Korte omschrijving van de symbolieken in de Chinese Kunst op de

Korte omschrijving van de symbolieken in de Chinese Kunst
op de expositie in Museum Nagele
Guan Yin is de Godin van de Barmhartigheid (Bodhisattva Avalokiteshvara).
Midden in haar diadeem bevindt zich een kleine beeltenis van Boeddha Amitabha. Zij
staat symbool voor medelijden en ook van kinderliefde.
Haar naam is afgeleid van de woorden Guan (zien, kijken naar) en Yin (geluid).
Vandaar het kijken naar, horen van de gebeden van de mensheid. Zij staat dichter bij
de mens dan Boeddha en kan de mens directe hulp bieden. Zij heeft weliswaar de
verlichting binnen bereik, maar stelt die uit om anderen te helpen de verlossing te
bereiken. Ongeacht wat men in China voor geloof aanhangt, hebben vele mensen een
Guan Yin in huis en wordt zij aanbeden. Zij komt in allerlei houdingen voor met
attributen in haar hand.
Lachende Boeddha (Boeddha Maitreya) is een bodhisattva, die volgens sommige
boeddhisten uiteindelijk op aarde geboren zal worden en verlichting
zal bereiken. Hij is een goedlachse, dikbuikige mansfiguur. Naast
hem ligt of draagt hij een grote zak als symbool van overvloed. Soms
kruipen er kindertjes over hem heen of hangen aan zijn jas.
De Lachende Boeddha staat symbool voor het brengen van goed
nieuws, financiële welvaart, geluk en vrede.
De pioenroos (lente) staat voor de lente. Deze blijft ook als hoofdmotief vaak
gestileerd weergegeven. De pioenroos kan een symbool zijn voor liefde en
genegenheid, en vrouwelijke schoonheid.
De lotus (zomer) staat voor het zomerseizoen. De lotus als hoofdmotief komt zeer
regelmatig voor. Door de vele zaden die de lotus draagt, is hij een symbool van een
rijk nakomelingschap. De prachtige bloemen hebben ook symbolische betekenis in
Boeddhistische kunst, te weten symbool van zuiverheid en volmaaktheid.
De chrysant (herfst) is het symbool voor de herfst. Ook staat hij symbool voor het
zich terugtrekken uit een ambtelijke carrière. Vaak wordt een literaat met chrysanten
afgebeeld.
De pruimenbloesem (winter) staat symbool voor de winter. Vaak gebruikt men de
bloemen los als decoratie. Bekend is het pruimenbloesemmotief op porselein. Als
boom zien wij deze vaak afgebeeld in tuinscènes. Ook is de pruimenboom een van de
drie vrienden in de winter; de andere zijn de bamboe en de pijnboom.
Ring 23 | 8308 AL NAGELE | Tel. 0527 653077 | [email protected] | www.museumnagele.nl
Bamboe is een gewone plant in China. De bamboe is van binnen hol, dat staat als
symbool voor bescheidenheid. Ook is de bamboe een symbool voor de vroomheid van
de kinderen geworden wegens de snelle groei en zijn verspreiding, net zoals de
Chinese clan zich uitbreidt. Het schilderen van bamboes is een aparte trend. Het werd
vooral gedaan door de literaten, die de bamboe zagen als een symbool voor zichzelf:
sterk maar buigzaam. Door de vorm van bamboe is het bamboe schilderen ook
verwant aan de kalligrafie.
Pijnbomen zien we regelmatig in landschappen en tuinen. Omdat hij lang leeft en
ook in de winter groen blijft, werd hij geacht levensverlengende eigenschappen te
bezitten.
Landschappen, Bergen en water (shan shui): een standaard Chinees landschap
toont hoge bergen, wat begroeiing en in de verte een klein paviljoen met een literaat
die geniet van de natuur. Landschappen werden ook in het klein geïmiteerd, zowel in
tuinen als in kunst met kostbare materialen. Landschappen kunnen ook symbolische
betekenis hebben, o.a. door de feng shui (wind en water)-theorie.
Rotsen vormen een belangrijk onderdeel van landschappen in tuinen. Ook past men
ze toe als miniatuurlandschappen in plantenbakken of op de schrijftafel van een
geleerde voor meditatieve doeleinden. Rotsen in een mooi kleur of een grillige vorm
zijn belangrijke verzamelobjecten.
Wolken zijn waarschijnlijk het meest gebruikte motief in de Chinese kunst. Zij
worden altijd gestileerd weergegeven. Wolken in een scène duiden aan, dat ‘hogere
sferen’ afgebeeld zijn. De adem van draken wordt ook als wolken afgebeeld. Daardoor
hebben zij ook een belangrijke symbolische betekenis, want dit duidt op de qi, de
levensenergie, die een belangrijke rol speelt in de (feng-shui) wind- en watertheorie.
Ru Yi (scepter) betekent: zoals U wilt of als u wenst, in het oude China een
beleefdheidsgeschenk bij speciale gelegenheden. Door zijn naam en versiering werden
de gelukwensen van de gever overgebracht.
Vaas (Ping) is een rebus-symbool, die hetzelfde klinkt als Ping, vrede.
Perzik is een veel afgebeelde vrucht uit China, omdat hij een symbool is voor Lang
Leven. Hij komt zowel ‘los’ voor alsook als attribuut van de god van lang leven.
Vleermuis (Fu) is het rebus-symbool voor geluk, omdat dit in het Chinees dezelfde
klank heeft als het woord geluk, Fu.
Ring 23 | 8308 AL NAGELE | Tel. 0527 653077 | [email protected] | www.museumnagele.nl
Kikker en de pad met drie poten staan als symbool voor geld, rijkdom (uit het
verhaal van een Daoïstisch boek: over een monnik met drie poten, kikker op zijn
schouder, die gouden munten voor hem opduikt uit een put).
Eend staat symbool voor geluk.
Vissen (Yu) hebben een Chinese rebus-betekenis als symbool voor overvloed, Yu.
De goudvissen hebben ook de betekenis van goud naar binnen brengen.
Olifanten staan symbool voor intelligentie en scherpzinnigheid, maar bovenal werden
zij gezien als dieren met de hoogste morele standaard.
Paard staat vaak als rijdier afgebeeld en ook één van de 12 dieren in de dierenriem
van de Chinese astrologie. (Zie boek Chinese astrologie)
De dierenriem
In het oude China werden de jaren genummerd volgens de zich steeds herhalende
cyclus van zestig combinaties van de ‘Tien Hemelse Stammen’ en de ‘Twaalf Aards
Takken’.
De serie zinnebeeldige dieren werd geassocieerd met de jaarcycli. Dit zijn de
zogenaamde twaalf dieren of twaalf dierentekens, nu bekend als de Chinese zodiac of
dierenriem:
Rat, rund, tijger, haas, draak, slang, paard, schaap, aap, haan, hond en
varken.
Ring 23 | 8308 AL NAGELE | Tel. 0527 653077 | [email protected] | www.museumnagele.nl