Bewaartermijn voor bloed is verlengd met 8,5 jaar, eventueel

dermatologie
Actinische keratosen
Actinische keratosen (Grieks: aktis = straal;
keratose = verhoorning van de huid), ook wel
zonlichtbeschadigingen genoemd, zijn
meestal kleine, veelal ruw aanvoelende
verhoornde plekjes van de huid. De kleur
varieert van huidkleurig tot rood of bruin.
Deze huidafwijkingen ontstaan op de aan
(zon)licht blootgestelde delen van het
lichaam, vooral in het gezicht en op de
handruggen.
Actinische keratosen worden vooral op oudere
leeftijd gezien. Doordat mensen hun vrije tijd
steeds vaker in de buitenlucht doorbrengen
en zonvakanties steeds populairder worden,
worden actinische keratosen ook steeds vaker
op jongere leeftijd waargenomen. Een
langdurig verblijf in de tropen, een licht
huidtype en een langdurig gebruik van
medicijnen die het immuunsysteem
onderdrukken, frequent zonnebank gebruik of
langdurig UV therapie, verhogen het risico op
het krijgen van actinische keratosen.
Het vóórkomen kan, bij het toenemen van de
leeftijd, oplopen tot 80% bij mensen met een
licht huidtype (blond haar en blauwe ogen) in
de leeftijd van 60 tot 69 jaar.
Actinische keratosen zijn te beschouwen als
een chronisch effect van (teveel) ultraviolette
straling en zij moeten gezien worden als een
mogelijk voorstadium van huidkanker.
Hoe ontstaan actinische keratosen?
Zonlicht heeft zowel positieve als negatieve
kanten voor de mens. Als goede eigenschap
kan genoemd worden de aanmaak van
vitamine D in de huid. Door velen wordt ook
het zonnen als aangenaam ervaren.
De negatieve kanten kunnen worden verdeeld
in directe effecten en effecten op lange
termijn. Een direct effect is bijvoorbeeld de
zonnebrandreactie.
Een nadelig effect van ultraviolette straling op
lange termijn is de verhoogde kans op
huidkanker en de vroegtijdige veroudering
van de huid. De huid wordt droog en rimpelig,
bleekgeel tot bruin van kleur en voelt
leerachtig aan. De huid wordt ook vlekkerig.
Actinische keratosen ontstaan na langdurige
blootstelling van de huid aan zonlicht en
worden daarom ook wel solaire (sol=zon)
keratosen genoemd. Het ontstaan van
actinische keratosen is afhankelijk van het
huidtype en de totale hoeveelheid
ultraviolette straling die iemand in de loop
van het leven op de huid heeft gekregen. Hoe
blanker de huid, des te groter de kans op het
ontwikkelen van deze huidafwijking.
Wat zijn de verschijnselen?
Voorkeursplaatsen zijn de handruggen, de
onderarmen, het gezicht en de kale(nde)
schedelhuid. In het begin is de huidafwijking
beter te voelen dan te zien.
Het zijn huidkleurige, rode of bruine, ruw
aanvoelende plekjes of grotere plekken.
Soms zijn ze licht pijnlijk bij aanraking. De
grootte kan wisselen van enkele millimeters
tot enkele centimeters. Na verloop van jaren
kan er in deze plekjes huidkanker ontstaan.
Vaak zijn er meerdere plekjes aanwezig en
zijn er aan de huid andere tekenen van
langdurige zonlichtblootstelling te zien, zoals
vlekkige verkleuringen en rimpels.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Meestal kan de diagnose met het blote oog
gesteld worden. Bij twijfel kan er door het
nemen van een klein huidmonster (biopt)
verder onderzoek worden gedaan, om meer
zekerheid te krijgen over de diagnose.
1/3
1.19.2017
Wat zijn actinische keratosen?
dermatologie
Behandeling van actinische keratosen is
noodzakelijk, omdat er na verloop van tijd,
een duidelijk verhoogde kans bestaat op het
ontstaan van huidkanker in deze plekken
(plaveiselcelcarcinomen). Actinische
keratosen kunnen op verschillende manieren
worden behandeld:
 Bevriezing met vloeibare stikstof. Dit
gebeurt meestal als u maar enkele plekjes
op de huid heeft. Soms ontstaat er op de
plek waar de huid bevroren is geweest
een wit of juist donker litteken, net na de
bevriezing kan er kortdurend een blaar of
wond optreden. Het voordeel is dat de
behandeling direct plaats kan vinden en
weinig tijd kost. Wel is deze behandeling
kortdurend pijnlijk.
 Ook kan Efudix crème, (bevat 5fluorouracil) worden gebruikt. Hiermee
kan zowel een enkele plek als grotere
huidoppervlakken behandeld worden.
Deze crème moet worden gebruikt tot de
huid oppervlakkig beschadigd is en er een
soort schaafwond ontstaat (ongeveer 3-4
weken). De huid wordt eerst rood na het
smeren, daarna komen er korsten,
vervolgens open wonden. Deze
behandeling veroorzaakt geleidelijk
heftige huidreacties. Daarna geneest de
huid zonder littekenvorming. Deze
behandeling kunt u zelf thuis uitvoeren.
De zalf mag niet dicht bij het oog
gesmeerd worden.
 Een andere behandeling die u thuis kunt
uitvoeren is de behandeling met Aldara
crème (imiquimod), deze crème is in
zakjes verpakt. De behandeling dient 3
keer per week toegepast te worden
gedurende 4 weken. Ook deze crème kan,
net als de efudix, een flinke irritatie van
de huid veroorzaken, maar kan ook
systemische klachten, zoals spierpijn,
griep gevoel etc. Soms is een tweede
behandeling na 1 maand nodig. Met deze
crème kunt u een enkele plek, maar ook
grotere huidoppervlakken behandelen.




Een nieuwe behandeling die u thuis kunt
uitvoeren is Picato. Deze crème moet u
afhankelijk van de locatie 2 tot 3 dagen
achtereen aanbrengen. Deze behandeling
is kortdurend en geeft dezelfde reactie als
de efudix en imiquimod, alleen zien we
hier een snellere reactie (en vaak ook
forse reactie). Op dit moment kunnen hier
alleen enkele plekjes mee behandeld
worden (dus een beperkt oppervlak).
Een andere vorm van behandeling, vooral
bij uitgebreide afwijkingen, is
photodynamische therapie (PDT). Hierbij
wordt een crème op de huid aangebracht,
die actinische keratosen gevoelig maakt
voor licht. Door belichting met een speciale
lamp worden de actinische keratosen
vervolgens vernietigd. Deze behandeling
kan wel pijnlijk zijn. Voor deze behandeling
moet u over het algemeen een aantal uren
in het ziekenhuis doorbrengen. Eerst wordt
de zalf aangebracht, dit moet enkele uren
intrekken. Dit is niet pijnlijk. Daarna vindt
de belichting plaats.
Sinds kort zijn er mobiele apparaatjes
beschikbaar, waardoor het soms mogelijk
is dat de photodynamische therapie
plaatsvindt in de thuissituatie (ambulight).
Bij deze behandeling wordt net als bij de
vorige behandeling een crème
aangebracht die de onrustige cellen
lichtgevoelig maakt. Deze wordt afgeplakt
en u krijgt een draagbaar apparaatje mee
die na een aantal uur automatisch gaat
belichten. Alleen kunnen hier (net als bij
picato) maar heel beperkte plekjes mee
behandeld worden.
Een nieuwe vorm van behandelen is de
daglicht photodynamische therapie
(daylight PDT). Bij deze behandeling
wordt ook gebruik gemaakt van een
crème die actinische keratosen gevoelig
maakt voor licht. Het verschil met de
vorige behandeling is dat gebruik wordt
gemaakt van het daglicht buiten in plaats
van een speciale lamp. Het voordeel van
deze behandeling is dat deze niet pijnlijk
is.
2/3
1.19.2017
Wat is de behandeling?
dermatologie


Soms wordt een combinatie gebruikt van
wegbranden (electrocoagulatie) en
wegschrappen met een scherpe lepel.
Deze behandeling wordt niet frequent
toegepast, aangezien dit littekens geeft.
Soms is het noodzakelijk de afwijking
eruit te snijden. Dit gebeurt veelal
poliklinisch onder plaatselijke verdoving.
Ook dit geeft natuurlijk littekens.
Vragen?
Heeft u vragen of wilt u meer weten? Neem
contact op met de polikliniek dermatologie.
Telefoon 088 53 40 of
088 708 31 30
Wat kunt u zelf hierna nog doen?
Belangrijk is verdere beschadiging van de
huid door ultraviolette straling zoveel
mogelijk te voorkomen. Dit kan door
blootstelling aan zonlicht (en zonnebank) te
beperken.
Het gebruik van zonnebrandcrème (advies;
factor 15 voor dagelijks gebruik en factor 30
voor vrije tijd en vakantie) maar vooral het
dragen van beschermende kleding en een
hoofddeksel is van groot belang. Hierbij moet
men bedenken dat een zonnebrandcrème niet
bedoeld is om langer in de zon te kunnen
blijven, maar om de huid te beschermen,
gedurende de tijd dat u in de zon bent.
Bij mensen met veel actinische keratosen
blijft controle van de huid noodzakelijk.
Wat zijn de vooruitzichten?
Het komt voor dat er na verloop van tijd weer
nieuwe actinische keratosen ontstaan. De
vroeger opgelopen zonneschade kan niet
meer ongedaan worden gemaakt. Een
behandeling dient dan opnieuw plaats te
vinden.
Na verloop van jaren kan er, zoals gezegd, in
een onbehandelde actinische keratose
huidkanker ontstaan. De vorm van
huidkanker die kan ontstaan is het
plaveiselcelcarcinoom. Het is niet goed
bekend hoe groot de kans is dat een enkele
actinische keratose overgaat in een
plaveiselcelcarcinoom, De kans op het
ontstaan hiervan wordt geschat op 5-10%.
Ook is bekend dat het risico op ontstaan van
een plaveiselcelcarcinoom toeneemt
naarmate u meer actinische keratosen heeft.
Precieze cijfers ontbreken daarover.
1.19.2017
3/3