h4 Mexico

Talen in Mexico (62 talen)
volk
azteken
mayas
zapoteken
mixteken
taal
nahuatl
maya
zapoteeks
mixteeks
Woorden uit het Nahuatl: aguacate, guacamole, jitomate, chocolate, chile, chicle,
mezcal.
Woorden die mogelijk uit het Maya komen: cenote (van tso'ono'ot), orkaan (van
hunraken) en indirect sisal (touw)
Algemene info maya en azteken cultuur
http://www.schooltv.nl/video/de-mayas-een-plotseling-verdwenen-beschaving/#q=maya
Periode: ongeveer 200 v.Chr. tot 900 na Chr.
Bloei: 300-600 na Chr.
Maya cultuur: pyramides, maakten kalender, goed in sterrekunde en rekenen
tussen 500 en 900 na Christus waren de Maya’s op hun hoogtepunt. Ze bouwden
toen gigantische steden met paleizen en tempels. Ze schreven dikke boeken en
konden ongelooflijk goed rekenen. Ze hadden zelfs zeer precieze kalenders. En
bovendien hadden ze ook kunstenaars die bedreven waren in het schilderen en
beeldhouwen.
De Maya's zijn uitgestorven, maar tot nu toe weet men ook nog steeds niet waarom
ze waren uitgestorven. Plotseling kwam er een einde aan de Maya’s. Want toen de
Spanjaarden in de zestiende eeuw Midden-Amerika veroverden, was de grote Mayabeschaving allang helemaal verstopt onder een dikke laag tropisch oerwoud.
Er is nog altijd maar een klein stukje van die oude Maya-wereld blootgelegd. Maar de
belangrijkste plekken zijn ondertussen wel opgegraven en bestudeerd. De Maya’s
leefden in plaats van een groot rijk in verschillende grote onafhankelijke steden:
Palenque, Tikal, Copán, Bonampak, Yaxchilán en Chichén Itzá, met aan het hoofd
machtige koningen en priesters. Koningen die de stad leidden en vaak oorlog
voerden met elkaar. Ze voerden oorlog om veel macht te krijgen en om slaven te
krijgen. De koningen kregen de belangrijkste rituelen, want ze waren ook
bemiddelaars met de goden. En om een stad goed te besturen was er hulp van de
goden nodig. Zo moesten ze regelmatig bloedoffers brengen aan de goden. Ze
doorboorden hun oren, tongen en zelfs hun penis. Het bloed vingen ze dan op met
een papiertje om het te verbranden. En als dat bloed dan verbrand was, dan konden
ze met de goden spreken. De goden verschenen dan in de rook. De Maya’s zijn ook
bekend om hun schrift dat we vooral kennen van wat er op de stenen staat, want de
Spanjaarden hebben alle boeken verbrand. Hier staat bijvoorbeeld iets over de God
Chac, de schepper van het leven, de rode god van het Oosten aan wie maïs en vlees
geofferd werd. De Maya’s hadden niet alleen hun eigen schrift, maar ook hadden ze
eigen getallen, zelfs met het getal 0. Tot en met 19. Maar blijkbaar hadden ze niet
genoeg aan één systeem, ze hadden ook nog hoofden waarmee ze rekenden. Je
zou kunnen stellen, dat Maya’s de uitvinders van het hoofdrekenen.
De Maya's leefden niet in een groot rijk, maar in verschillende stadstaten. De
belangrijkste waren: Palenque, Tikan, Copal, Bonampak, Yaxchilan en Chichen Itza.
Aan het hoofd van die steden stonden vrijwel altijd koningen en priesters. De
koningen, die veel macht wilden, voerden vaak oorlog met elkaar. Als ze de oorlog
wonnen, kregen ze veel macht, slaven, en soms grond. Ze vonden zichzelf dan ook
heel belangrijk.
Maya’s waren ook experts in sterrenkunde. Op basis van wat ze in de sterren zagen,
ontwikkelden ze kalenders. Kalenders die vooral van belang waren om hun rituelen
precies te kunnen plannen. Een ster die speciaal in de gaten gehouden werd was
Venus, de Ochtendster, die volgens de Maya’s verantwoordelijk was voor ongeluk.
De Maya's waren ook het eerste volk met een kalender. Deze kalender is heel lang.
Hij gaat tot 2012.
http://www.schooltv.nl/no_cache/video/crid/20071204_azteken01/
De Azteken 1200-1521 n.Chr.
De Azteken, die in hun eigen taal waarschijnlijk 'mensen van Aztlán' heetten,
waren oorspronkelijk een nomadische Indiaanse volksstam:de Chica's.
Vanuit het noordwesten komend drongen zij in het Hoogland van Mexico door
een vestigden zich op een eiland in het meer van Texcoco (lago = meer). Voordat
de Azteken een machtig rijk worden was Midden-Amerika verdeel in heel veel
verschillende staten en staatjes, rijke en arme, sterke en zwakke. De stammen
waren trots en onafhankelijk, maar ze deelden vele godsdienstige ne kunstzinnige
tradities. Het Azteekse rijk besloeg op zijn hoogtepunt in 1519 een gebied van
200.000 kilometer. Er woonden minsten 3 miljoen mensen en er werden meer dan
20 verschillende talen gesproken. De hoofdstad Tenochtitlán was een van de
grootste en mooiste steden ter wereld.
De Azteken leefden in wat we nu Mexico noemen. Op een dag zouden ze een
arend tegen komen met een slang in zijn bek op een cactus tegenkomen. Daar op
die plaats zouden ze een stad moeten stichten. Ze waren toen nog
nomaden:Chica's. Eindelijk kwamen ze de mythische afbeelding tegen en stichtte
daar een stad. Maar langzamer aan zorgde ze voor onheil en branden. Daarom
werden ze verdreven naar een paar eilandjes midden in een meer. Wat eilandjes
waar bijna niemand kon leven. Maar de Azteken wel. Ze bouwden een groot rijk op,
terwijl ze in het begin geen bezittingen hadden. Ze bouwden er een stad op waar
duizenden mensen woonden. In plaats van straten kwamen er kanalen (canals)
waar ze op konden varen met kano's (canoa) . Ze bouwden grote tempels
(templo)en de grootste tempel was de zonnetempel (zie plaatje). Ze verbouwden
groenten en bloemen op vlotten bedekt met slib (chinampa: drijvende tuin). De
Azteken hadden een hoog ontwikkelde beschaving, maar dat eindigde toen de
Spanjaard Cortés Tenochtitlán ontdekte. Hij werd ontvangen als een god, want
volgens de mythe zou er op een dag een god in de stad komen die blank was met
blonde haren. Helaas wisten ze niet dat hun vijanden zouden worden. Toen was
koning Montezuma de koning van de Azteken en hij werd vermoord door de
soldaten van Cortés. De Spanjaarden verwoestten de hele stad. De Azteken
vochten wel terug, maar ze konden niet tegen de vuurwapens van de Spanjaarden.
Dus ze stierven uit en Spanje eiste Tenochtitlán op als Spaans gebied.