Algemeen - Stichting Therapiehond

Algemeen
Uitgebreid internationaal onderzoek wijst uit dat contact tussen mens en huisdieren de
mens veel goed doet. Honden worden op verschillende manieren ingezet bij mensen met
een handicap. Zo ondersteunen ze bij ontbrekende functionaliteit, zoals
blindegeleidehonden en hulphonden. Zogenoemde aaihonden zijn er omdat het leuk is voor
mensen. Deze honden, maar ook andere dieren die het fijn vinden geaaid te worden geven
mensen een prettig gevoel.
De therapiehond wordt ingezet bij mensen die eerst nog moeten worden uitgenodigd en
uitgedaagd om zich bewust te worden dat er een hond is, dat er een omgeving is.
Vandaar dat interactief werken de sleutel is.
De therapiehond wordt getraind om te werken voor en met iemand. Hij leert ook niet leuke
handelingen te accepteren en uit te voeren. Kortom, daar waar een aaihond stopt, werkt
een therapiehond verder, volgens een vooropgezette opbouw in de therapie.
Omdat er verbetering van lichamelijke en geestelijke functies optreedt is er sprake van
therapie.
Doelstelling
In de meeste landen wordt de therapiehond ingezet bij kinderen met beperkingen. In
Nederland zijn er enkele stichtingen actief, maar STN is de enige die zich richt op
dementerenden. In de Angelsaksische landen zijn al goede resultaten bereikt in de
dementiezorg met inzet van therapiehonden.
STN stelt zich ten doel de kwaliteit van leven te verbeteren van mensen met dementie en
andere cognitieve beperkingen. Om dat te bereiken hebben we ons een aantal subdoelen
gesteld.
 De dementiezorg in Nederland laten kennismaken met het fenomeen therapiehond.
 Certificering, zodat begeleider en therapiehond aan de kwaliteitseisen voldoen.
 Opleiden van begeleiders en aspirant-therapiehonden volgens vastgestelde normen.
 Onderzoek (te laten) verrichten naar de resultaten die met de inzet van de therapiehond
worden bereikt.
De therapiehond
Een therapiehond kan worden ingezet bij behandeling, verzorging en begeleiding van de
cliënt. De bedoeling is dat cliënt zich zoveel beter gaat voelen dat de verzorging en
behandeling veranderen en de resultaten verbeteren.
Een therapiehond wordt opgevoed en getraind om te kunnen werken met zowel fysiek als
geestelijk kwetsbare mensen, zoals dementerenden. Hij vindt daardoor openingen in het
gevoels- en belevingsniveau.
Hoe onrustig de cliënt ook is, hij blijft rustig, stil en geduldig. Hij heeft geleerd om te gaan
met onplezierige handelingen, hardhandige omklemming of knuffels. Bovendien heeft de
hond doorzettingsvermogen en energie om een uur lang actief en alert te werken.
Door de therapiehond gaan cliënten vaak meer praten, ze uiten zich beter en ze ontspannen
meer. Verkrampte handen en vingers ontspannen, de aandacht komt terug naar het hier en
nu en emoties worden zichtbaar. De hond is erop getraind om verkrampingen langdurig met
zijn neus te stimuleren. Die zachte aanraking roept reacties op bij mens en hond; er ontstaat
een band. Doordat de hond, onder controle van de therapeut, reageert op de cliënt geeft
dat een andere dimensie aan het samenzijn dan wanneer een verzorger of een familielid
contact legt. Zowel fysiek als mentaal wordt de cliënt uitgedaagd.
De hond mag de bal niet zelfstandig halen; hij moet geduldig wachten tot de cliënt hem
uitnodigt. Aan rust, respect en beheersing worden in de opleiding speciale aandacht
besteed.
Als de bewoner de eerste keer de samenhang van het spel niet begrijpt, helpt de hond hem:
hij haalt de bal op commando.
Als de cliënt opnieuw de bal krijgt verlegt hij al meteen zijn blik naar de hond (de interactie is
begonnen). Na enkele weken spelen cliënt en hond samen. Ook tussen cliënten kan een spel
ontstaan.
De honden zijn stabiel, sensitief, rustig en zachtaardig. Ze en luisteren goed. Omdat
gezondheid en hygiëne ook belangrijk zijn, staan zij onder strenge controle van een
dierenarts.
De persoon met dementie
Een zeer ervaren activiteitenbegeleidster selecteert de bezoekers die aan de therapiesessie
deelnemen. Heeft iemand een hond gehad of zijn er positieve reacties bekend in het contact
met een hond? Is iemand tijdens de sessie rustig genoeg om de overige bezoekers geen
overlast te bezorgen? Reageert iemand tijdens de sessie positief op het contact? Als iemand
geen baat heeft of toch angstig blijft, wordt het bezoek gestaakt. Van alle bezoekers worden
de reacties gerapporteerd.
De omvang van het project
Sinds 2008 zijn er wekelijks therapiehonden actief in Magnushof te Schagen.
Er zijn inmiddels meerdere honden in binnen en buitenland opgeleid die werkzaam zijn in
diverse zorginstellingen.
Magnushof organiseert en begeleidt de activiteitenbegeleiding de therapiesessies. Selectie
vindt vooraf plaats. De therapie wordt in een serie van acht weken gedaan met steeds
dezelfde groep bewoners. Daarna komen andere bewoners aan bod.
Resultaten
In Magnushof zijn opmerkelijke resultaten behaald met therapiehond Sharai.
Een man met gevorderde dementie ontwikkelde een dwangstand van/verkramping in zijn
handen. De vuisten zaten met veel kracht/spanning in elkaar. Doordat de man Sharai steeds
probeerde te aaien, openden zijn handen zich langzamerhand en ze ontspanden zich.
Een middelbare man met een vorm van dementie die met veel boosheid gepaard ging,
ontspande door het contact met Sharai. Het contact met de zorgmedewerkers verbeterde
daardoor en de man werkte meer mee.
Bij verschillende bewoners die in de gevorderde dementie die niet meer spraken, kwamen er
langzamerhand wat woorden over de lippen, zoals ‘hond’ of de naam van een eigen hond uit
het verleden.
Bewoners die geen oogcontact meer maakten, die niet meer of beperkt reageerden, volgden
Sharai met de ogen.
Een bewoner was al dagen boos en opstandig, hij probeerde het personeel te slaan en
praatte niet. Hij werd regelmatig op bed gelegd om tot rust te komen. De therapiehond
bezocht de man, die daardoor helemaal opfleurde. Hij praatte en zijn boosheid zakte.
In de acht wekelijkse sessies werden de effecten steeds duidelijker. Helaas nemen na de
therapie de resultaten weer af. Daarom is de therapie kortgeleden verlengd tot zestien
weken.
Therapiehond brengt geluk
In Amerika en sommige Duitstalige landen zijn ze al zover dat bij verpleeghuizen
therapiehonden op de loonlijst staan. Nederlandse dementerenden kennen die luxe nog
slechts mondjesmaat. Maar vanuit Schagen gaat dat veranderen. Dat doet de Stichting
Therapiehond Nederland in oprichting. Die coördineert het vrijwilligerswerk en wil er
structuur aan geven. Theo Winder, die deze zomer afscheid neemt als clustermanager van
verpleeghuis Magnushof, gaat dit mede op poten zetten. Hij overlegt met de Alzheimer
Stichting over een startkapitaal, zodat de stichting een feit wordt en er tot fondsenwerving
en organisatie kan worden overgegaan. Recentelijk is Paula Hendriks benaderd om
betrokken te worden bij het oprichtingstraject van de Stichting. Zij heeft volmondig ja
gezegd. Wat een geweldig initiatief. Zij werden gevraagd door Hiske Muller, die al jaren bij
Dierenkliniek Zuiderkaag komt met haar dieren. Dylan, de hond van Hiske Muller is getraind
door STN. Een training begint al op acht weken leeftijd. Het is altijd een combinatie mensdier die traint; je moet als baasje net zo enthousiast meetrainen om de perfecte combinatie
mens-therapiehond te worden.
In mei 2007 hield Paula Hendriks een lezing voor Magnushof-werknemers over
compassionate care, zorg vanuit het hart. De compassionate care-gedachte die het
fundament van Dierenkliniek Zuiderkaag vormt, sluit naadloos aan bij de Planetree-gedachte
waarop Magnushof steunt. Paula was onder andere gevraagd deze lezing te houden omdat
er bij Magnushof aan gedacht werd om ‘dierendagen’ voor de bewoners te gaan
organiseren. De lezing spitste zich uiteindelijk toe op het belang van het hebben van contact
met een huisdier voor ouderen.
Passages uit de lezing van Paula Hendriks:
‘Voor iedereen die een huisdier heeft, maar ook zeker voor ouderen geldt: een huisdier geeft
je onvoorwaardelijke liefde, verdrijft de eenzaamheid, is gevoelig voor je
gemoedstoestanden, biedt je warmte, vriendschap en luistert. Huisdieren slagen er zelfs in
het geheugen van patiënten met Alzheimer opnieuw op gang te brengen. Ze motiveren je
om te bewegen, verschaffen je een stimulerende bezigheid, bevorderen de omgang met
anderen, geven je een groter verantwoordelijkheidsgevoel en zelfrespect. Ik zie op een
dagelijkse basis wat dieren voor mensen betekenen en weet het ook uit eigen ervaring
vanwege mijn eigen huisdieren. Een opname in een zorginstelling brengt emoties voor de
patiënten met zich mee, het gedwongen gescheiden worden van hun geliefde huisdier
stapelt daar emoties bovenop en neemt bovendien alle hiervoor genoemde positieve
invloeden van huisdieren op ouderen weg.
Ik juich dan ook het organiseren van “dierendagen in het verpleeghuis” enorm toe. Mensen
die altijd een huisdier gehad hebben, zullen het gedwongen afscheid van hun huisdier beter
een plek kunnen geven. Dieren maken geen onderscheid, ze zijn trouw en vol vertrouwen, ze
zijn warm, aaibaar en vol aandacht. Ze zijn komisch en lief.
De resultaten van mensen die met Alzheimer in een verzorgingstehuis waren opgenomen
bleken opmerkelijk. De omgang met honden gaf verlenging van de concentratie, meer
interactie tussen de patiënten onderling, vermindering van het aantal gedragsproblemen en
een verbetering van het humeur. Contact met de warmte en de zachtheid van het dier kan
ontspanning geven in verstijfde handen. Herinneringsprocessen worden op gang gebracht.
Het haalt bewoners meer uit hun isolement.
Daarnaast is gebleken dat de dieren niet alleen een troost en toeverlaat voor de patiënten
zijn, maar ook de zorgverleners blijken veel steun te ondervinden van de dieren. Het helpt
het zorgteam om vlotter en beter in contact te komen met de patiënt, of het kan als een
waardevolle bemiddelaar fungeren voor de naaste familie die even in de instelling op bezoek
komt.
Kortom: het thema “dierendagen in het verpleeghuis” sluit naadloos aan bij het werken
volgens de compassionate care en de Planetree-filosofie om zorg vanuit het hart te bieden,
rekening houdend met de individuele behoeftes van mens en dier.’
Verbluffende Resultaten in Verpleeghuis Magnushof
In Verpleeghuis Magnushof in Schagen wordt al drie jaar naar volle tevredenheid gewerkt
met de inzet van de therapiehond. De therapiehond en zijn begeleider werken tijdens de
sessies met een vaste groep dementerenden. De therapiehond is op maat getraind voor
gezelschap, het maken van sociaal contact, het bevorderen van structuur en het verbreken
van eenzaamheid. De wekelijkse komst van de hond zorgt voor verbluffende resultaten.
Niet alleen helpt de therapiehond bij het verbeteren van motorische en geestelijke
capaciteiten, cliënten komen bij het contact met de hond uit hun isolement en voelen zich
(ook nadien) minder depressief. Het bezoek van de hond geeft een duidelijke verlenging van
de concentratie, zorgt voor meer interactie tussen cliënten onderling, vermindering van
gedragsproblemen en verbetering van het humeur. Kortom, elk bezoek zorgt voor
verbluffende successen met steeds opnieuw verrassende resultaten.