`Veiligheid samenleving gaat voor belang van pedofiel`

R E C L A S S E R I N G W I L L E V E N S L A N G TO E Z I C H T O P V R I J G E L AT E N Z E D E N D E L I N Q U E N T:
Eelco Hofstra
‘Veiligheid samenleving gaat voor belang van pedofiel’
Reclassering Nederland
pleit voor permanente
ondertoezichtstelling van
zedendelinquenten die
terugkeren in hun gemeente en
nog steeds een risico vormen
voor de samenleving. Directeur
Sjef van Gennip: ‘We mogen die
mensen niet meer uit het oog
verliezen.’
Gebeurde dat tot nu toe niet?
‘Gemeenten houden zich de laatste jaren
steeds meer bezig met de opvang en nazorg
van ex-gedetineerden. Maar burgemeesters
waren nog niet eerder zo gedetailleerd
geïnformeerd over de terugkomst van dit
soort delinquenten; een groep die in potentie
weer een bedreiging voor de maatschappij kan gaan vormen. Tot voor kort kregen
gemeenten alleen te horen welke ex-gedetineerden terug zouden keren in de gemeente.
Nu horen ze ook aan welk delict deze groep
mensen zich precies schuldig heeft gemaakt
en hoe de politie het risico van hun terugkeer
inschat.’
J
Om wie gaat het eigenlijk precies?
‘Om een groep van ongeveer zeventienhonderd gedetineerden op jaarbasis, voor
het overgrote deel bestaande uit zedendelinquenten. Maar het kan in principe ook
die gewelddadige overvaller zijn die weer
in de wijk komt wonen waar hij eerder een
omaatje mishandelde. Het zijn in ieder geval
mensen die door hun terugkeer heel ingrijpend intreden in de levens van burgers.’
ustitie informeert burgemeesters sinds
kort over de terugkeer van zedendelinquenten en zogenaamde ‘plegers van
zware levensdelicten’ in hun gemeente.
Wat vindt u daarvan?
‘Die proef is er gekomen op basis van een
aantal incidenten in het land, onder meer
de terugkeer van een pedofiel in zijn flat
in Utrecht, en onder druk van de Tweede
Kamer. Ik zie veel voordelen in het inlichten van de gemeenten over dit soort
dossiers. Tenminste, als de burgemeester
ook maatregelen neemt om de terugkeer
van zo’n ex-gedetineerde in goede banen te
leiden. Voorheen moesten wij als reclassering bijvoorbeeld woonruimte voor
voormalige bajesklanten regelen. Nu is
de verantwoordelijkheid hiervoor bij de
gemeente gelegd. De burgemeester zal om
deze risicovolle mensen heen een netwerk op
moeten bouwen, zodat hij ze in de gaten kan
blijven houden en kan ingrijpen wanneer dat
noodzakelijk is.’
Crimelink over
Reclassering Nederland
Crimelink belicht in een serie artikelen het werk van Reclassering Nederland, de
organisatie die zich bezighoudt met het voorkomen en verminderen van crimineel
gedrag in de samenleving. In dit artikel behandelen we de terugkeer van ex-zedendelinquenten en zware criminelen in de maatschappij. Eerdere verhalen in deze
serie gingen over risico-diagnose, de nieuwe leerstoel reclassering, het effect van
taakstraffen, de ‘vroeghulp’ van de reclassering en de nieuwe handhaving van het
toezicht door Reclassering Nederland.
28 crimelink
Wat kan de reclassering bijdragen aan het toezicht op deze mensen?
‘Wij zijn de aangewezen partij om hen na
hun vrijlating in de gaten te houden. Hun
terugkeer zal met aan zekerheid grenzende
waarschijnlijkheid tot een schok gaan leiden
in hun oude buurt. Wij confronteren hen
daarmee en vertellen ze dat ze met een probleem zitten. Als men eraan mee wil werken,
voeren we een risicoanalyse uit naar de
criminogene factoren die meespelen in hun
gedrag. We onderzoeken hoe groot de kans
op terugval is. Op basis van die informatie
stimuleren en motiveren we hen tot het
volgen van gedragstrainingen. We kunnen ze
ook het dringende advies geven om te gaan
verhuizen.’
Willen die ex-gedetineerden daar wel aan meewerken?
‘Niet altijd. Een percentage van de ex-gevangenen komt vrij met één of twee jaar reclas-
seringstoezicht, waardoor je ze met een stok
achter de deur bijvoorbeeld een agressietraining kunt laten volgen. Maar een deel van
de ex-gevangenen heeft geen “justitiële titel”
meer, waardoor we ze nergens toe kunnen
verplichten. En dat zijn vaak net de personen
uit de categorie waar we met z’n allen zo
bezorgd om zijn. Zij ontkennen vaak dat ze
zich ergens schuldig aan hebben gemaakt en
zijn daardoor minder aanspreekbaar op hun
daden. Daarbij leven we nog steeds in een
rechtsstaat, waarin je mensen zolang ze zich
normaal gedragen, niet zomaar strafrechtelijk
kunt aanpakken. Ook niet als burgers bang
zijn voor een buurman die drie jaar in de cel
heeft gezeten en weer naast ze komt wonen.’
Maar dan staat u dus in feite met lege handen?
‘Niet helemaal. Door inventief te zijn kunnen
we proberen om tot een oplossing te komen.
We overleggen met gemeente, buurtbewoners en de wijkagent, om te bekijken of we
de geest in de fles kunnen houden. Dat kan
bijvoorbeeld door in samenwerking met
de woningbouwcorporatie andere woonruimte aan ex-delinquenten aan te bieden. In
Utrecht is het onlangs gelukt om een pedofiel
die terug wilde keren in de flat waar hij een
kind had mishandeld, tot een verhuizing te
dwingen. De rechter vond dat nodig in het
belang van de openbare orde en veiligheid.’
Maar echt makkelijk gaat het dus niet?
‘Nee, of we erin slagen om de ex-gedetineerde te begeleiden, komt voor een belangrijk
deel aan op de vaardigheden van de reclasseringswerker. Via de vorig jaar van kracht
geworden Wet Voorwaardelijke Invrijheidstelling zijn er wel meer mogelijkheden voor
toezicht gekomen. Gevangenen krijgen als
gevolg van die wet niet meer automatisch
één derde van de straf kwijtgescholden. Ze
tekst
joost van der wegen
moeten aan voorwaarden gaan voldoen om
hier kans op te kunnen maken. De voorwaarden worden opgelegd naar aanleiding
van een rapportage die wij in samenwerking
met het gevangeniswezen opstellen. Als
zij die voorwaarden overtreden, komt de
zaak opnieuw voor de rechter en kan alsnog
gevangenisstraf volgen.’
Maar als ik het goed begrijp glipt een deel van hen
toch nog door het net. Is dat niet onacceptabel?
‘Ik vind het ook ontoelaatbaar dat veroordeelden die een ernstig zedenmisdrijf hebben
gepleegd nog steeds zonder voorwaarden op
vrije voeten kunnen komen. Wat mij betreft
worden er in al deze gevallen voorwaarden
verbonden aan de vrijlating. En als het risico
op herhaling hoog blijft, moeten we ze voor
de rest van hun leven in de gaten blijven
houden. Hoewel een garantie op succes nooit
te geven is. Tenslotte kunnen we de mensen
niet 24 uur per dag aan een touwtje houden.’
Burgemeester Job Cohen van Amsterdam
(PvdA) vraagt zich af of het wel zinvol is dat de
overheid zich zo vergaand met deze mensen gaat
bemoeien?
‘Natuurlijk vinden wij dat je moet oppassen
dat je criminelen nadat ze hun straf hebben
uitgezeten niet gaat stigmatiseren, zodat ze
schoon schip kunnen maken en hun leven
weer kunnen opbouwen. Maar het gaat
hier wel om mensen die erg risicovol zijn.
Mensen die zware zedendelicten hebben gepleegd, kunnen potentiële tijdbommen zijn.
Om de burger bescherming te bieden, moet
hun belang maar een beetje wijken voor
dat van de samenleving. Het lijkt me voor
burgemeesters onverstandig om zich daar
niet verantwoordelijk voor te voelen. Want
als het mis gaat, staan de burgers straks wel
bij hen op de stoep.’
Geen nieuwe confrontatie met de dader
Burgemeesters kunnen een aantal maatregelen nemen om maatschappelijke onrust
of onveiligheid te voorkomen als een ex-gedetineerde in de gemeente terugkeert.
De politie kan bijvoorbeeld gevraagd worden in de wijk te patrouilleren. Een
contactpersoon van de gemeente kan ervoor zorgen dat een ex-gedetineerde niet
opnieuw in zijn oude wijk wordt gehuisvest. De burgemeester kan de casussen van
mensen uitgebreider bespreken met justitie of in ‘de driehoek’, om onder meer te
voorkomen dat slachtoffers opnieuw worden geconfronteerd met de dader. Er kan
ook met de ex-gedetineerde zelf worden gesproken.
Bron: Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)
crimelink 29