de presentatie van Herman Nys

SLIMMERE
ZORGBEROEPEN EN
KWALITEIT VAN
ZORG
Herman Nys
KU Leuven
Kwaliteit van zorg =kwaliteit van leven
• Uitgangspunt:
De belangrijkste maatstaf voor de kwaliteit van zorg
moet de kwaliteit van leven zijn,
zoals gepercipieerd door de ‘cliënt’
Dit vergt een fundamentele shift van ons zorgstelsel
Langdurige integrale zorg en
ondersteuning
Willen we de kwaliteit van ons zorgstelsel blijven
garanderen dan moet dit evolueren naar een stelsel van
langdurige integrale zorg en ondersteuning.
Het huidige stelsel is veel te eenzijdig gericht op acute,
episodische, medische (ziekenhuis)zorg en schiet tekort
om kwaliteitsvolle zorg te bieden aan het stijgend aantal
patiënten met een chronische aandoening, vaak zelfs
meer dan één.
Fundamentele kenmerken
van langdurige integrale
zorg en ondersteuning
De cliënt in zijn totale context
‘Gemiddeld krijgt een chronisch zieke patiënt
circa 48 uur per jaar (!) professionele hulp.
Alle andere dagen (363) moet hij zichzelf redden’
(prof.G.Schrijvers)
De zorg en ondersteuning betreft niet alleen de chronische
ziekten van de cliënt maar heeft ook als doel de cliënt zoveel
mogelijk de rollen die hij vervult blijvend te laten vervullen of
opnieuw op te nemen.
De samenleving (het zorgstelsel in het bijzonder, ook de
zorgberoepen) past zich aan de noden en behoeften van de
cliënt aan en niet omgekeerd.
Netwerkzorg
Integrale zorg is
zorg gericht op de individuele behoeften van de cliënt, waarbij
zorgberoepen al dan niet uit verschillende sectoren of van
verschillende organisaties hun activiteiten zoveel mogelijk op
elkaar afstemmen zodat er een samenhangend aanbod rond de
cliënt is met het oog op een zo goed mogelijke kwaliteit van
leven.
Cruciaal:
vlotte gegevensdeling
heldere afspraken omtrent verantwoordelijkheden en
afstemming;
geen zinloze discussies over beroepsgeheim
en en ‘eigendom’ van gegevens en dossiers
Getrapte zorg en ondersteuning
• Stepped care:
– zelfzorg
– informele zorg en
– formele zorg en ondersteuning
op een continuüm van zorg en ondersteuning
• Toepassing van het subsidiariteitsbeginsel
‘het streefdoel is een gedeelde zorg en ondersteuning op maat
van de persoon met zorgbehoefte waarbij niet automatisch
uitgegaan wordt van het maximale aanbod. Getrapte zorg
bevordert de autonomie van de persoon met zorgbehoefte en
vermijdt zorgafhankelijkheid’ (LUCAS,2007).
Langdurige zorg en ondersteuning
• komt NIET in de plaats van de bestaande acute,
episodische (medische) zorg
• WEL: wordt een (belangrijk) onderdeel er van wanneer
een cliënt specialistische zorg nodig heeft
• specialistische zorg: zo veel mogelijk bij de patiënt thuis
vb. wondzorg door gespecialiseerde
ziekenhuisverpleegkundigen
• Ziekenhuizen breken niet binnen in de eerstelijn maar
versterken die juist in goed overleg met alle andere
stakeholders
Kwaliteit van leven van de
cliënt
Kwaliteit van leven staat centraal
• De cliënt staat centraal
• Uitgangspunt: de behoeften, vragen en doelstellingen
van de cliënt (niet: ‘probleem’)
• Doel= ruimer dan genezen van ziekte
• Doel= kwaliteit van leven
Een fundamenteel ander concept van
patiënt
• Van “passieve” patiënt naar “participerende” patiënt of
cliënt
• De cliënt is geen patiënt (= wettelijk: de persoon aan
wie gezondheidszorg wordt verstrekt, een passief
wezen)
• Iemand is zijn leven lang cliënt van zorg.
• In Nederland en Noorwegen cliëntenrechten wettelijk
erkend;
• Vlaanderen bereidt een Handvest van cliëntrechten
voor
De cliënt als co-expert in zijn ziekte
• De zorgprofessional heeft de technische
deskundigheid; de cliënt is de ervaringsdeskundige van
zijn ziekte(n)
• Shared decisionmaking:
– Gaat verder dan ‘informed consent’.
– Vb: al dan niet chirurgisch ingrijpen bij prostaatkanker door middel van “decision aids”
 heeft geleid tot minder ingrepen en
 meer kwaliteit van leven
De cliënt als co-producent van zijn dossier
• reactieve rechten van de cliënt: inzage en afschrift
+
• actieve rechten: ook zelf gegevens invoeren in je
dossier vb. signaleren van klachten ivm gezondheid;
verergering van symptomen enz
Het Vlaams decreet gegevensdeling in de zorg legt
hiervoor de wettelijke basis
De cliënt als (co-) producent van zorg
• Slimme zorgberoepen:
– gaan meer redeneren vanuit de gedachte wat een cliënt nog
wel kan
– ipv te denken vanuit de beperkingen van een cliënt
– cfr. ‘experiment regelluwe zorg’ in Nederland: minder regels
leidden tot niet méér, maar juist minder professionele zorg !
ZORG ONT-REGELEN
RUIMTE SCHEPPEN VOOR SLIMME
ZORG
• Juridische hinderpalen voor zelfzorg
en informele ondersteuning ervan door
mantelzorgers moeten dringend worden
opgeheven
• KB 78 dat de zorgberoepen regelt was bedoeld om
onwetende patiënten te beschermen tegen ‘kwakzalverij’
• Het bevat nu een bepaling die aan de koning de
bevoegdheid geeft te verordenen welke dagelijkse
activiteiten (eten, drinken en iemand daarbij helpen) géén
geneeskunde zijn! Een mantelzorger mag geen insuline
inspuiten bij een ziek familielid
KB 78- Wet betreffende de uitoefening
van beroepen in de gezondheidszorg
• ‘Indien de wetgever op de ingeslagen weg verder gaat
zal de beroepsuitoefening in de gezondheidszorg daar
nadeel van ondervinden.
• Hulpverleners zullen meer bezig zijn met de vraag of ze
wettelijk (on)bevoegd zijn dan met feitelijke
hulpverlening. De patiënt zal worden geconfronteerd
met een diversiteit aan monopolie- en
pseudomonopoliehouders in plaats van met een
geïntegreerd hulpverleningsaanbod.
• Bevoegdheidsconflicten zullen boven het hoofd van de
patiënt en ten koste van de kwaliteit van de
hulpverlening worden uitgevochten’ (Nys, 1997)
zorg en ondersteuning op slimme wijze
regelen
1. Onderscheid maken tussen activiteiten die de
integriteit van de cliënt schaden, ook bij zorgvuldige
uitvoering ervan en activiteiten/functies die slechts bij
onzorgvuldige uitvoering een risico inhouden
2. Baken de beroepen breder en flexibeler af zodat
bestaande beroepen kunnen evolueren en nieuwe
functies kunnen worden erkend zonder dat telkens een
wetswijziging mogelijk is
3. Laat de regeling van de gezondheidszorgberoepen
door de federale wetgeving het verlenen van zorg en
bijstand op Vlaams niveau
door zorg- en bijstandsverleners
en mantelzorgers niet bemoeilijken
Besluit en dank