Voorbeeld van Maatwerk FODMAP bij ziekte van Crohn

MAATWERK: FODMAP BIJ DE ZIEKTE VAN CROHN
Een jonge vrouw met PDS-klachten bij de ziekte van
Crohn komt bij de diëtist voor het optimaliseren
van haar voeding, het verbeteren van haar voedings­
toestand en het verminderen van haar klachten.
DIËTISTISCHE DIAGNOSE
23-jarige vrouw met PDS-klachten (Prikkelbare Darm Syndroom) bij de ziekte van Crohn, medicamenteus goed ingesteld waarbij geen inflammatie. Heeft aanhoudende klachten van opgeblazen gevoel en misselijkheid, reflux waarvoor pantoprozol. Matige
eetlust waardoor voedselinname 65% van de energiebehoefte en 85% van de eiwitbehoefte. Vitamine D-status en inname
slecht. Geen afwijkend ontlastingspatroon. Onbedoeld gewichtsverlies (5% in 1 maand) bij een gezonde BMI (19,6). Mobiliteit
verminderd vanwege rugklachten en vermoeidheid. Deze klacht heeft meeste invloed op kwaliteit van leven. Is zeer gemotiveerd
om met voeding aan de slag te gaan; in voorbereidingsfase volgens het Stages of Change-model.
BEHANDELDOELEN
EVALUATIE BEHANDELING
Korte termijn:
• Verbeteren van de VAS-score met 50% op het gebied van
vermoeidheid, opgeblazen gevoel, eetlust en misselijkheid
• Verbeteren van energie- en eiwitinname naar 100% van
berekende behoefte, vitamines en mineralen volgens
ADH
• Verhogen van gewicht (ca. 1 kg/mnd) naar oorspronkelijk
gewicht
• Kunnen toepassen van eliminatiefase van FODMAP-­
beperkt dieet (6-8 weken).
Vier maanden na aanvang van de behandeling is het gewicht
gestabiliseerd op het gewenste streefgewicht (57 kg). Het
eliminatiedieet kon mevrouw succesvol toepassen. Ze
merkte al snel klachtenreductie van misselijkheid en opgeblazen gevoel (naar VAS 2 en 1), VAS 2 voor ernst algehele
klachten. De herintroductie was succesvol, waarbij met
name fructanen en lactose minder goed verdragen worden.
De drempel van deze producten wordt verder onderzocht.
Er is samen met mevrouw een volwaardige voeding op­
gesteld. Over drie maanden staat een evaluatie gepland.
De vermoeidheid is één punt afgenomen. Hiervoor wordt
de behandeling bij psycholoog vervolgd, omdat dit stressgerelateerd lijkt te zijn.
Lange termijn:
• Behouden van gezonde BMI ≥18,5 met gewicht rond
57 kg
• Kennis van voeding en dieet, waarbij herintroductiefase
van FODMAP-beperkt dieet (ten minste vijf weken)
­centraal staat.
BEHANDELPLAN
Op initiatief van de diëtist (en in overleg met en instemming
van de behandelend MDL-arts) wordt gestart met een
FODMAP-beperkt dieet, waarbij gebruik wordt gemaakt van
een persoonlijk energie- en eiwitverrijkt voorbeelddagmenu
en de materialen van het Martini Ziekenhuis (fodmapdieet.
nl). Gestreefd wordt naar een inname van 2300 kcal en
65 gram eiwit (1,2 g/kg/d). Ook wordt gestart met vitamine
D-suppletie (10 mg/d), waarvoor nacontrole plaatsvindt bij
het volgende polibezoek aan de arts. Om de vermoeidheid
te reduceren, is met de fysiotherapeut een beweegplan
gestart, rekening houdend met de rugklachten.
NED TIJDSCHR VOOR VOEDING & DIËTETIEK - 2015;70(6)
20
CONCLUSIE
In de review van Charlebois en onderzoeken van onder
andere Schwender en Floch en Gearry geeft het toepassen
van het FODMAP-beperkte dieet bij Inflammatory Bowel
Disease (IBD), zoals de ziekte van Crohn, veelbelovende
resultaten.1-3 De effectieve toepassing bij PDS is al langer
bekend. In deze casus had het FODMAP-beperkte dieet
meerwaarde bij stabiele IBD met blijvende klachten zonder
inflammatie.
auteur
everdien van der leek diëtist en gezondheidswetenschapper bij everdien foodcoaching, leiden
contact
[email protected]
Ziekte / aandoening
Figuur. Gegevens in ICF-schema.
Ziekte van Crohn
Functies / anatomische eigenschappen
(stoornissen)
Activiteiten
(beperkingen)
Participatie
(participatieproblemen)
Sinds start Salazopyrine maart 2015
verbetering maar blijvende rest­
klachten. Geen ontstekingsactiviteit.
Weinig blootstelling zonlicht
Studeert (bachelor fase universiteit)
Voedingsinname: Energie 65% en
eiwit 85% van berekende behoefte,
­onvoldoende vitamine D
Normaal: 3x per week ­tennissen,
nu vaak niet mogelijk
Klachten: reflux, vermoeidheid (VAS
4/5), rugklachten, misselijkheid en
opgeblazen gevoel (beide VAS 8),
matige eetlust (VAS 5).
Ontlasting is normaal sinds
aanvang Salazopyrine (Bristol Stool
Chart score 3/4)
Gewicht: 54 kg.
3 kg gewichtsverlies in laatste 1 maand
Oorspronkelijke gewicht: 57 kg
Lengte 1,66 m, BMI 19,6 kg/m²
Laboratorium: Geen afwijkingen.
CRP 2 mg/l. Vitamine D 60 nmol/l
(laag normaal).
Motivatie: Goed. Voorbereidingsfase
volgens het Stages of Change-model.
Externe factoren
(positief / negatief)
Persoonlijke factoren
(positief / negatief)
Medicatie: Salazopyrine, Pantoprazol
Vrouw, 23 jaar
Psycholoog betrokken vanwege vermoeidheidsklachten
Woont samen met vriend
MDL-arts betrokken vanwege ziekte van Crohn
Diagnose Crohn geeft rust en bevestiging
Fysiotherapie vanwege rugklachten
Hulpvraag: verminderen klachten, optimaliseren van
de voeding en verbeteren van het gewicht.
literatuur
1 Charlebois A, Rosenfeld G, Bressler B. The impact of dietary interventions on the symptoms of inflammatory bowel disease: A systematic review.
Critical Reviews in Food Science and Nutrition 2015:Jan 8:0 (Epub ahead of print).
2 Schwender B, Floch MH. Should FODMAP withdrawal be tried in inflammatory bowel disease patients with irritable bowel syndrome? Journal of
Clinical Gastroenterology 2014:48(5):393-4.
3 Gearry RB, Irving PM, Barrett JS, e.a. Reduction of dietary poorly absorbed short-chain carbohydrates (FODMAPs) improves abdominal symptoms in
patients with inflammatory bowel disease-a pilot study. Journal on Crohn’s and Colitis 2009:3(1):8-14.
21
NED TIJDSCHR VOOR VOEDING & DIËTETIEK - 2015;70(6)