MINISTERIE VAN ONDERWIJS EN VOLKSONTWIKKELING UNIFORM HEREXAMEN HAVO 2009 VAK: NEDERLANDS (TEKSTANALYSE) DATUM: VRIJDAG 31 JULI 2009 TIJD: 7.45 -9.45 UUR Aantal bladzijden tekst: 3 Aantal vragen en opdrachten:18 Totaal aantal bladzijden:6 Controleer zorgvuldig of alle pagina’s in de goede volgorde aanwezig zijn. Neem in geval van een afwijking onmiddellijk contact op met een surveillant. Waarom gaan vrouwen vreemd? Mannen plegen veel vaker overspel dan vrouwen. Een ‘vaststaand feit’, totdat het eens werd onderzocht. Wat blijkt? In elke vrouw schuilt een geheime minnares. Maar ze heeft andere motieven dan de man. I. II. Alle vrouwen gaan weleens vreemd, maar waarom gaan vrouwen eigenlijk vreemd? Zijn ze ontevreden over hun eigen relatie? Zijn ze op zoek naar 5 spanning en avontuur? Willen ze meer seks, meer romantiek, of simpelweg meer aandacht? Er bestaat relatief weinig onderzoek naar de vraag waarom vrouwen overspel ple10 gen. Onderzoekers geloofden gewoon niet dat ook vrouwen schuinsmarcheerders konden zijn. Maar door de introductie van de pil en het feit dat vrouwen meer buitenshuis zijn gaan 15 werken, is hun leven steeds meer op dat van mannen gaan lijken, ook op het gebied van overspel. Verboden liefdes laten zich helaas niet makkelijk onderzoeken in labo20 ratoriumexperimenten. De betrouwbaarste gegevens over vrouwen en minnaars zijn dan ook afkomstig van grootschalige, langlopende onderzoeken. Uit een van de eerste grote on25 derzoeken op dit gebied blijkt dat op veertigjarige leeftijd 40 procent van de vrouwen en 60 procent van de mannen weleens een buitenechtelijke relatie heeft gehad. De meesten be30 ginnen geen affaire met het doel hun partner te verlaten en evenmin omdat ze ontevreden zijn over hun vaste relatie, zo kwam in dit onderzoek naar voren. Van de overspeligen zijn er 35 evenveel tevreden als ontevreden met hun eigen partner. Veel affaires beginnen opvallend genoeg na de dood van een ouder. III. De helft van de ¹liaisons bloeit op op 40 het werk en eindigt als de vaste relatie van een van de twee gevaar begint te lopen. De werkvloer biedt niet alleen een keur aan eventuele minnaars, maar ook genoeg tijd om met 45 de nieuwe geliefde door te brengen. Naarmate iemand meer dagen voor zijn of haar werk op reis is, des te groter is de kans op een affaire, zo blijkt uit recent Amerikaans onder50 zoek. IV. Bij mannen boven de twintig jaar komt overspel in alle leeftijdscategorieën ongeveer evenveel voor, met een kleine toename vanaf midden 55 veertig. Maar veel vrouwen gaan pas vreemd na hun veertigste. Het blijkt dat vrouwen, meer dan mannen, het beeld koesteren van de eeuwigdurende romantische liefde, en dat pas van60 af een jaar of 35 bij hen het idee rijpt dat zelfontplooiing belangrijker is 1 dan seksuele trouw. Ze beginnen daarom gemiddeld op latere leeftijd dan de andere sekse met buitenechte65 lijke affaires. Wèl maken vrouwen volgens relatiepsycholoog Pieternel Dijkstra de laatste jaren een inhaalslag als het om vreemdgaan gaat. ‘Bij jongere generaties – twintigers en 70 dertigers – plegen vrouwen even vaak overspel als mannen.’ V. Heel wat laat-dertigers worden beslopen door het is-dit-alles-gevoel. In deze levensfase, waarin werk en kin75 deren strijden om aandacht, kunnen vrouwen het idee hebben dat ze door hun leven rennen, gehuld in een jutezak met kindersnot op de schouder. En hoe liefhebbend hun vaste partner 80 ook kan zijn, de geborgenheid en het op elkaar ingespeeld zijn, kunnen dan wat saai gaan worden. En dan opeens is er iemand die jou de mooiste en de leukste vindt; die je midden in de 85 nacht sms’jes stuurt; die niet kan slapen, omdat hij de hele tijd aan je moet denken. Spannend is het ook, als lid van een geheim verbond van twee. Het is hetzelfde spel dat je als 90 zestienjarige speelde, maar nu met de zelfverzekerdheid van een volwassene. VI. Een van de belangrijkste gevoelens die een affaire aan vrouwen geeft, is 95 het gevoel krijgen weer te leven. Een geoefende kijker kan een overspelige vrouw dan ook al op kilometers afstand herkennen. Waar mannen hun leven thuis en buiten de deur goed 100 kunnen scheiden, overspoelt bij vrouwen de liefde hun hele leven. VII. Inherent aan de geheime affaire is natuurlijk dat deze geheim is. Geheimhouding vraagt om leugens, en 105 leugens gaan meestal gepaard met schuldgevoel. Vrouwen worden daar meer door geplaagd dan mannen, zo blijkt uit onderzoek, en vooral in de eerste fase van een affaire. Dat al110 lesoverheersende gevoel van schuld kan een reden zijn om de relatie in de kiem te smoren. Het is dan ook goed mogelijk dat de affaires van gebonden vrouwen korter duren dan die 115 van gebonden mannen. VIII. Maar als vrouwen er niet al in het begin een punt achter zetten, zijn ze in tweede instantie beter af dan mannen. Die hebben namelijk minder last van 120 schuldgevoel, maar zijn vooral bang dat hun geheim uitkomt, en die angst blijft gedurende de hele affaire even groot. IX. Dat vrouwen meer schuldgevoel heb125 ben, komt doordat ze van nature empathischer zijn dan mannen. Volgens relatiepsycholoog Pieternel Dijkstra veronderstellen vrouwen ook dat ze een uitzondering zijn. Overspelige 130 mannen houden zichzelf vaak voor dat andere mannen eveneens vreemdgaan en dat zij zelf dus niks verkeerd doen. Volgens psychotherapeut Luann Linquist, auteur van Secret Lo135 vers, weerhoudt schuldgevoel vrouwen er in eerste instantie van om uit te komen voor hun stille liefde. Gaat de affaire verder, dan delen vrouwen hun geheim vaak met een vriendin. 140 Mannen blijven zwijgen over hun affaire. X. Hoewel veel wordt gedacht dat opgebiecht overspel het einde van de vaste relatie betekent, overleven de meeste 145 relaties het wel. Wanneer een relatie ten onder gaat, omdat beide partners ontrouw zijn, wijten vrouwen dat vaker aan hun eigen overspel. Mannen schrijven het vaker toe aan het over150 spel van hun vrouw. Het komt er dus op neer dat vrouwen in dat geval bijna altijd de schuld krijgen, zowel van zichzelf als van hun ex-partner. 2 XI. Het idee dat mannen vooral op seks 155 uit zijn en vrouwen op liefde en aandacht, is op de schop gegaan door een Noors onderzoek uit 1998. Mannen en vrouwen hebben verschillende talen om hun seksualiteit te uiten, zo 160 constateerden Noorse wetenschappers na een groot onderzoek onder overspeligen. Vrouwen vertalen hun seksuele gevoelens naar emoties en communicatie. Mannen uiten hun 165 gevoelens van stress, woede en verliefdheid in seks. Maar in wezen, zo zeggen de onderzoekers, zitten emoties en seksuele gevoelens in hetzelfde spectrum. XII. Gaan vrouwen net als mannen dan 171 gewoon vreemd vanwege de seks? ‘Dat is niet duidelijk,’ zegt relatiepsycholoog Pieternel Dijkstra. ‘Van vrouwen wordt gezegd dat ze vooral 175 om emotionele redenen vreemdgaan, maar de vraag is natuurlijk of dat de oorzaak of alleen het excuus is dat iemand er achteraf aan geeft. Dat laatste is wat de Noorse onderzoekers 180 vermoeden. XIII.‘ Een verschil is wel dat mannen seks kunnen hebben met een ander zonder dat ze seksueel of emotioneel iets tekortkomen bij hun vaste partner. 185 Voor vrouwen is seksuele spanning niet voldoende. Er moet ook een emotionele klik zijn met hun minnaar. Maar als vrouwen thuis emotioneel gezien iets missen, zijn ze na190 tuurlijk wel vatbaarder voor de emotionele band die een ander kan bieden.’ ¹ Vluchtige liefdesbetrekkingen, relaties Naar een artikel van Manon Sikkel in Psychologie Magazine van juli/ augustus 2008 3