Wat is diabetes ? Meer weten over... - Diabetes

Diabetes Interactief Educatie Programma
Wat is diabetes ?
Meer weten over...
•
•
•
•
•
Diabetes: 2 types
Samengevat : Diabetes type 1 en type 2
De rol van insuline
Beïnvloedbare en niet beïnvloedbare risicofactoren
Diabetes type 2: een epidemie
Diabetes: 2 types
Diabetes is in feite een verzamelnaam voor verschillende aandoeningen. De belangrijkste
zijn type 1-diabetes en type 2-diabetes. Het gaat om twee verschillende ziektes die een
andere oorzaak hebben en voor een deel ook een andere aanpak vereisen.
We spreken van type 1-diabetes wanneer in het lichaam geen insuline meer kan
worden aangemaakt. Normaal gebeurt de productie van insuline in de alvleesklier, meer
bepaald in de eilandjes van Langerhans. Door een ontstekingsreactie kan de
insulineproductie hier echter stilvallen.
Mensen met deze vorm van diabetes zijn afhankelijk van insuline die steeds opnieuw in
hun lichaam moet worden ingespoten. Insuline kan immers niet worden ingenomen via
een pilletje.
Type 1-diabetes ontstaat meestal erg plots.
Vaak voor de leeftijd van 30 jaar, soms zelfs in
de kinderleeftijd. Vermoedelijk spelen in het
ontstaan ervan erfelijke factoren een rol, want
in ongeveer 5% van de gevallen vindt men de
ziekte terug in de familie, meestal langs
vaderskant.
De symptomen zijn meestal erg uitgesproken:
zoals veel dorst en veelvuldig plassen, sterk
vermageren zonder aanwijsbare reden. De
diagnose is dan vlug gesteld, maar herstel is onmogelijk. Op het moment dat de ziekte
tot uiting komt, zijn immers al zo’n 90% van de insuline producerende cellen vernietigd!
http://www.dieponline.be
Type 1-diabetes is goed voor zo’n 10% van alle gevallen van diabetes.
De meest voorkomende vorm van diabetes is echter type 2-diabetes. Deze vorm
vertegenwoordigt zowat 90 % van alle gevallen van diabetes. Meestal gaat het om
mensen ouder dan 40 jaar, maar helaas komt de ziekte ook steeds meer voor op jongere
leeftijd. Dat heeft alles te maken met het probleem van overgewicht - een zeer
belangrijke risicofactor voor type 2-diabetes die bij steeds meer jongeren en zelfs bij
kinderen voorkomt. Niet voor niets is diabetes en pre-diabetes (de voorloper van
diabetes) in Amerika uitgeroepen tot probleem N° 1 voor de volksgezondheid.
Bij type 2-diabetes wordt er nog wel insuline aangemaakt, maar is er een probleem met
de werking ervan. De insuline slaagt er niet in om de deuren van de lichaamscellen (in
spieren, hersenen, hart, lever, ….) te openen. Vaak is dit omdat door zwaarlijvigheid de
lichaamscellen zijn vervormd. De sleutel is er dus wel, maar het slot is als het ware
verwrongen. We zeggen dan dat de cellen insuline-resistent zijn geworden: ze laten de
insuline niet toe om haar werk te doen. Toch hebben al deze lichaamscellen glucose
nodig als brandstof om goed te kunnen werken.
Een aanpassing van de levensstijl is nu de eerste
stap van de behandeling. Zowat 80% van de
mensen met type 2-diabetes hebben immers
overgewicht, meestal door vetopstapeling in de
buik. Vermageren zorgt ervoor dat de cellen
minder resistent worden voor de insuline, zodat
die opnieuw beter haar werk kan doen. Een
gezonde, evenwichtige voeding en méér
lichaamsbeweging zijn hierbij essentieel.
Tegelijk, of in een tweede fase moeten vaak
tabletten worden genomen die de cellen gevoeliger maken voor de werking van de
insuline, of die de pancreas aansporen om méér insuline te produceren. Bij veel mensen
met type 2-diabetes - maar niet bij allemaal - is na 5 tot 10 jaar ook de inname van
tabletten niet meer voldoende, en worden inspuitingen met insuline noodzakelijk.
In tegenstelling tot type 1-diabetes, geeft type 2-diabetes in de beginfase nauwelijks
of geen klachten. Meestal duurt het jaren - soms tot 10 jaar - voor de diagnose wordt
gesteld. Vaak gebeurt dit dan ook nog toevallig, bijvoorbeeld naar aanleiding van een
toevallige bloedafname . In heel wat gevallen komt de ziekte helaas maar pas aan het
licht omdat er ernstige complicaties optreden. De meest voorkomende complicaties
zijn: een hartinfarct of een beroerte, gezichtsproblemen, stoornissen in de werking van
de nieren of de zenuwen…, een slecht genezende wonde aan de voet
Dat is het geniepige van type 2-diabetes: mensen denken dat ze in goede gezondheid
zijn, terwijl de ziekte in stilte haar negatieve werking uitoefent.
Samengevat : Type 1- en type 2-diabetes
De rol van insuline
Insuline is een hormoon dat wordt gemaakt in de alvleesklier of pancreas. De alvleesklier
ligt in de buikholte achter de maag. Insuline wordt gemaakt in de eilandjes van
Langerhans, waarvan er een miljoen verspreid liggen doorheen de alvleesklier. De naam
“insuline” is hiervan afkomstig: de Latijnse naam voor eiland is “insula” .
Insuline werd ontdekt door Banting en McLead die hiervoor in 1923 de Nobelprijs voor
Geneeskunde mochten ontvangen. De taak van insuline is erg bijzonder. Dit hormoon
zorgt ervoor dat de beschikbare hoeveelheid glucose in de bloedbaan niet te erg
schommelt. De glucose in het bloed stijgt immers na een maaltijd, maar na een
inspanning (of stress, …) daalt de glucose in het bloed. Insuline zorgt ervoor dat deze
schommelingen beperkt blijven en het lichaam steeds over een constante hoeveelheid
brandstof kan beschikken.
Zonder insuline zou de hoeveelheid glucose soms erg hoog oplopen (zoals na een
maaltijd), maar soms ook helemaal wegvallen (zoals na een flinke inspanning of na
stress, …).
Beïnvloedbare en niet beïnvloedbare risicofactoren
Niet iedereen heeft evenveel kans op het ontstaan van type 2-diabetes. Erfelijkheid
bepaalt in sterke mate wie risico loopt. De ziekte treedt immers vaak op bij meerdere
mensen in één familie. Als bij een eeneiige tweeling één van beide type 2-diabetes
krijgt, heeft de andere tweelinghelft 90% kans om de ziekte ook te krijgen. Heeft één
van uw ouders type 2 diabetes, dan hebt u zelf een kans van ongeveer 30% om de
ziekte te ontwikkelen. Bij méér familieleden met diabetes wordt de kans steeds groter.
Toch maakt erfelijkheid van diabetes geen fataliteit! U mag dan misschien wel de aanleg
voor type 2-diabetes erven, of u de ziekte ook echt ontwikkelt, hangt af van nog een
reeks andere risicofactoren. En de twee belangrijkste daarvan hebt u wel degelijk zelf in
de hand: overgewicht en een gebrek aan lichaamsbeweging. Wie het ontstaan en
mechanisme van diabetes begrijpt, en de raadgevingen inzake levensstijl en behandeling
goed opvolgt, kan diabetes voorkomen of op zijn minst de gevolgen ervan sterk
beperken. En dat is precies waar dit programma u bij wil helpen.
Vermits diabetes type 2 voor een deel ‘in de familie’ zit, is het goed om ook uw kinderen
en kleinkinderen te vertellen over dit probleem . Als zij een aantal vrij eenvoudige
maatregelen in acht nemen – zorgen voor voldoende lichaamsbeweging, een gezonde
voeding en een gezond gewicht - dan kunnen zij wellicht aan de ziekte ontsnappen of op
zijn minst het ontstaan ervan uitstellen.
Type 2-diabetes: een epidemie
Naar schatting 1 Belg op 20 (dit is 5 % van de bevolking of 500.000 mensen) lijdt aan
type 2-diabetes, al is maar ongeveer de helft daarvan zich van het probleem bewust.
Toch is diabetes méér dan een probleem van al deze mensen apart, het is een echt
probleem van volksgezondheid. Het aantal mensen met type 2-diabetes neemt
immers razendsnel toe, zodat we van een echte epidemie kunnen spreken. Dat is niet
alleen in ons land zo, maar in zowat alle geïndustrialiseerde landen. In 2000 werd het
aantal mensen met diabetes in de wereld op 150 miljoen geschat, tegen 2020 zullen er
dat wellicht dubbel zoveel zijn!
Diabetes veroorzaakt daarmee niet alleen veel menselijk leed, maar weegt ook zwaar op
de budgetten van de volksgezondheid!