Geriatrie - Groene Hart Ziekenhuis

Geriatrie
Daling van de bloeddruk bij houdingsverandering
Uw behandelend arts heeft u verteld dat u
een orthostatische hypotensie hebt. Dit
betekent letterlijk: een daling van de
bloeddruk na het opstaan.
Bij een orthostatische hypotensie daalt de
bloeddruk sterk wanneer u ligt en gaat zitten,
of wanneer u zit en gaat staan. In deze folder
krijgt u uitleg hoe de normale bloeddruk tot
stand komt en wat oorzaken, klachten en
behandelingsmogelijkheden zijn van een
orthostatische hypotensie.
Bloeddruk
Wanneer u plotseling opstaat, verzamelt zich
extra bloed in de aders van uw benen en
onderlichaam. Dit komt door de
zwaartekracht en is tijdelijk. Hierdoor stroomt
er iets minder bloed terug naar het hart en
kan er dus ook minder bloed worden
rondgepompt. Het gevolg is dat uw
bloeddruk daalt. Uw lichaam reageert hierop
door het hart sneller en krachtiger te laten
slaan en uw bloedvaten te laten
samentrekken. Daardoor loopt de weerstand
op en ook uw bloeddruk. Wanneer dit
mechanisme niet goed werkt, is er sprake van
een orthostatische bloeddruk. De
bloedtoevoer naar de hersenen vermindert
en kunt u flauwvallen. Orthostatische
hypotensie is geen ziekte, maar onvermogen
van uw lichaam om de bloeddruk snel te
regelen.
Oorzaken
Een orthostatische hypotensie kan meerdere
oorzaken hebben:
• U hebt te weinig vocht in uw lichaam. Dit
kan komen doordat u te weinig drinkt,
door het gebruik van plastabletten
(diuretica), ernstige diarree of te weinig
vochtinname bij een hittegolf. Hierdoor
kunnen normale aanpassingen niet goed
plaatsvinden.
• De daling van de bloeddruk wordt
onvoldoende geregistreerd, waardoor uw
lichaam niet in staat is zich aan te passen.
Dit komt voor bij bijvoorbeeld: diabetes
mellitus, de ziekte van Parkinson, bepaalde
aandoeningen van het zenuwstelsel en
gebruik van anti-depressiva.
• Door medicijnen die de hartslag of de
vaatspanning beïnvloeden, of mogelijk
door andere medicijnen.
De kans op orthostatische hypotensie neemt
toe met het stijgen van de leeftijd. Het treedt
ook vaker op wanneer er sprake is van
meerdere ziektes tegelijk.
Klachten
De klachten zijn wisselend en vooral ’s
ochtends het ergst. U kunt last hebben van:
wazig zien, zwarte vlekken voor de ogen,
duizeligheid, evenwichtsverlies, bijna vallen of
werkelijk vallen.
U kunt klachten krijgen:
• Wanneer u van houding verandert,
bijvoorbeeld van liggen naar zitten, of
zitten naar staan.
• Nadat u hebt gegeten, omdat het bloed
dan vooral naar uw darmen gaat.
• Wanneer uw lichaam meer vocht
uitscheidt door bepaalde medicijnen,
bijvoorbeeld plastabletten of medicijnen
tegen hoge bloeddruk.
• Wanneer u onvoldoende drinkt.
• Als u last hebt van ernstige diarree.
• Wanneer u zich lichamelijk inspant, zodat
de bloedvaten van uw spieren wijd open
gaan.
• Wanneer u een warme douche/bad
neemt of wanneer u in warme ruimtes bent
(bv in sauna).
Behandeling
De behandeling hangt af van de oorzaak.
Soms helpt het om de medicijnen te
veranderen. Daarnaast is belangrijk dat u de
leefadviezen opvolgt. Deze kunnen voor
vermindering van de bloeddrukdaling zorgen,
waardoor de klachten niet of minder
optreden.
Leefadviezen
Er zijn een aantal adviezen waardoor u
minder last van plotselinge bloeddrukdaling
kunt krijgen:
• Zorg dat u per dag minimaal anderhalve
liter (1500 ml) drinkt.
• Neem de tijd wanneer u opstaat, nadat u
een periode gelegen of gezeten hebt.
Maak geen overhaaste bewegingen.
• Span voordat u opstaat, uw buik- en
beenspieren aan. Dit doet u door uw
tenen naar uw neus te bewegen. Door
aanspanning van deze spieren pompt het
bloed terug naar het hart.
• Vermijd langdurig buigen van uw
bovenlichaam.
• Drink voor het opstaan en na de maaltijd
cafeïnehoudende dranken, zoals koffie en
thee. Cafeïne vernauwt de bloedvaten.
• Zorg dat u voldoende zout inneemt,
bijvoorbeeld door bouillon te drinken.
• Opstaan nadat u een periode gelegen
hebt, geeft klachten. Sta altijd rustig op,
neem de tijd.
• Vermijd langdurig stilstaan. Hebt u klachten
wanneer u staat, kruis dan uw benen en
zorg dat u stevig op beide benen staat. Zo
kan er minder goed bloed wegzakken.
Gebruik eventueel een opvouwstoeltje
wanneer u lang moet staan.
• Gebruik zo nodig een urinaal/postoel naast
het bed, wanneer u ’s nachts uit bed komt
om te plassen en het valrisico groot is.
• Wanneer u hoge steunkousen draagt tot
over uw knie, wordt de pompwerking van
uw kuitspieren sterker. Daardoor kan het
bloed makkelijker naar uw hart worden
teruggepompt. Belangrijk is dat u de
steunkousen ieder half jaar opnieuw laat
aanmeten en deze dagelijks draagt.
• Belangrijk is dat u de inname van
koolhydraten over de dag spreidt.
Koolhydraten zitten in bijvoorbeeld
spaghetti, rijst, kaas, brood en vlees. Neemt
u namelijk veel koolhydraten tegelijkertijd
in, dan kan dit voor een daling van de
bloeddruk zorgen.
• Wanneer u duizelig wordt terwijl u staat, ga
dan op uw hurken zitten, liggen of ga zitten
in een stoel met uw benen omhoog.
Probeer niet te blijven staan. Kom bij het
wegtrekken van de klachten rustig
overeind.
Vragen
Voor informatie over het ziekenhuis kunt u
terecht op deze internetsite: www.ghz.nl.
Ook kunt u bellen naar het algemene
informatienummer (0182) 505050.
In deze folder hebben we u uitleg gegeven
over een orthostatische hypotensie. Hebt u
na het lezen van deze folder vragen, neemt u
dan contact op met de gespecialiseerd
verpleegkundige geriatrie en ouderenzorg:
• mw. R. Oudenaarden, (0182) 505029
Colofon
uitgave : Groene Hart Ziekenhuis, Gouda
productie : Marketing & Communicatie
maart 2011
04.22.018