Voorjaarsbloeiers - IVN Hellendoorn

Voorjaarsbloeiers
Op het moment dat u dit leest zal de bekende
Pinksterbloem al volop bloeien. Ik zag de
eerste bloeiende Pinksterbloemen al met
Pasen bij het 'Oale Zwembad'. De Pinksterbloem behoort tot de Kruisbloemigen (Cruciferae).
Kruisbloemigen
Dat is een grote plantenfamilie, waarvan de
soorten vrij gemakkelijk te onderscheiden
zijn van soorten uit andere families. Ze hebben allemaal 4 kelkbladen en 4 kroonbladen,
die in een kruis staan en daaraan dankt de
familie haar naam. Meestal zijn de kroonbladen geel, wit of paarsachtig. De soorten
zijn verder gemakkelijk als een kruisbloemige
te herkennen aan de vruchten, die hauw of
hauwtje genoemd worden. Een bekende
kruisbloemige in de tuin is de Judaspenning
(met een afgeplatte vrucht waar de zaden in
komen); op de akkers zie je het Koolzaad
(geelbloeiend) en in het wild de Pinksterbloem (lila) en het Herderstasje (wit).
Er zijn nog een aantal soorten in de familie
van de kruisbloemigen die in het voorjaar
bloeien, maar die minder bekend zijn dan de
bovengenoemde planten.
Het zijn Vroegeling, Kleine veldkers,
Zandraket en Deens lepelblad. Het zijn geen
bijzonder mooie planten en vooral Kleine
veldkers kan een lastig ongewenst kruid in de
tuin zijn. Toch is het leuk om deze plantjes,
die je gauw over het hoofd ziet, eens nader
te bekijken. Persoonlijk vind ik Vroegeling en
Zandraket altijd leuk om te zien.
Vroegeling
De Vroegeling is een plantje van maar een
paar centimeter hoog. Ze heeft vier witte
kroonblaadjes, maar doordat ze in tweeën
gespleten zijn, lijkt het of het plantje acht
kroonbladen heeft. De stengel is
onbebladerd, alleen aan de voet van de plant
staan blaadjes in een rozetje. De vruchten
(hauwtjes) lijken op die van de Judaspenning,
maar dan in een mini-uitvoering: als het zaad
weg is, blijven alleen nog de vliezige
tussenschotjes over. Vroegeling bloeit ongeveer van half maart tot eind april op zonnige,
droge plaatsen. Vaak op plekken die niet al te
veel geschoffeld worden. Denk bijvoorbeeld
maar eens aan slecht verzorgde graven op
kerkhoven. In onze omgeving kunt u
Vroegeling aantreffen in parken, plantsoenen
en grasveldjes; onder andere op het
industrieterrein en langs de Campbellweg,
maar elders komt ze ook algemeen voor. Na
april wordt het moeilijker om het plantje te
vinden en te herkennen en 's zomers is er
bijna niets van terug te vinden.
Kleine veldkers
Kleine veldkers heeft wel wat weg van de
Pinksterbloem. Ze is echter veel kleiner en
heeft witte bloemen. Ook de standplaats is
anders. Pinksterbloem staat veel langs
slootkanten en nattere weilanden, terwijl u
Kleine veldkers in april massaal in de bermen
langs de wegen kunt vinden. Wie er in de
zomer naar gaat zoeken, zal ze niet meer
vinden. De lange dunne hauwen steken boven
de bloeiende bloemen uit. Ze lijken pal langs
de stengel omhoog te wijzen. Kleine veldkers
treft u in de gemeente in bijna alle voedselrijke droge grasbermen aan.
Zandraket
Zandraket is ook een witte kruisbloemige met
een rozet van bladeren onder aan de stengel
en een enkel stengelblaadje. Hij lijkt in
eerste instantie wel wat op Kleine veldkers,
maar is hoger, ijler en wat lichtgroener van
kleur. De hauwen staan op schuin omhoog
staande stelen en komen niet boven de plant
uit. Zandraket treft u aan op open plekken in
grasvelden, perken en plantsoenen. In de
zomer sterven de planten af.
Deens lepelblad
De laatste kruisbloemige plant die de laatste
jaren in het voorjaar erg opvalt, is Deens
lepelblad. Als u een beetje oplet, kunt u in
april langs alle wegen waar 's winters veel
zout gestrooid wordt, dit zeer kleine, wit
bloeiende plantje langs de rand van de weg
zien bloeien. De hauwtjes zijn rolrond. In
onze gemeente vindt u de plant onder andere
langs de Wierdensestraat, Almelose weg,
Ommerweg en Luttenbergerweg. Maar ik trof
hem ook al aan langs de Mozartlaan en op de
kruising van de Wierdensestraat met de
Boomcateweg en de Helmkruidlaan.
april 2002
Johan Alferink