No Slide Title - Vlaanderen.be
advertisement
De inzetbaarheid van oudere werknemers Dr. Anneleen Forrier Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie Departement TEW K.U.Leuven De samengebalde loopbaan Werkzaamheidsgraad naar leeftijdscategorie 90 84 80 80,7 70 60 50 51,3 37,2 40,9 40 30 34,4 20 10 0 15-24 Bron: NIS, EAK 25-49 50-64 België Europa Leeftijdsdifferentiatie Scholing Betaalde arbeid Pensioen Gewenste pensioenleeftijd 62 60 58 56 54 52 50 < 30 30-34 35-39 Gewenste pensioenleeftijd Bron: SD WORX 40-44 45-49 >50 Verwachte pensioenleeftijd De vervroegde uittreding van oudere werknemers Dr. Anneleen Forrier Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie Departement TEW K.U.Leuven Denkbeelden over oudere werknemers “Oudere werknemers presteren minder. Ze zijn uitgeblust en vastgeroest.” Oudere werknemers presteren minder? Onderzoek vindt geen eenduidige relatie tussen leeftijd en performantie Effect Auteur Neutraal Groep Indicator Walker (1964) Postsorteerders Productiviteit Negatief Bureau voor Arbeidsstatistiek (1957) Arbeiders Productiviteit Positief Warr (1993) Werkgevers Perceptie Parabool De Koning en Gelderblom (1992) Organisaties Geaggregeerd Werknemers Perceptie Werkaspect Simoens & Denys (1997) Vaststelling werkdruk: sociale vaardigheden: + Vaardigheden Nemen af Fysische vaardigheden • Gehoor • Zicht • Geheugen • … Psychische vaardigheden • Omgaan met tijdsdruk • Vertrouwen • ... Deficietmodel Nemen toe Sociale en mentale vaardigheden • Denken alvorens te handelen • Verantwoordelijkheidsgevoel • Loyaliteit • Omgang met anderen • Relativeringsvermogen • ….. Taakinhoud en de relatie tussen performantie en leeftijd Te hoge taakvereisten bij stijgende leeftijd Prestaties kunnen verhoogd worden door ervaring Verwachte relatie met leeftijd Enkele voorbeelden 1. Age-impaired activities Ja Neen Negatief Snel leren; zware dingen tillen 2. Agecounteracted activities Ja Ja Nihil Geschoolde arbeid of kenniswerk 3. Age-neutral activities Neen Neen Nihil Eenvoudige arbeid; routinewerk 4. Age-enhanced activities Neen Ja Positief Expert-oordeel zonder tijdsdruk Taak categorie Warr (1993) Ervaring van oudere werknemers Absolute veroudering (slijtage): Fysische vaardigheden Psychisch vaardigheden Compensatie door ervaring, i.f.v. de jobinhoud Relatieve veroudering: Veroudering van kennis en vaardigheden Ervaringsconcentratie Belang van het aanpassingsvermogen Tevredenheid van oudere werknemers Oudere werknemers hebben een hogere tevredenheid – Healthy worker effect – Cohort-effect (generatie-effect) – jong: intrinsieke waarden – oud: extrinsieke waarden – Levenscyclus – kernthema per leeftijd: – jong: inpassing – midden: productiviteit – oud: afstand – job change: betere functies – ontwikkeling: ouderen realistischer – accommodatie: aanpassing Jonger dan 30 jaar 30-39 jaar 40-49 jaar 50 jaar en ouder Arbeidsinhoud: Inhoud van uw job Mogelijkheden om bij te leren Initiatief te kunnen nemen Arbeidsinhoud: Inhoud van uw job Mogelijkheden om bij te leren Initiatief te kunnen nemen Arbeidsinhoud: Inhoud van uw job Mogelijkheden om bij te leren Initiatief te kunnen nemen Arbeidsinhoud: Inhoud van uw job Mogelijkheden om bij te leren Initiatief te kunnen nemen Arbeidsomstandigheden Fysieke omstandigheden Werkdruk Arbeidsomstandigheden Fysieke omstandigheden Werkdruk Arbeidsomstandigheden Fysieke omstandigheden Werkdruk Arbeidsomstandigheden Fysieke omstandigheden Werkdruk Arbeidsvoorwaarden Loon Uurregeling Vakantieregeling Werkzekerheid Kansen op promotie Arbeidsvoorwaarden Loon Uurregeling Vakantieregeling Werkzekerheid Kansen op promotie Arbeidsvoorwaarden Loon Uurregeling Vakantieregeling Werkzekerheid Kansen op promotie Arbeidsvoorwaarden Loon Uurregeling Vakantieregeling Werkzekerheid Kansen op promotie Arbeidsverhoudingen Collega’s Directe chef Arbeidsverhoudingen Collega’s Directe chef Arbeidsverhoudingen Collega’s Directe chef Arbeidsverhoudingen Collega’s Directe chef Werkdruk 60 % dat onvoldoende tijd heeft om werk af te krijgen 48 50 40 52 51 40 35 30 20 10 0 jonger dan 25 Bron: Idewe (2003) 25-34 35-44 45-54 55 en ouder Fysieke werklast 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 administratie technisch <25 Bron: Idewe (2003) schoonmaak (para)medisch 25-34 35-44 45-54 >55 verpleeg Burnout 30 % dat niet meer zo enthousiast is als vroeger 25 25 20 19 20 25-34 35-44 20 15 11 10 5 0 jonger dan 25 Bron: Idewe (2003) 45-54 55 en ouder Conclusie? Het negatieve beeld over oudere werknemers moet worden bijgesteld Maar: Resultaten kunnen vertekend zijn door het “healthy worker effect” Vervroegde uittreding Push-factoren Werk •Variatie in het werk •Uitdaging in het werk •Taakrelevantie •Werkdruk •Werken ‘moe’ zijn •Loopbaanplateau •Contacten met collega’s •Sociale druk op het werk •Stereotype denken •Collectief ontslag of reorganisatie •Gezondheid •Zorg voor familie Privé Pull-factoren •Inkomen •Uitstroomregelingen •Vrijetijdsbesteding •Partner is met pensioen •Houding van de partner •Vrienden zijn met pensioen Een conceptueel model Dr. Anneleen Forrier Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie Departement TEW K.U.Leuven 1. 2. 3. Absolute en relatieve veroudering 1. Knowing how 2. Knowing whom 3. Knowing why 1. Collectief ontslag Gezondheid 2. 3. Zorg voor familie 1. Werk Schokken Context 2. 3. Arbeids Bewegings 1. Markt Stereotype denken kapitaal 2. Positie Deficietmodel 3. Korte terugverdienperiode 1. 2. 3. Kansen ter behoud of verruiming van het BK Loopbaanbegeleiding Opleiding Multi-inzetbaarheid Arbeidsmarktdiscriminatie Minder loopbaankansen (plateau) Stereotype denken Bereidheid ter behoud of verruiming van het BK Activiteiten ter behoud of verruiming van het BK Pensioen Combinaties Bewegings alternatieven 1. 2. Push Pull Transitie Bereidheid tot transitie Context Arbeids Markt Positie Bewegings kapitaal Kansen ter behoud of verruiming van het BK Bereidheid ter behoud of verruiming van het BK Activiteiten ter behoud of verruiming van het BK Schokken Bewegings alternatieven Transitie Bereidheid tot transitie Aanbevelingen • • Inzetbaarheid van oudere werknemers is een gedeelde verantwoordelijkheid Leeftijdsbewust personeelsbeleid is: – Preventief – Op maat • Prestaties van oudere werknemers garanderen (rentabiliteit): – Absolute veroudering: • ervaring benutten: compensatie door ervaring i.f.v. de jobinhoud • aandacht voor de werkdruk • fysieke werkomstandigheden aanpassen – Relatieve veroudering: • beter voorkomen dan genezen: – – – – aanpassingsvermogen stimuleren ervaringsconcentratie tegen gaan drempels wegnemen aangepaste leermethodes Aanbevelingen Push-factoren Werk Privé •Interessante jobinhoud •Relevante jobinhoud •Aandacht voor de werkdruk •Loopbaanmogelijkheden •Sociale druk vermijden •Stereotype denken doorbreken •Aangepast beleid bij veranderingen Pull-factoren •Uitstroomregelingen Betere afstemming tussen werk en privé bevorderen Soepele overgangen mogelijk maken Leeftijds-integratie Transitionele arbeidsmarkt Zorgarbeid Vrije tijd IV Betaalde arbeid Scholing III I II Werkloosheid V Pensioen
