Tekenbeet en ziekte van Lyme

Tekenbeet en ziekte van Lyme
Ik ging laatst douchen na het hardlopen en toen zag ik ineens een klein zwart beestje in mijn
lies.
Dat is een teek. Over het algemeen zijn teken actiever in de periode van maart tot en met
juni. Een tweede piek vindt plaats tussen augustus en oktober. In de winter zijn teken over
het algemeen minder actief maar door de toenemende zachte winters, komen ze ook in de
wintermaanden steeds vaker voor. Teken bewegen niet als het koud is, maar met mooi weer
komen ze in beweging. Teken vliegen niet, ze kruipen of laten zich vallen vanaf een tak als er
een dier of mens langs komt. Per jaar komen er zo’n tien mensen met een teek bij mij. Ze
kunnen overigens beter niet komen en de teek zelf verwijderen.
Wat voor een beestje is een teek nu precies?
Teken zijn een soort spinnetjes, die vooral voorkomen in hoog gras, struikgewas en bomen
met lage takken. De teek hecht zich vast in je huid en zuigt zich vol met bloed. Als de teek is
geïnfecteerd met bacteriën van een eerdere gastheer (knaagdieren, reeën), dan kunnen de
Lymebacteriën worden overgedragen op de mens. [teek_ixodes_ricinus054d_feBW.jpg]
Hoe kwam die teek in mijn lies?
Teken leven van het bloed van gewervelde dieren. In hun leven hebben ze drie
bloedmaaltijden nodig, van larve via nimfje tot volwassen teek. Ze bijten zich vast in de huid
op een warm plekje met wat dunnere huid. In de oksel, de liezen. Na een bloedmaaltijd, die
enige uren tot een week duurt, laten ze zich weer vallen.
Ik heb de teek losgetrokken met een pincet, was dat goed?
Ja, dat is de bedoeling. Zo dicht mogelijk bij de huid vastklemmen en het lijfje van de teek
niet leegknijpen. Voorkomen is natuurlijk nog beter: op de paden blijven, lange mouwen,
lange broek, kinderen een petje op. De teken zitten nooit hoger dan anderhalve meter, dus
precies op de hoogte van het kinderhoofd. En bij thuiskomst goed controleren of je er een
ziet, ook op die verborgen plekken en bij kinderen in het haar. Zo’n teek graaft zich de eerste
dag in in de huid en is dan nog gemakkelijk te verwijderen.
Een op de vijf teken draagt Lymebacteriën in het darmkanaal. Als de teek binnen 24 uur is
verwijderd, is het onwaarschijnlijk dat die bacteriën worden overgedragen van de teek naar
de mens. Als dat toch gebeurt, kun je de ziekte van Lyme krijgen. Lyme is een plaatsje in de
VS waar de ziekte als eerste werd ontdekt in 1975. In 1981 werd ontdekt dat de ziekte werd
overgebracht door teken. Het is een infectieziekte die veroorzaakt wordt door een bacterie
die officieel Borrelia burgdorferi heet. Hij is ontdekt door meneer Burgdorfer in 1981, nog
niet zo lang geleden.
Hoe weet ik of ik besmet ben met Lyme?
Vroege symptomen zijn een rode ring of vlek op de plaats van de tekenbeet. Vaak ontstaat
na het verwijderen ook een kleine rode plek op de plek waar de zuigmond heeft gezeten, net
als bij een muggensteek of een splinter. Dat geeft niet, dat ruimt het lichaam wel op. Maar
als enkele weken later opnieuw een rode vlek ontstaat die langzaam ringvormig uitbreidt,
dan moet je echt naar de dokter gaan. Die rode vlek kan tot drie maanden na de tekenbeet
ontstaan. Soms leggen mensen het verband niet want dan zijn ze het kleine beestje allang
weer vergeten. [Teek kring Lyme.jpg]
Wat is eigenlijk die ziekte van Lyme?
Het gaat gepaard met griepachtige klachten zoals hoofdpijn, stijve nek, koorts, spierpijnen
en vermoeidheid. Dat kan lang aanhouden. Later in het ziekteverloop kunnen diverse
symptomen ontstaan. Het kan leiden tot uitvallen van een zenuw, in het gelaat bijvoorbeeld
of van een oogspier, tot hersenvliesontsteking, tot ontstoken gewrichten of ontsteking van
het hart. Soms kun je de ziekte van Lyme aantonen met bloedonderzoek, maar dat is niet
nodig als de verschijnselen duidelijk zijn.
Als ik dat heb, is er dan wat aan te doen?
Ja, gelukkig is de bacterie goed gevoelig voor de normale antibiotica. Wel met wat langere
kuren en in wat hogere dosering dan bij andere infectieziekten, omdat de bacterie overal
kan zitten en moeilijk te bereiken is. Meestal is twee tot vier weken voldoende.
Komt de ziekte van Lyme veel voor?
In Nederland is de ziekte de afgelopen tien jaar verdubbeld, vermoedelijk door gunstige
omstandigheden voor de teek. De klimaatverandering is gunstig voor de teek, hierdoor kan
het risico op de ziekte van Lyme nog verder toenemen. Per jaar gaan zo’n 70.000 mensen
ermee naar de huisarts, maar waarschijnlijk wel tien keer zoveel mensen lopen de teek op
en verwijderen hem zelf. De ziekte van Lyme komt ongeveer 17.000 keer per jaar voor. Naar
schatting veroorzaakt een tekenbeet maar in één of twee procent van de gevallen de ziekte
van Lyme.
Het is geen leuke ziekte. Dus op de paden blijven, goed sluitende kleding dragen,
controleren, meteen verwijderen en de datum noteren. En als je toch een teek ontdekt
ergens op je lichaam, kun je het beste een tekenpincet halen. Kleine teken en volgezogen
teken zijn vaak lastig te verwijderen. Probeer de teek in ieder geval zo dicht mogelijk op de
huid (bij de kop) beet te pakken en niet in het lichaam van de teek te knijpen, want dan pers
je de bacteriën juist in de huid. Trek met een tekenverwijderaar de teek voorzichtig recht uit
de huid.
Irriteer de teek niet met olie, alcohol of vuur e.d., want dit verhoogt de kans op besmetting.
Desinfecteer het bijtwondje na verwijdering van de teek met alcohol 70 procent of met
jodium.