Meer tijd voor de patiënt dankzij ict

SOFTWARE
Meer tijd voor de
patiënt dankzij ict
Drie behandelcentra vonden in software een krachtige bondgenoot
om voor hun zorgverleners meer tijd en aandacht voor de patiënt te
creëren. Zij lieten software ontwikkelen waarin het zorgproces
leidend is, niet de administratie.
AUTEUR OENE KLUMPER FOTO THOMAS RENOUVIN
H
et is voor veel zorgaanbieders
een gekmakende paradox. Overheid en verzekeraars willen
steeds meer grip op de kwaliteit
van zorg. Artsen en verplegers
zijn steeds meer tijd kwijt aan
administratieve randzaken om
de kwaliteit van zorg voor hen inzichtelijk te
maken, waardoor er juist minder ‘quality
time’ overblijft voor de patiënt. Hoe kan ict
deze vicieuze cirkel doorbreken?
CASA klinieken, Diabeter en Cardiologie
Centra Nederland (CCN) hebben de afgelopen jaren elk op hun eigen manier de zorg
‘mensvriendelijker’ gemaakt. Bij elk van
hen is software een krachtige bondgenoot.
Het maakt de zorgprocessen plezieriger en
het zorgpersoneel heeft meer tijd voor de
patiënt. Hoe hebben de zelfstandige behandelcentra dat aangepakt? Bij alle drie de
zbc’s begon het met onvrede. Twee van de
drie initiatiefnemers werkten in grote ziekenhuizen, waar ze tegen dezelfde problemen aanliepen. Generieke softwaresystemen stonden een optimale zorgverlening in
de weg. Zij zagen wel mogelijkheden voor
verbetering, maar kregen te weinig ruimte
van het ziekenhuis om hun zorg af te stemmen op de patiënt. Kinderarts en diabetoloog Henk Vreeze, oprichter van zbc
Diabeter, ervoer het jarenlang in de praktijk: ‘Als ik ’s middags op het spreekuur een
idee kreeg, dan programmeerde ik dezelfde
avond nog de benodigde software. ‘En de
volgende dag werkte het. Uiteindelijk heb ik
zo een heel modulair systeem gebouwd.
32
Maar de ziekenhuissoftware was in beton
gegoten.’ Na jaren van frustratie besloten
Vreeze en cardioloog Aernout Somsen zelfstandige, specialistische behandelcentra op
te richten. De generieke administratiesystemen gingen overboord. Ze begonnen met
een schone lei.
Zorgverleners ontlasten
Cardioloog Somsen wilde software op maat.
Toen hij CCN oprichtte, nam hij een softwarebedrijf in de arm. Eén keer per week
doorliepen ze het hele cardiologische zorgproces, vanaf het allereerste begin: hoe
meldt de patiënt zich aan? Wat is het eerste
dat hij zegt aan de telefoon? Zo vormden de
protocollen en de beslisboom van het zorgproces de basis voor het
eigen softwaresysteem
CardioPortal. Somsen:
‘Als je het hele zorgproces van stap tot stap
bekijkt, zie je dat 95
procent van de mensen
een routine doorloopt.
Als je die routine zorgvuldig in kaart brengt,
kan een verpleegkundige meteen klaarstaan. En als een verpleegkundige elke dag
twintig keer testgegevens overtypt, kun je
die automatiseren. Zo komt er meer tijd vrij
voor de patiënt.’
Bij Diabeter ontlastte Vreeze zijn zorgverleners vooral door de patiënt zelf de regie te
geven. Zo’n vijf tot tien keer per dag meten
de patiënten hun bloedsuikerspiegel, óf ze
hebben een sensor die continu meet.
Wanneer ze zelf hun data uploaden, krijgen
patiënten per ommegaande een e-mail
waarin alle gegevens zo eenvoudig mogelijk
zijn weergegeven, met overzichtelijke kleurencodes. Als de patiënt op het spreekuur
komt, zijn alle gegevens al bekend. Het
gesprek kan dan meteen gaan over de
behandelstrategie in plaats van dat de arts
ter plekke eerst nog een analyse moet
maken.
Ook bij CASA ontdekte men dat je zorgverleners ontlast van repetitieve taken door
patiënten een actievere rol te geven. De
patiënt vult bijvoorbeeld vooraf zelf een
medische vragenlijst in, waardoor de arts
deze gegevens alleen nog hoeft te beoordelen. Bovendien zijn
declaraties en andere
administratieve handelingen zoveel mogelijk
geautomatiseerd. Zo
blijft er meer tijd over
voor het contact met de
patiënt, wat het werk van
zorgverleners meteen
een stuk interessanter
maakt, is de ervaring.
Maarten Ploeg, tot voor kort directeur
Organisatie en Markt van Diabeter onderschrijft dit. Hij merkt dat het werkplezier is
toegenomen: ‘Omdat de verpleegkundigen
bij Diabter niet steeds dezelfde basisvragen
hoeven te stellen, hebben ze meer tijd om
patiënten te spreken. Dat is een belangrijk
onderdeel van het streven naar meer men-
‘DE ZIEKENHUIS
SOFTWARE WAS IN
BETON GEGOTEN’
ZORGVISIEICT 03 • JUNI 2016
16ICT003_pag 32-33_Ict en menselijkheid in de zorg.indd 32
6/1/2016 6:12:37 PM
BEHANDELCENTRA
CASA klinieken biedt informatie,
advies en behandelingen op het
gebied van anticonceptie, ongewenste zwangerschap en seksualiteit.
Diabeter is gespecialiseerd in de
zorg voor kinderen en jongvolwassenen met type 1 diabetes.
CCN is biedt diagnose en poliklinische zorg voor mensen met harten vaatziekten.
selijkheid. Niet voor niets is er weinig verloop onder het personeel. Diabeter heeft
een heel laag ziekteverzuim.’
Uniforme werkwijze
De software bij CCN en Diabeter voldoet
inmiddels zo goed, dat deze leidend is
geworden. Samson: ‘We zijn begonnen vanuit het idee: zó is het cardiologisch proces.
En nu wordt bij elke nieuwe patiënt uniformiteit afgedwongen door de software.’ De
software helpt daarmee de ideale werkwijze
te borgen. De specifieke gegevensstromen
tussen zorgverleners, ondersteunend personeel en de financiële administratie zijn
op elkaar aangesloten. Wat maakt dat
nieuwe medewerkers zich de ideale werkwijze makkelijk eigen maken.
Ook alle zeven CASA klinieken werken
exact volgens het centraal vastgestelde
beleid. Dit beleid is gevat in de ontwikkelde
software. Bart Matthaei, mede-eigenaar
van Ambrero Software, het bedrijf dat het
systeem ontwikkelde: ‘Doordat alle protocollen en administratieve handelingen bij
CASA zijn geautomatiseerd, is niet alleen de
administratieve last enorm verminderd. We
hebben ook veel extra veiligheid ingebouwd
met ‘stops’, zodat er geen handelingen vergeten kunnen worden. Dat vermindert het
aantal fouten en maakt het makkelijker
nieuwe medewerkers mee te nemen in het
proces van de organisatie.’
Klaar voor de toekomst
Alle drie zorgbehandelcentra zijn constant
gericht op verbetering. De focus ligt daarbij
niet op kortetermijnoplossingen. Bij de ontwikkeling van de software van CASA is
ermee rekening gehouden dat wetgeving en
protocollen aan verandering onderhevig
zijn. Wanneer er bijvoorbeeld nieuwe richtlijnen komen voor een gynaecologische
behandeling worden de benodigde informatie en acties hiervoor toegevoegd in het
systeem. Hierdoor weten alle zorgverleners
welke nieuwe handelingen van hen worden
verwacht. Hetzelfde geldt voor veranderingen in de zorgverzekeringswet.
CCN zet in op zorg op afstand door
de patiënt te zien en behandelen via een ictverbinding. Oprichter Aernout Somsen:
‘Met een speciaal hoesje om zijn smartphone kan de patiënt op het moment dat hij iets
voelt een elektrocardiogram (ECG) maken.
Dat gaat dan automatisch naar de cardioloog. Normaal gaat dat met elektrodes, nu
raken je vingers patches op dat hoesje. ‘De
uitdaging zit in het verwerken van alle data,
de ecg’s moeten beoordeeld worden.
Logistiek is dat nog niet helemaal rond
maar de technologie is er klaar voor.’
Ook Diabeter is van plan steeds meer met
sensoren te werken. Oprichter Henk Vreeze:
‘We gaan daarmee echt van ground care –
met standaardspreekuren en e-health tussendoor – naar cloud care. Dan hoef je de
patiënt alleen te zien als het mis dreigt te
gaan. Als bij de sensoren en de bijbehorende software de lichten continue op groen
staan , horen we niets van elkaar. Eén keer
per jaar is er dan een update-gesprek. Maar
als het lampje op oranje springt, bel ik of
belt de patiënt. Al dan niet per Skype.’
Als software op maat zorgverleners zo
veel voordelen biedt, waarom moeten specialisten in het ziekenhuis dan nog steeds
werken met standaardziekenhuissoftware,
software die de logica van administratie
volgt in plaats van de beslisbomen en protocollen van de specialist? Bart Matthaei: ‘Dat
komt doordat de administratieve ziekenhuissystemen er nu nog niet op ingericht
zijn. Specialistische systemen zoals
CardioPortal en Diabeter zouden modulair
aangesloten moeten kunnen worden op de
centrale systemen van het ziekenhuis. Als
een add-on die alleen de informatie uitwisselt die nodig is voor declaraties en overige
ziekenhuisadministratie.’
JUNI 2016 • ZORGVISIEICT 03
16ICT003_pag 32-33_Ict en menselijkheid in de zorg.indd 33
33
6/1/2016 6:12:43 PM