bol mogelijk maken, door zittend of in zijlig het hoofd voorover te buigen
en de knieën op te trekken. Eerst wordt de huid plaatselijk verdoofd en daarna
spuit de anesthesist tussen twee ruggenwervels een verdovende vloeistof in.
De operatie
U wordt zoals bij een gynaecologisch onderzoek in beensteunen geplaatst. De vagina
en de baarmoedermond worden ontsmet om infecties te voorkomen.
De gynaecoloog onderzoekt eerst de grootte en de ligging van de baarmoeder en
plaatst dan een speculum in de vagina, een buisvormig instrument om de baarmoederhals te kunnen zien. Met een tangetje klemt men de baarmoederhals vast om de
baarmoeder tijdens de ingreep op haar plaats te houden. Wanneer de baarmoeder-
6
hals te nauw is voor de hysteroscoop, wordt de opening stapsgewijs verbreed. Men
gebruikt daarvoor metalen staafjes met een steeds grotere diameter. Als de baarmoederhals voldoende geopend is, brengt de gynaecoloog de hysteroscoop in de
baarmoeder. De wanden van de baarmoederholte liggen in normale toestand tegen
elkaar. Om de binnenkant goed te kunnen bekijken, vult men de baarmoederholte
via de hysteroscoop met vocht.
Bij een diagnostische hysteroscopie maakt men gebruik van een kijkbuis met een diameter van twee tot vier mm. Bij een operatieve hysteroscopie gebruikt men een kijkbuis met een grotere diameter. Deze brede hysteroscoop heeft twee extra kanalen.
Langs het ene kanaal wordt vocht in de baarmoeder gebracht en langs het andere
loopt het vocht weg. Op die manier wordt het vocht in de baarmoederholte voortdurend vernieuwd en blijft het zicht tijdens de operatie helder. Door een schacht
in de operatieve hysteroscoop kunnen ook instrumenten geschoven worden. Voor
sommige ingrepen monteert men in de hysteroscoop een elektrische lus of bolletje,
waarmee de gynaecoloog fibromen (“vleesbomen”), poliepen of vergroeiingen kan
weghalen.
7
Door het uitzetten van de baarmoeder begint de spierwand samen te trekken en dat
kan pijn veroorzaken. Als u tijdens het onderzoek krampen hebt, moet u de gynaecoloog verwittigen. De druk in de baarmoeder wordt dan onmiddellijk verlaagd. Soms
kan de gynaecoloog tijdens een diagnostische hysteroscopie beslissen om ook een
kleinere ingreep uit te voeren, bv. dunne vergroeiingen doorsnijden. Met een schaartje of lusje kan een poliepje of een zoekgeraakt spiraaltje verwijderd worden. Af en
toe wordt er ook een stukje weefsel weggenomen voor microscopisch onderzoek.
8
Na de operatie
Indien de ingreep onder verdoving gebeurde, wordt u na de ingreep eerst naar de
ontwaakkamer van het operatiekwartier gebracht (recovery). U wordt daar enkele
uren opgevolgd tot de verdoving uitgewerkt is. Bij een lichte verdoving bent u snel
weer wakker. Na een algemene verdoving kunt u even last hebben van keelpijn, door
het buisje dat tijdens de operatie in de luchtpijp geplaatst werd. Misselijkheid komt
vaak voor, en soms ook overgeven. Het infuus blijft aanwezig tot deze klachten verdwenen zijn en u voldoende kunt drinken.
De eerste uren na de ingreep kunt u last hebben van krampen. Daarom schrijft de
gynaecoloog vaak pijnstillers voor.
Als er geen complicaties zijn, mag u dezelfde dag weer naar huis. Het is mogelijk dat
u zich wat onwel voelt. Zorg ervoor dat iemand u dan naar huis kan brengen.
Nazorg thuis
•
De dag zelf vermijdt u best zware inspanningen, maar vanaf de tweede dag
kunt u al uw activiteiten hervatten.
•
Het is normaal dat u nog een tweetal weken bloedverlies hebt. U mag zo
wel tampons als gewoon maandverband gebruiken. Bij buikpijn of krampen
kan een pijnstiller helpen.
•
U kunt het best wachten met vrijen tot het bloedverlies en de gevoeligheid
verdwenen zijn.
•
Het is moeilijk te voorspellen wanneer uw eerstvolgende maandstonden na de
ingreep zullen optreden. Dat hangt af van de reden voor de hysteroscopie.
Bij koorts of abnormaal hevig of lang nabloeden moet u contact opnemen
met uw (huis)arts.
9
Mogelijke risico’s van de ingreep
Een hysteroscopie is een kleine ingreep die heel vaak uitgevoerd wordt. Een operatie houdt echter altijd bepaalde risico’s in. Gelukkig zijn ernstige complicaties zeldzaam.
•
De meest voorkomende verwikkeling is een scheurtje (perforatie) van de baarmoederwand, dat tijdens de ingreep per ongeluk gemaakt wordt. Dit lijkt
ernstiger dan het is want bijna alle perforaties helen spontaan.
•
Wanneer er te veel vloeistof van de hysteroscoop in de bloedbaan terechtgekomen is, kan er een ernstige complicatie optreden. Het vocht stapelt zich op
in de weefsels waardoor uw bewustzijn verstoord wordt. Dit komt alleen bij
langdurige ingrepen voor. Deze verwikkeling is zeer zeldzaam, omdat de
balans tussen de aangevoerde en de afgevoerde vloeistof nauwkeurig gecontroleerd wordt. Voor deze complicatie moet u een intensieve behandeling krijgen. Het ziekenhuisverblijf wordt dan verlengd tot uw toestand weer normaal
is.
10
Is een andere ingreep mogelijk?
Er bestaan alternatieven voor een hysteroscopie. Welke andere mogelijkheden er
voor u zijn, hangt af van het probleem waarvoor de ingreep wordt uitgevoerd. We
sommen hier de alternatieven op.
Alternatieven voor diagnostische hysteroscopie
•
Vaginale echografie ( met zogenaamde gel instillatie sonografie): hierbij wordt
de baarmoederholte in beeld gebracht en kunnen eventuele letsels zoals poliepen vastgesteld worden. Bij een echografie wordt enkel “gekeken”. Indien
een behandeling vereist is (bv. verwijderen van een poliep), is een operatieve
hysteroscopie noodzakelijk.
•
Een CT-scan, maar die is doorgaans minder nauwkeurig in de diagnose van
aandoeningen in de baarmoederholte.
•
Een MRI-scan kan de baarmoeder zeer mooi in beeld brengen. Het onderzoek
is evenwel duurder dan echografie of hysteroscopie en wordt slechts in uitzonderlijke gevallen aangevraagd.
•
Endometriumbiopsie op de raadpleging: tijdens de raadpleging kan een kleine
hoeveelheid baarmoederslijmvlies opgezogen worden voor microscopisch
onderzoek in het laboratorium. Dit onderzoek is nauwkeurig in de diagnose
van bv. baarmoederslijmvlies kanker. Andere letsels zoals poliepen worden
hierbij evenwel gemist.
Alternatieven voor operatieve hysteroscopie
•
Medicatie: in sommige gevallen van abnormaal bloedverlies kan medicatie zoals een contraceptiepil of het plaatsen van een Mirena-spiraaltje beterschap
geven. Indien er echter een letsel zoals een poliep aanwezig is, moet een
andere behandeling (zoals een operatieve hysteroscopie) gekozen worden.
•
Hysterectomie: het wegnemen van de baarmoeder is de meeste radicale
oplossing bij vrouwen met abnormaal bloedverlies. Dit wordt vooral voorgesteld bij vrouwen die geen kinderwens meer hebben en bij wie vele, moeilijk
te verwijderen letsels zoals fibromen in de baarmoeder aanwezig zijn.
11
Praktische aandachtspunten voor u
•
Indien de ingreep onder verdoving gebeurt:
3 Zorg voor vervoer naar huis na de ingreep, na algemene verdoving mag u
zelf geen wagen besturen.
3 Zorg ervoor dat de nacht na de ingreep iemand bij u thuis is.
3 U moet nuchter zijn voor de ingreep: niet meer eten of drinken na
middernacht.
•
U meldt zich tijdig aan bij de inschrijvingsbalie van het medisch centrum. De
medewerker zal u naar het dagziekenhuis verwijzen.
•
Werkonbekwaamheid:
3 Na een diagnostische hysteroscopie onder plaatselijke verdoving kunt u onmiddellijk na de ingreep uw normale activiteit hervatten. U krijgt desgewenst
een briefje voor uw werk voor de dag van ingreep.
3 Na een operatieve hysteroscopie worden afhankelijk van de ingreep 1 tot
3 dagen arbeidsongeschiktheid voorgeschreven.
•
Neem contact op met uw huisarts of behandelende arts bij koorts (>38°C) of
abnormaal lang of hevig nabloeden.
•
Meestal zal uw arts een controleraadpleging voorstellen binnen 2 à 8 weken.
•
De ingreep wordt, met uitzondering van het wettelijke remgeld, volledig vergoed door de ziekteverzekering. Voor een privékamer op eigen verzoek mag
een supplement aangerekend worden. U bespreekt dit het best op voorhand
duidelijk met uw gynaecoloog.
12
Uw mening telt
Ons ziekenhuis maakt werk van patiëntgerichte zorg en stelt daarbij veilige kwaliteit voorop.
•
Uw rechten als patiënt zijn onze leidraad:
3 recht op een kwaliteitsvolle dienstverstrekking
3 recht op vrije keuze van een zorgverlener
3 recht op informatie over de gezondheidstoestand
3 recht op informatie over de zorgverlening en de behandeling
3 recht op toestemming of weigering na informatie
3 recht op pijnbestrijding
3 recht op een zorgvuldig bijgehouden patiëntendossier, en op inzage erin of een afschrift
ervan (aanvraag verloopt via de ombudsdienst)
3 recht op bescherming van zijn persoonlijke levenssfeer (privacy)
3 recht om een klacht neer te leggen bij de bevoegde ombudsfunctie.
Meer informatie vindt u op de overheidssite www.patientrights.be
•
Kwaliteitsbeleid is een topprioriteit:
3 We streven naar continue verbetering van onze structuren, processen en procedures. Het kwaliteitssysteem en de uitgevoerde zelfevaluaties zijn volledig omschreven in het kwaliteitshandboek.
3 Het kwaliteitsbeleid verloopt conform het Vlaams Kwaliteitsdecreet. Om de vijf jaar
organiseert de Vlaamse overheid een volledige doorlichting van het ziekenhuis. Het
evaluatierapport ligt ter inzage bij de kwaliteitscoördinator.
•
Waarom uw mening telt:
3 Uw ervaringen zijn voor ons van groot belang en bevatten vaak nuttige tips om
onze patiëntenzorg continu te verbeteren.
3 U ontvangt daarom een evaluatieformulier, waarop u uw mening en suggesties
over uw verblijf kunt noteren. Het ingevulde formulier kunt u in de brievenbus van
onze ombudsdienst, in de inkomhal van het medisch centrum, deponeren. Het
wordt vertrouwelijk behandeld.
•
Wanneer u klachten heeft:
3 Onze medewerkers zetten zich in om u met de best mogelijke zorgen te omringen.
Toch kunnen er zich soms situaties voordoen die voor verbetering vatbaar zijn, of
lopen de zaken niet naar wens. Bent u niet tevreden over bepaalde aspecten van
uw verblijf of behandeling, spreek dan uw arts of de hoofdverpleegkundige aan.
Vaak volstaat het er samen over te praten om kleine problemen op te lossen.
3 Onze ombudsman is het aanspreekpunt in het ziekenhuis voor patiënten met klachten over de zorg en dienstverlening. Hij zal uw klacht vertrouwelijk behandelen. Hij
werkt onafhankelijk, en is onpartijdig bij de bemiddeling. U kunt hem bereiken via
[email protected] of telefonisch op (t) 016 80 35 65.
13
Over deze brochure
Bron: Vlaamse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (VVOG), www.vvog.be.
Deze versie werd afgewerkt op 15 maart 2011.
De brochure is een uitgave van de dienst Communicatie van RZ Heilig Hart Tienen.
Ze mag niet worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel
van druk, fotokopie of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke
toestemming van de verantwoordelijke uitgever.
Verantwoordelijke uitgever:
Koen Vancraeynest
RZ Heilig Hart Tienen
Kliniekstraat 45
3300 Tienen
We herinneren patiënten eraan dat deze brochure algemene informatie bevat. Ze
vervangt dus zeker niet de informatie die u van uw arts kreeg en die rekening houdt
met uw specifieke toestand.
14
Iedereen
*
* vriendelijk, inlevend en professioneel
Regionaal Ziekenhuis Heilig Hart Tienen
Kliniekstraat 45 • 3300 Tienen • 016 80 90 11
www.rztienen.be