Sociale afstand

SOCIALE AFSTAND
in de
Psychologie,
Rechtswetenschap,
Sociologie,
Extreem-rechtse politiek
Wout Ultee
11 april 2010
De sociaal-psycholoog Emory
Bogardus stelde in 1925 een schaal
voor die bekend is geworden als
Borgardus’ schaal voor sociale afstand
Mensen in de Verenigde Staten werd
gevraagd voor een groot aantal in dat
land wonende `rassen’ aan te geven of
ze die wel of niet accepteerden op
zeven punten
De zeven items voor ‘accept’ waren:
As close relatives by marriage
As my close personal friends
As neighbors on the same street
As co-workers in the same occupation
As citizens in my country
As only visitors in my country
Would exclude from my country
De inhoud van de items maakt duidelijk dat het hier om
cumulatieve items gaat, een zogenaamde Guttman-schaal
Met de ‘rassen’ kon naar believen worden gevarieerd
De lijst van Borgardus wat bepaald lang en omvatte
onder andere
Armenians
Dutch
Irish
Jews-German
Jews-Russian
Mulatto’s
Negroes
Scotch
Swedish
Edward Laumann ging in 1966 over ‘subjectieve’ sociale
afstand spreken in Prestige and association in an urban
community.
Hij maakte rangordes naar ‘objectieve’ sociale afstand,
ondermeer onder alleen alleen blanken.
Laumann vroeg blanken welke hun beroep was,
met wie ze getrouwd waren wat betreft beroep,
wat het beroep van hun buren was en
welke het beroep van hun vrienden.
Dit is nog steeds sociale psychologie (microsociologie).
Als het om de (macro)sociologie gaat,
verschaffen wetten aanwijzingen voor de
grootte van de afstand tussen groepen
De eerste anti-joodse wetten werden na de Eerste
Wereldoorlog in Europa ingevoerd in Hongarije, in 1921.
Er kwam een maximum aan het percentage joden op de
universiteiten.
Dat werd verboden door de Volkenbond, die meer
tanden had dan de Verengide Naties nu.
De Verenigde Naties namen in 1945 de Universele
Verklaring van de Rechten van de Mens aan, maar heeft
nauwelijks bevoegdheden bij het toezien op de
naleving.
De anti-joodse wetgeving in Duitsland na 1933 en ook die in
Nederland met de Duitse bezetting van 1940 wijst uit in welke
volgorde staatsorganen de rechten van joden inperkten.
In Nederland:
Juni 1940
geen joden bij Luchtbescherming
November 1940
geen joodse ambtenaren
Januari 1941
bioscopen voor joden verboden
Februari 1941
joden moeten zich laten registeren
Februari 1941
begin onteigening bezit van joden
September 1941
aparte scholen voor joodse kinderen
Maart 1942
joden mogen niet huwen met niet-joden
Mei 1942
alle joden moeten ster dragen
Juli 1942
begin tewerkstelling van joden onder
politietoezicht buiten Nederland
September 1943
deportaties joden naar vernietigingskampen
nagenoeg voltooid
Eerdere en latere volkenmoorden:
Armeniërs aan einde Osmaanse Rijk, tijdens de
Eerste Wereldoorlog,
De afgelopen jaren in de Sudan, in de provincie
Darfur,
Begin jaren negentig in Ruanda.
De Verenigde Naties zonden in de jaren negentig
troepen naar het uiteenvallende Joegoslavië.
Dat heeft de moord bij Szebrenica niet verhinderd.
Nederlandse soldaten stonden daarbij en deden niets.
De troepen van de Verenigde Naties hadden geen
bevoegdheid tot optreden.
DE JURE EN DE FACTO
In 1954 bepaalde het Amerikaanse Hoger Gerechtshof
dat tot dan geheel blanke scholen met ‘all deliberate
speed’ zwarte kinderen moeten toelaten
Vijftig jaar na Brown v. the Board of Education
verscheen in de Verenigde Staten sociologisch
onderzoek waaruit bleek dat de scheiding tussen blank
en zwart in de Verenigde Staten wat schoolbezoek
betreft was verminderd, maar beslist niet verdwenen.
Hetzelfde gold voor gescheiden wonen.
De met schoolbussen afgedwongen integratie van
scholen binnen één stad leidde tot de ‘vlucht’ van
blanken naar de voorsteden.
De binnen- en voorsteden hadden aparte schoolregels.
Charles Ogletree, All deliberate speed, 2004
Charles Clotfelter, After Brown, The rise and retreat of
school desegregation, 2004
NEDERLAND DE FACTO ANNO 2010
ZWARTE SCHOLEN (NIET ALLEEN KAASKOPPEN)
PRACHTWIJKEN (ACHTERSTANDWIJKEN)
NAAST AMSTERDAM, ALMERE;
NAAST ROTTERDAM, LEKKERKERK
WEIGEREN VAN MAROKKAANSE JONGEREN BIJ DISCO’S
MINDER OPROEPEN VAN UITHEEMSEN BIJ OPROEPEN NA
SOLLICITATIE
WILDERS’ IDEALE NEDERLAND :
GEEN HOOFDDOEKJES IN STADHUIS
KOPVODDENTAX
GEEN DUBBELE NATIONALITEIT
GEEN MINARETTEN
EN WAT NOG MEER ??
Als de Europese Unie wat voorstelt, moet de sociale
afstand tussen de inwoners van de lidstaten
afnemen
De Europese Unie meet dit al decennia met de
zogeheten Eurobarometers, enquêtes die sinds
begin jaren zeventig gehouden
Er zijn tabellen waar in de naam van het woonland
van de beoordelende persoon staat en boven de
kolommen de naam van de inwoners van het
beoordeelde land
Subjectieve sociale afstand, maar geen
Bogardusschaal
Uit de Eurobarometers kan dus worden
gehaald wat de Nederlanders in de loop van
de jaren over de Polen hebben gedacht
En de Polen over de Nederlanders
Er wordt in de Eurobarometers soms ook
gevraagd naar het meer or minder positieve dan
wel negatieve oordeel over de inwoners vna
landen buiten de Europese Unie
Zo valt na te gaan of de vliegramp afgelopen
zaterdag bij Katyn op termijn de sociale afstand
tussen Polen en Russen verkleint (wat de media
als mogelijkheid opperen)