Verborgen-Hemelbeeld-deel-1

Eerste Bijeenkomst:
“Zoektocht naar het
Verborgen Hemelbeeld”
Rond de Waterput
donderdag 17 oktober 2013
Allan R. de Monchy
Twee bijeenkomsten:
• Donderdag 17 october 2013: Historische
ontwikkelingen van Astrologie. Astronomie
en Religie. De bittere strijd tussen kerk en
wetenschap om hemelbeelden.
• Donderdag 31 oktober 2013: De structuur
van het universum. De stand van zaken
ten aanzien werelden buiten ons
zonnestelsel.
De drie verborgen hemelbeelden
Waar moeten wij ze zoeken?
• In de religie ?
• In de astrologie ?
• Astronomie en kosmologie ?
In de oudheid geen
onderscheid !
Het religieuze
Hemelbeeld.
Vanaf de
oudheid tot de
verlichting:
een volmaakt
geschapen
wereld met de
Hemel achter
de sterren.
De Oudste vormen van Astronomie
en Astrologie stamt uit de tijd van
de Sumeriërs in Mesopotamië 3000
v.Chr, de uitvinders van het schrift.
De Grieken namen veel over van
deze inzichten en gaven Grieks
mythologische- of dierennamen aan
de vele sterrenbeelden.
Men maakte onderscheid tussen
sterren die een vaste plaats hadden
aan de hemel, die de sterrenbeelden
vormden en de zo genaamde
zwervende sterren. Dit bleken later de
planeten te zijn. De stand van de
zwervende sterren aan de hemel
bevatte hemelse boodschappen en zo
werd ook religie een belangrijk deel in
de astronomie en astrologie.
Het Griekse
klassieke beeld
werd uiteengezet
150 n.Chr. Door
Ptolemeus van
Alexandrië.
Geocentrische visie van Ptolemeus
De Donkere Middeleeuwen
Na val van het Romijnse rijk rond de 5-de
eeuw stagneerde de culturele ontwikkeling
in Europa maar gelukkig namen de
Arabieren de beschaving over. Zij vertaalde
de Almagest van Ptolemeus en stichten
sterrenwachten zoals b.v. een
observatorium in Samarkand. Met de
Renaissance begon de wedergeboorte van
de oude kennis in Europa.
Ulugh Beg
Observatorium in
Samarkand,
Oezbekistan
Ulug Bey was heerser van het
rijk der Timoeriden, maar
stelde meer belang in de
astronomie. Hij publiceerde
zijn metingen, uitgevoerd met
een reusachtige sextant in de
sterrencatalogus Zidji Djadid
Sultani (1420-1437)
Nicolaus Copernicus
1473 – 1543
De vreemde
beweging van de
planeten kon worden
verklaard door de zon
in het centrum van
het heelal te plaatsen.
Geocentrisch- versus
Heliocentrisch heelal.
De kerk en het Heelal.
• De aarde is door God geschapen en de
schepping dient volmaakt te zijn.
• Een ondergeschikte plaats in het heelal van
de aarde conflicteert met dit dogma.
• De Kerk hield dogmatisch vast aan het
hemelbeeld van Ptolemeus.
• Copernicus publiceerde pas van af zijn
sterfbed zijn denkbeelden in De
Revolutionibus Orbium Coelestium in 1543.
Galileo Galilei, Italiaanse
natuurkundige, 1578 - 1630
Het leven van Galilei
•
•
•
•
1564 geboren in Pisa
1589 hoogleraar in Pisa en later Floranse.
Schreef het boek De Muto (Over Beweging) in 1592.
Maakte als eerste een sterrenkijker naar het ontwerp
van de Nederlander Hans Lippershey.
• Ging twijfelen aan Ptolemeus en verdedigde
Copernicus.
• Schreef een boek Dialogo met toestemming van de
Kerk in Rome maar kreeg toch huisarrest.
• Liet in Nederland drukken: Discorsi Dimostrazioni
Mathematiche, interno a due muovi science.
Schijngestalten
van de maan
geobserveerd
met de
“Hollandse kijker”
van Hans
Lippershey,
Sacharias
Jansen of Jacob
Metius.
Kerk, Geocentrisme en
Heliocentrisme.
• Galilei was goed bevriend met paus
Urbanus VIII aan wie hij zijn geschrift Il
Saggiatore (De Analyticus) opdroeg.
• Bekritiseerde de Kerk en haar rol in de
Wetenschap.
• Werd toch twee maal onderzocht door de
Inquisitie.
• Hij werd gedwongen afstand te nemen van
zijn Heliocentrische “dwaalleer”.
Giordano Bruno, 1540 - 1600
Bruno kwam
met het idee
dat ook sterren
zonnen waren
met planeten
zoals
bijvoorbeeld
de aarde.
Levend verbrand voor zijn
waanideeën!
• Dat sterren ook “zonnen met planeten” konden
zijn was niet alleen heliocentrisme maar nog
een stap erger.
• Bruno werd op slinkse wijze naar Rome gelokt
en aldaar gevangen genomen en tot de
brandstapel veroordeeld door de Inquisitie.
Uitgevoerd 16 februari 1600.
• Pas in 1992 heeft de Katholieke Kerk formeel
toegegeven dat Copernicus, Galilei en Bruno
gelijk hadden met hun denkbeelden.
Johannes Lippershey en
Sacharias Jansen
• Nederlandse brillenmakers in de 16-eeuw.
• Het maken van deugdelijk glas was een groot
probleem. Met glas van de glasoven in Blauwedijk te
Middelburg vanaf 1581 lukte het om goede lenzen te
slijpen en zo werd de “Hollandse Kijker”uitgevonden.
• Lippershey vraagt bij de Staten van Zeeland patent
aan maar krijgt het niet want ook Jacob Metius, te
Alkmaar diende een aanvraag in.
• Prins Maurits krijgt te zien dat je met een Hollandse
kijker vanuit den Haag de kerkklok in Delft kon
aflezen.
Astrologie, Dierenriem of Zodiac
Zodiac in een synagoge in Isreal, 5-de eeuw
Astronomische Klok met Zodiak op
de Piazza San Marco in Venetie.
De Ecliptica
• Wij weten ondertussen: De aarde beschrijft
een baan om de Zon: de Ecliptica.
• Omdat de aarde as scheef staat op de vlak
van planeten (en haar eigen baan), maakt
de ecliptica ook een hoek van 23 ½ graad.
• Daardoor bewegen de “zwerfsterren” en de
zon zich in een band over de hemel: de
Dierenriem of Zodiac.
De ecliptica of schijnbare zonneweg is de baan van de zon
ten opzichte van de sterren aan de hemelbol. Van de zon uit
gezien is de ecliptica de jaarlijkse baan van de aarde om de
zon. Vanuit de aarde gezien verplaats zich de zon langs de
12 (eigenlijk 13) sterrenbeelden die achter de ecliptica
liggen. Deze 12 sterrenbeelden vormen de dierenriem.
Zomer
“Kreeft”
Winter
“Steenbok”
Lente punt 21 maart “Ram of Aries”
De Dierenriem of Zodiac
• Wordt verdeeld in 12 segmenten met de
namen van de sterrenbeelden.
• Deze indeling stamt uit de Babylonische
(Chaldeeuwse) tijd, 7-de eeuw v.Chr. En werd
overgenomen door de Grieken.
• De zon en planeten “staan in een
sterrenbeeld”. De standen bij de geboorte van
een mens bepaald haar karakter en lot.
• Een astroloog stelt een horoscoop op waar
dat wordt beschreven.
Precessie van de ecliptica
• De aarde is een tol die om haar as draait.
• De as waar de aarde om draait verschuift
met ėėn graad per 72 jaar. Een precessie
omwenteling is dus 25800 jaar.
• Daardoor is het lentepunt (21 maart)
verschoven van Ram (in de oudheid) naar
Vissen en gaat richting Waterman.
• Astrologen zeggen daarom dat wij straks
leven in het tijdperk van de Waterman.
Tekens van de Astrologie
Tycho Brahe probeert het
geocentrisme te redden.
Starneborg op het eiland Hven
Jahannes Kepler 1571 - 1630
1594 – 1600 Hoogleraar in
de Wiskunde te Graz aan
de Protestants
Hogeschool. Situatie
protestanten moeilijk en
hij vertrok naar Praag.
Ontmoete Tycho Brahe
en werd zijn assistent.
Schreef: Mystericum
Cosmograficum.
Keplers “Perkenwet” beschreef met grotere
nauwkeurigheid de planeetbewegingen om de zon.
Supernova SN1604
Kepler zag een ster
explosie 17
novemer 1604 in
het sterrenbeeld
Schutter.
Ook Tycho Brahe had in 1572 een Stella Nova gezien
Kepler verhuist naar Linz in 1612.
• Kepler was een gelovig mens en was
overtuigd van de volmaaktheid van de
schepping al was heliocentrisme zijn
overtuiging.
• Maar ook een wetenschapper in hart en
nieren en schreef het belangrijkste
standaardwerk Epitome Astronomia
Copernicanae dat 7 boeken omvatte.
• Toonde onder andere aan dat Christus 4
jaar voor de jaartelling was geboren.
Johannes Kepler in dienst van
Wallenstein, Sagen 1627 - 1630
Kepler als
Astroloog(?)
schrijft een
horoscoop van
Wallenstein
Isaac Newton 1642 - 1727
Het leven van Newton
•
•
•
•
Geboren Woohlsthorp, Lincolnshire.
1661 studeerde Wiskunde in Cambridge
1660 Lucasian Professor Trinity Collage
Verzette zich tegen de wens van Koning
James II om universiteiten tot Katolieke
instituties te maken.
• Schreef Philisophiae Naturalis Principia
Mathematica afgekort “Principia”.
• Werd “Master of Mint” in London vanaf 1966
tot zijn dood.
De Wetten van Newton
• De kracht die een appel doet vallen is de
zelfde kracht die de maan alsmede de
planeten (en aarde) in hun banen doen
houden.
• De Zwaartekracht.
• Algemeen: kracht is massa maal
versnelling: F=ma
• Zwaartekracht is F = mg waarbij g de
versnelling van de zwaartekracht op
aarde voorstelt. g(aarde) = 9,2 m/sec²
Newton’s Algemene Gravitatie wet.
F = zwaartekracht tussen twee voorwerpen (in Newton)
G = gravitatieconstante
m1 = massa van het eerste voorwerp (in kg)
m2 = massa van het tweede voorwerp (in kg)
r = afstand tussen de middelpunten van de voorwerpen (in m)
Het nauwkeurig bepalen van
Gravitatieconstante was een lastige
klus die Henri Cavendish klaarde met
een torsiebalans-experiment. Daaruit
volgt een waarde van:
6,6754 × 10−11 m3 s−2 kg−1 of Nm2 kg−2
De wetten van Newton kan elk detail van de bewegingen in
het zonnestelsel verklaren, behalve……
De baan van Mercurius!!
EINDE DEEL I