Gebruik van een poortkatheter

Gebruik van een poortkatheter
Inhoud
1. Waarom heb ik een poortkatheter nodig?
2. Wat is een poortkatheter?
3. Hoe gebeurt de plaatsing van een poortkatheter?
4. Het gebruik van een poortkatheter
4.1. Het aanprikken van een poortkatheter
4.2. Gebruik van een verdovende crème
4.3. Mijn behandeling via de poortkatheter
4.4. Wat als mijn behandeling afgelopen is?
-1-
1 Waarom heb ik een poortkatheter nodig?
De dokter heeft u een behandeling voorgeschreven waarbij het nodig is om regelmatig
medicatie of andere vloeistoffen direct in een bloedvat toe te dienen (= een intraveneuze
behandeling). Een poortkatheter is voor u de meest geschikte toegangsweg tot de bloedbaan. Door de toediening van vaak irriterende producten kunnen uw bloedvaten veel
schade ondervinden door ontstekingen, verhardingen en verstoppingen van de bloedvaten.
Een poortkatheter voorkomt dat u regelmatig in de armen geprikt moet worden voor een
bloedafname of voor het plaatsen van een infuus (ook baxter genoemd). Een poortkatheter kan omwille van technische beperkingen echter niet gebruikt worden bij een CT-scan
met contrastvloeistof. Voor dit onderzoek zal de verpleegkundige u dus wel in de arm
aanprikken.
Voordelen
poort belemmert u niet in uw dagelijkse bezigheden. U kan douchen, zwemmen en
Wat is eenDe
poortkatheter?
alle andere activiteiten doen die u altijd gedaan heeft. De poort is moeilijk te zien. Het ziet
eruit als een klein onderhuids bobbeltje.
poortkatheter is een volledig toedieningsysteem dat onderhuids bij u
aatst wordt. De chirurg plaatst de poortkatheter op een weinig opvallende
2 Wat
is een poortkatheter?
s onder uw huid,
bijvoorbeeld
ter hoogte van uw borst of arm. De katheter
de poort komtEen
terecht
in eenisgroot
bloedvat.
Zo kunnen
poortkatheter
een volledig
toedieningsysteem
datmedicijnen
onderhuids bijen
u geplaatst wordt.
De
chirurg
plaatst
de
poortkatheter
op
een
weinig
opvallende
plaats
onder
uw huid, bijstoffen makkelijk toegediend worden.
voorbeeld ter hoogte van uw borst of arm. De katheter van de poort komt terecht in een
oortkatheter bestaat
uit tweeZobelangrijke
onderdelen:
groot bloedvat.
kunnen medicijnen
en vloeistoffen makkelijk toegediend worden.
De poortkatheter bestaat uit twee belangrijke onderdelen:
en reservoir of een
kleine injectiekamer:
•
een
reservoir geplaatst.
of een kleine injectiekamer: dit deeltje wordt onderhuids geplaatst.
it deeltje wordt onderhuids
• een katheter of een leiding: deze dunne infuusleiding bevindt zich in een groot bloedvat.
en katheter of een
leiding:
eze dunne infuusleiding
evindt zich in een groot
loedvat.
rdelen
Voordelen
De poort belemmert u niet in uw dagelijkse bezigheden. U kan douchen, zwemmen en
andere
activiteiten
doen bezigheden.
die u altijd gedaan
heeft.
De poort iszwemmoeilijk te zien. Het ziet
oort belemmert alle
u niet
in uw
dagelijkse
U kan
douchen,
eruit
als
een
klein
onderhuids
bobbeltje.
en alle andere activiteiten doen die u altijd gedaan heeft. De poort is moeilijk
n. Het ziet eruit als een klein onderhuids bobbeltje.-2-
3 Hoe wordt een poortkatheter geplaatst?
3 Hoe wordt een poortkatheter geplaatst?
Voor de plaatsing van een poortkatheter is een
korte operatie nodig.
Voor de plaatsing van een poortkatheter
een
korte
operatie
U kan kiezen vooriseen
lichte
algemene
verdoving of voor lokale verdoving.
nodig.
U kan kiezen voor een lichte algemene
verdoving
of voor lokale
Lichte algemene
verdoving
verdoving.
Bij deze zogenaamde ‘monitored anescare’ brengt de anesthesist u in een
Lichte algemene verdovingthesia
lichte slaap. De verdovingsproducten worden
meestal anesthesia
via een infuus toegediend.
Dat infuus
‘monitored
care’ brengt
de
wordt vooraf in een ader ingebracht.
Bij deze zogenaamde
anesthesist u in een lichte slaap. De verdovingsproducten worBron: PAS-port, Deltec
Bij deze verdoving bent u niet meer bij bewustzijn.
den meestal via een infuus toegediend.
Dat infuus wordt vooraf in een ader ingebracht.
De anesthesist blijft gedurende de operatie in de operatiezaal om de vitale funcBij deze verdoving bent u nietties
meer
bij bewustzijn.
(hartritme,
bloeddruk, zuurstofgehalte in het bloed…) te bewaken via de
monitor. Vaak krijgt u een buisje net boven de stembanden om uw ademhaling
De anesthesist blijft gedurende
de operatieNain de
deingreep
operatiezaal
om
vitale functies
(hartte ondersteunen.
gaat u naar
de de
ontwaakzaal
tot u volledig
bij
ritme, bloeddruk, zuurstofgehalte
in het
bloed…)
bewaken
de monitor.
Vaak krijgt u
bewustzijn
bent
en de pijn te
voldoende
ondervia
controle
is.
een buisje net boven de stembanden om uw ademhaling te ondersteunen. Na de ingreep
Lokale verdoving
gaat u naar de ontwaakzaal tot u volledig bij bewustzijn bent en de pijn voldoende onder
De lokale verdoving wordt ingespoten ter hoogte van de operatieplaats. Meestal
controle is.
Lokale verdoving
doet de chirurg dit. Deze verdoving is te vergelijken met een plaatselijke verdoving bij de tandarts. Bij deze vorm van verdoving is er geen anesthesist aanwezig
in de operatiezaal.
De lokale verdoving wordt ingespoten ter hoogte van de operatieplaats. Meestal doet de
Nuchter
zijn
chirurg dit. Deze verdoving is te
vergelijken
met een plaatselijke verdoving bij de tandarts.
Bij
beide
vormen
van
verdoving
moet u nuchter
Dit betekent dat u tot zes
Bij deze vorm van verdoving is er geen anesthesist
aanwezig
in dezijn.
operatiezaal.
uur voor de operatie een lichte maaltijd mag eten en dat u tot twee uur voor de
operatie heldere vloeistoffen mag drinken zoals water, koolzuurhoudende dranken (bv. cola), koffie en thee (zonder melk of suiker). Als u medicatie inneemt,
beide vormen van verdoving
u uw
nuchter
zijn. Dit
dat u tot
zes
uur
voor
vraagmoet
dan aan
behandelende
artsbetekent
of u deze medicatie
verder
mag
innemen.
Alsmag
dat zoeten
is, mag
met een
slokje
innemen.
operatie een lichte maaltijd
enu deze
dat medicatie
u tot twee
uurklein
voor
dewater
operatie
heldere
Nuchter zijn
Bij
de
vloeistoffen mag drinken zoals water, koolzuurhoudende dranken (bv. cola), koffie en thee
(zonder melk of suiker). Als u medicatie inneemt, vraag dan aan uw behandelende arts of
u deze medicatie verder mag innemen. Als dat zo is, mag u deze medicatie met een klein
4 Gebruik van een poortkatheter
slokje water innemen.
Plaatsing
Om de poortkatheter te plaatsen, maakt de chirurg een kleine snede van ongeveer 5 cm.
De leiding wordt in een bloedvat geschoven totdat het uiteinde zich net boven het hart
bevindt. Tenslotte maakt de chirurg de poort vast in het vetweefsel. Na de operatie kan
de operatieplaats nog wat pijnlijk aanvoelen en kan ze wat gezwollen zijn. Dit is volledig
normaal.
Als de arts wil dat uw behandeling onmiddellijk start, kan de poort onmiddellijk gebruikt
worden. Tijdens de operatie zal de chirurg dan meteen een naald in de poortkatheter
plaatsen. In de andere gevallen wachten we enkele dagen, zodat alles eerst kan genezen.
De operatie duurt ongeveer één uur.
Het is normaal dat u de dag na de operatie wat pijn voelt ter hoogte van de operatiestreek. Deze pijn moet dag na dag afnemen. Als dat niet het geval is, of u voelt juist méér
pijn, raadpleeg dan uw arts.
-3-
Plaa
Om d
veer 5
net bo
weefs
ze wa
Als de
gebru
poort
alles e
Het is
opera
u voe
U hoe
worde
tingen
verba
met w
Als u
kan u
weken
bewe
4 H
4.1
Een p
steed
poort
keer d
prikt w
De v
specia
Bron: p
U hoeft zich geen zorgen te maken over de draadjes. Ze moeten niet verwijderd worden,
omdat ze vanzelf verdwijnen (de chirurg gebruikt resorbeerbare hechtingen). De dag na
de operatie ontsmet u best de wonde en brengt u een nieuw verband aan. Als de wonde
volledig genezen is, kan u de huid gewoon wassen met water en zeep. Er is geen verband
meer nodig.
Als u merkt dat er na twee weken nog restjes van de hechtingen zichtbaar zijn, kan u aan
de verpleegkundige vragen om ze te verwijderen. De eerste drie weken na de operatie
let u best op met bepaalde bewegingen. Vermijd bruuske bewegingen met uw arm en til
geen zware lasten.
4 Het gebruik van de poortkatheter
4.1 Het aanprikken van de poortkatheter
Een poortkatheter zorgt ervoor dat u niet steeds geprikt wordt in uw armen. De poort kan
gemakkelijk meer dan 3000 keer door de een verpleegkundige aangeprikt worden.
De verpleegkundige gebruikt daarvoor speciale naalden.
4.2 Gebruik van een verdovende crème
Het aanprikken van de poort verloopt doorgaans vlot, maar u kan toch wat pijn ondervinden bij het aanprikken. Indien u dit wenst, kan u een verdovende zalf gebruiken (Emla®crème).
De Emla®-crème kan u in uw apotheek kopen of op sommige afdelingen in het ziekenhuis. De crème kost 4,11 euro en wordt bij bestelling in het ziekenhuis op uw eerstvolgende factuur ingebracht. Wenst u de crème in uw apotheek af te halen, dan heeft u wel
een voorschrift van de arts nodig. U kan dit vragen aan uw arts in het ziekenhuis of aan
uw huisarts.
Hoe gebruikt u deze crème?
U brengt de Emla®-crème aan ter hoogte van de prikplaats van uw poortkatheter. U
doet dit 1 à 2 uur voor het aanprikken. In vele gevallen kan u dit dus thuis al doen. Na het
aanbrengen van de crème brengt u een afsluitend verband aan, zodat de crème goed op
de huid kan inwerken. Gebruik hiervoor liefst een afsluitende folie die te koop is in de apotheek. U mag de crème niet inmasseren en het verband moet minimum 1 uur ter plaatse
blijven. Na een uur begint de Emla®-crème gedurende 2 uur te werken. De verpleegkundige zal voor het aanprikken van de poort het verband verwijderen en de huid reinigen.
Zijn er mogelijke bijwerkingen?
De belangrijkste bijwerkingen zijn irritatie en overgevoeligheid van de huid. Raadpleeg uw
arts indien deze bijwerking voorkomt. De Emla®-crème kan u gerust samen met andere
geneesmiddelen gebruiken. Bij het gebruik ervan mag u autorijden, alles eten en alcohol
(met mate) drinken.
Hoe bewaar ik best deze crème?
De Emla®-crème bewaart u best op kamertemperatuur. Sluit de tube crème goed na elk
gebruik.
-4-
4.3 Mijn behandeling via de poortkatheter
Indien voor uw behandeling gedurende een paar dagen een infuus noodzakelijk is, blijft
de naald in de poort zitten tot de behandeling ten einde is. De naald hoeft dus niet iedere
dag vervangen te worden. Om infecties en verstoppingen te vermijden, zal de naald wel
wekelijks vervangen worden.
Na de behandeling wordt de poort steeds goed gespoeld met een fysiologische oplossing en spuit de verpleegkundige een antistollingsmiddel (heparine) in uw poort. Dit voorkomt dat uw poort en de leiding dichtslibben. Wanneer u het ziekenhuis verlaat, wordt de
naald verwijderd.
4.4 Wat als mijn behandeling afgelopen is?
Indien uw poort niet regelmatig aangeprikt wordt, moet uw poort om de 6 tot 8 weken
gespoeld worden. U kan dit in het ziekenhuis of door uw huisarts laten uitvoeren. In het
ziekenhuis ontvangt u hiervoor een afsprakenkaartje. Als de poort niet meer nodig is, kan
ze verwijderd worden. Soms beslist de arts om ze toch te laten zitten, zodat de poort in
de toekomst opnieuw gebruikt kan worden.
Bij koorts, pijn, roodheid en een zwelling ter hoogte van uw poort, aarzel niet om uw verpleegkundige of arts hiervan op de hoogte te brengen. Blijf niet met uw vragen zitten, stel
ze gerust aan uw verpleegkundige of arts.
Klinisch Referentiecentrum Poortkatheters UZ Gent
Verpleegkundig Consulent Poortkatheterzorg
Oncologie/0107
Tel. 09 332 24 17
-5-