Feiten en cijfers over de zoete grondwatervoorraad

Feiten en cijfers over de zoete grondwatervoorraad wereldwijd

98% van onze niet-bevroren zoetwatervoorraad bestaat uit grondwater.

Zo’n 20% van ons voedsel wordt verbouwd met grondwater. 40% daarvan komt uit grondwater dat
niet wordt aangevuld.

De kwaliteit van grondwater is kwalitatief vaak beter dan oppervlaktewater.

Wereldwijd zorgen ondergrondse water reservoirs voor 35% van het menselijke watergebruik.
In Californië is dat al 60%; gemiddeld gebruikt elke inwoner daar meer dan 400 liter water per dag,
water dat diep uit de grond komt!

In 2030 woont meer dan 70% van de wereldbevolking in steden. Vooral steden in laaggelegen
kustgebieden gaan de gevolgen ondervinden van overexploitatie van grondwaterreserves. Daar is ook
het risico van verzilting van de ondergrondse waterreservoirs het grootst.

De grootste ondergrondse waterreservoirs ter wereld worden in een alarmerend snel tempo
opgebruikt; maar liefst 13 van de 37, zo blijkt uit een studie van NASA. Het gaat om reservoirs in de
Verenigde Staten en het Midden-Oosten. In 21 reservoirs daalt het waterniveau sneller dan het wordt
aangevuld.

Dichter bij huis daalt het waterniveau van het Bekken van Parijs, grenzend aan België, snel. In
Nederland is er geen structurele daling van het grondwater, wel is er sprake van een tijdelijke daling
ten tijde van droogte in de zomer.

De zwaarst getroffen ondergrondse waterreservoirs bevinden zich in de armste en meest bevolkte
gebieden ter wereld: noord-west India, Pakistan en Noord-Afrika. Watertekorten kunnen tot
politieke/sociale instabiliteit leiden en tot migratie naar gebieden waar wel water te vinden is.

Zoetwaterschaarste brengt voor wereldwijde industriële spelers als olieraffinaderijen,
bierbrouwerijen en voedselproducenten grote investeringsrisico’s met zich mee. Hun
bedrijfsprocessen maken excessief gebruik van grondwater.

Tijdens droge periodes boren we steeds dieper naar grondwater als bron voor drinkwater, voor
industrieel gebruik en voor irrigatie. Dit is makkelijk, zeker op lokaal niveau en relatief goedkoop
omdat er geen grote, infrastructurele investeringen nodig zijn.

Het excessief onttrekken van grondwater uit de bodem blijft niet zonder gevolgen. Juist in
dichtbevolkte deltagebieden trekt dit zout grondwater aan waardoor drinkwaterputten onbruikbaar
worden. We beschikken nog niet over ver genoeg ontwikkelde technologie om zowel minder water
als water van mindere kwaliteit tegen aanvaardbare kosten te gebruiken.

Onttrekken van grondwater aan de bodem doet het maaiveld dalen, vergroot de risico’s op
overstroming en veroorzaakt schade aan infrastructuur.

Bodemdaling en verzilting van grondwatervoorraden gaan vaak hand in hand: door bodemdaling
komt land onder de zeespiegel te liggen en stroomt zeewater door de ondergrond landinwaarts.
Daarnaast kan na overstromingen het achtergebleven zoute water versneld infiltreren in de
ondergrond.

Ondergrondse waterreservoirs hebben vaak duizenden jaren nodig gehad om zich te vullen, maar
worden veel minder snel op natuurlijke wijze aangevuld. Bovendien valt als gevolg van
klimaatveranderingen minder regen en is de verdamping van neerslag groter. Juist in regio’s waar
weinig grondwateraanvulling is, zijn rivieren en meren vaak afwezig waardoor grondwater als
belangrijkste waterbron wordt gebruikt. Als gevolg daarvan daalt de beschikbare hoeveelheid zoet
grondwater schrikbarend daalt, tot wel meters per jaar.

Grondwateronderzoeken (zoals New Delta van Deltares en Universiteit Utrecht) worden uitgevoerd
door op krachtige computers state-of-the-art modellen van zout transport in de ondergrond door te
rekenen. Deze worden gecombineerd met mondiale vrij beschikbare databestanden zoals
hoogtebestanden, gesimuleerde rivierafvoeren, ondergrondeigenschappen, zeebodemdiepten in de
voordelta’s en projecties van de bevolkingsgroei.

Nieuw in het Deltares-onderzoeksarsenaal naar verzilting, is dat je met de kennis van de
landschappelijke ontwikkeling van een gebied over de afgelopen duizenden jaren de zoete
grondwatervoorraad goed kunt inschatten.

Zout grondwater wordt vaak veel verder landinwaarts aangetroffen dan op basis van de huidige
kustlijn verwacht mag worden; dit komt vooral door zeespiegelveranderingen in het (verre) verleden.
Deltares, Augustus 2015