VEILIG WERKEN OP JE PC WAT KAN JE DOEN TEGEN COMPUTERFRAUDE Caroline Bultinck CVO Janitor www.janitor.be Workshop gegeven door Caroline Bultinck www.janitor.be Wanneer je een tijdje met je computer werkt, heb je al snel wat informatie verzameld (persoonlijke aantekeningen, foto’s,… ) . Het is dan ook niet meer dan normaal dat je de computer wil beveiligen. Dit kan je op een aantal manieren en de meeste zaken worden uitvoerig besproken in de cursus Optimaliseer je PC bij CVO Janitor. Als je een computer gebruikt om af en toe een briefje te typen of een e-mailtje te versturen dan realiseer je je waarschijnlijk niet dat er van alles mis kan gaan. Als je echter met de computer je bankzaken regelt, (wetenschappelijk) onderzoek doet, een afstudeerwerk schrijft, componeert, muziek-opnamen maakt of in een project samenwerkt met mensen op verschillende locaties dan wordt het belangrijk om een aantal maatregelen te nemen. BRONNEN VAN ELLENDE Er kan heel wat mis gaan: Diefstal van prive-gegevens of geld Openbaar worden van confidentiële/vertrouwelijke informatie Ongewild (onbewust) meewerken aan spam of verspreiding van computervirussen Kwijtraken van eigen creaties/werken Stuk gaan van hardware BRONNEN VAN GELUK Gelukkig is heel veel ellende te voorkomen. Wat kun je zoal doen? Backups maken Veilig surfen Bestanden encrypten en gecrypt versturen Goed opletten met e-mail openen Goed opletten bij gebruik van programma's van dubieuze bronnen Je operating systeem goed configureren Een firewall gebruiken BACKUPS MAKEN Laten we beginnen met de goedkoopste, makkelijkste en meest effectieve manier om te voorkomen dat je eigen werk kwijtraakt: backups maken. Back up is het Engelse woord voor “Reservekopie”. De bestanden worden dus gekopieerd voor het geval er iets mis gaat. Soms kan het wel eens misgaan met je computer: je computer wordt gestolen, je verwijdert per ongeluk de verkeerde foto’s of je verliest bestanden door een technische fout. Iets dat iedereen kan doen is af en toe al je eigen files/bestanden op een CD of DVD branden. Als je dat elke week doet dan raak je nooit meer dan een week werk kwijt. Heel jammer als net voordat je de backup maakt je harde schijf ermee ophoudt en een heel belangrijk telefoonnummer verloren gaat, maar het is beter dan geen backups maken. Een betere manier is om elke dag of elk uur automatisch een 'incrementele backup' te laten maken op bijvoorbeeld een externe harddisk of op een andere computer. Die computer kan ook een computer ergens op het internet zijn! Een incremental backup programma maakt een backup van alle files die in de laatste tijd (bv. uur of dag) veranderd zijn. Als je dan elke maand een volledige backup maakt raak je bijna nooit meer iets kwijt. Pag 2/12 Veilig werken op je PC – Wat kan je doen tegen computerfraude Workshop gegeven door Caroline Bultinck www.janitor.be Nog beter is om je files op te slaan op een systeem dat de data over meerdere disks verspreidt. Systeembestanden, programma's, accounts, voorkeuren, e-mailberichten, muziek, foto's, films en documenten – hiervan kan allemaal een backup gemaakt worden Je kunt een NAS (Network-Attached Storage) gebruiken om je bestanden thuis veilig op te slaan. Nou ja, het is zo veilig als jij het maakt: je kunt een NAS inrichten met 1, 2, 3 of meer harddisks, die allemaal een deel of een kopie van de data bevatten (RAID). Als je er het geld niet voor over hebt maar wel wat tijd hebt kun je er zelf een bij elkaar scharrelen met een oude PC, een paar harddisks en bijvoorbeeld Ubuntu Server.80 WANNEER EEN BACK UP MAKEN? Een goede reservekopie heb je pas als je met enige regelmaat de gegevens op je computer kopieert naar een veilige locatie, bvb. een externe harde schijf. Hoe vaak je dat doet, is afhankelijk van hoe vaak je met je compputer werkt? Wanneer je bvb. iedere week een back up maakt, kan je maximaal 1 week gegevens verliezen. GEGEVENS HERSTELLEN VIA RESERVEKOPIEËN Via een reservekopie kunt u 'in de tijd teruggaan' om bestanden, versies van bestanden of het gehele systeem te herstellen. HET HELE SYSTEEM HERSTELLEN VIA backup Je kan een reservekopie die door een computer is gemaakt, terugzetten naar dezelfde computer of indien gewenst naar een totale nieuwe configuratie (computer) In de cursus optimaliseer je PC leer je hoe je een back-up maakt van je belangrijkste gegevens en de gegevens ook efficiënt terugzet. Er is gratis software beschikbaar op het internet waarmee je heel eenvoudig backups kunt configureren. VOORZICHTIG MET DUBIEUZE BRONNEN Nog een paar dingen die je zelf kunt doen: Geen e-mail openen die eruit ziet als spam en al helemaal geen attachments openen als je de herkomst niet kent Heel gemeen is dat de afzender soms een vriend van je is waardoor het lijkt alsof je de inhoud kunt vertrouwen, maar in werkelijkheid gebruikt een ander zijn mailadres om jou te spammen. Vaak zie je aan de inhoud wel dat er iets niet klopt. Nooit je pincode of inloggegevens aan wie dan ook geven. Je bank zal er nooit om vragen. Zij kennen jouw pincode ook niet! Pag 3/12 Veilig werken op je PC – Wat kan je doen tegen computerfraude Workshop gegeven door Caroline Bultinck www.janitor.be Cryptografie Voor het opslaan of versturen van informatie die anderen niet mogen zien, zoals credit card gegevens of een brief die niet mag uitlekken kun je encryptie gebruiken. Daarbij wordt jouw informatie voor mensen onbegrijpelijk gemaakt met een bepaald algoritme waarvan alleen degenen die het mogen zien de sleutel hebben. VEILIG OP HET INTERNET Bij online bankieren of bestellingen o.a.via Amazon.com is het je misschien wel eens opgevallen dat 'https' gebruikt wordt in plaats van 'http'. Die 's' staat voor 'secure' en geeft aan dat de gegevens die uitgewisseld worden gecrypt zijn zodat ze niet zomaar door iedereen bekeken kunnen worden. Als je iets met een website doet waarbij je privé-gegevens moet versturen let er dan altijd op dat het adres (de URL) correct is en of ze https gebruiken. Als je op een publieke computer (op school of in een internet-cafe) werkt let dan extra goed op wat je daar achterlaat. Als je websites bezoekt waarop je moet inloggen (webmail, online banking, webwinkels en dergelijke) log dan na afloop echt uit. Het is niet voldoende om de pagina te sluiten, je moet echt uitloggen en eventueel zelfs de browser helemaal afsluiten, anders kan iemand anders met jouw gegevens verder werken. Een goede test vind ik om achteraf nog een keer naar de website te gaan die je net bezocht had om te zien of je daadwerkelijk uitgelogd bent. Onthoud bij voorkeur zelf je wachtwoorden en sla ze niet op in de browser, zelfs niet op je eigen laptop. Je internet footprint Wees je bewust alles dat je openbaar op een website zet voor anderen zichtbaar is. Als ze daar enige moeite voor doen komen ze vaak ook wel bij materiaal waarvan je dacht dat het onzichtbaar was. Je profiel op Google + of Facebook, een dating site of LinkedIn ? Natuurlijk, waarom niet? Op zich is daar niks mis mee. Maar let wel op wat je erop zet. Die foto's van toen je dronken in slaap was gevallen bovenop de toiletpot maken niet zo'n goede indruk op een potentiële opdrachtgever. Of je blog waarin je elke week vertelt dat je zo de pest hebt aan de overheid. Een jaar later zit je misschien met je subsidie-aanvraag tegenover een ambtenaar die jouw blog ook heeft gevonden. En realiseer je dat wat je op Facebook zet niet meer van jou is! Een e-mailtje naar iemand sturen lijkt een privéaangelegenheid, maar hoe eenvoudig is het voor de ander om jouw mailtje even door te sturen naar een collega, of meteen maar naar de hele projectgroep inclusief een CC of BCC naar de directeur. Toch jammer als je in dat mailtje nare dingen over iemand in de groep had geschreven of dat je helemaal niet in het project gelooft. Bedenk dus goed wat je in een mailt schrijft en lees het nog een keer door voordat je op de SEND knop drukt. Het zal je verbazen wat je verder op het internet achterlaat. Meestal zonder dat je het weet worden enorm veel van jouw gegevens ergens bewaard. Voorbeeld: je bestelt een CD bij BOL.COM. Je browser bewaart in een cookie dat je bij deze site geweest bent. Tot zover weet BOL niet dat jij het bent, maar herkent wel je browser. Vanaf nu zie je op veel websites ineens de CD die je net bij BOL hebt gezocht. Je vindt je CD maar er zijn geen luistervoorbeelden, dus ga je naar Youtube. Die gebruikt Flash-cookies om te onthouden dat je hier al eens geweest was en om allerlei grotere bestanden op te slaan, officieel om het downloaden sneller te laten gaan, maar je weet niet wat ze allemaal op je computer achterlaten. Pag 4/12 Veilig werken op je PC – Wat kan je doen tegen computerfraude Workshop gegeven door Caroline Bultinck www.janitor.be Youtube is via cookies gelinkt aan Facebook en als je een Facebook account hebt weet Facebook ook welke filmpjes je bekijkt. Goed, terug naar BOL. Je hebt je CD gevonden en om te bestellen maak je een account aan. BOL heeft nu ook je adresgegevens. De eerstvolgende keer dat je hun site bezoekt zien ze aan de cookies die ze hebben achtergelaten wie je bent, waar je woont en aan het IP-adres zie ze waarvandaan je inlogt. FIREWALL Een firewall (letterlijk: brandmuur) kan zeer selectief de communicatie tussen computers filteren en besluiten welke vormen van communicatie wel en welke niet doorgelaten mogen worden. Een firewall kan in je eigen computer actief zijn, maar ook tussen (delen van) netwerken. Zonder firewall: communicatie kan ongestoord in alle richtingen verlopen: Pag 5/12 Veilig werken op je PC – Wat kan je doen tegen computerfraude Workshop gegeven door Caroline Bultinck www.janitor.be Met firewall: bepaalde communicatie kan tegengehouden worden: Je kan je computer vergelijken met een burcht uit de Middeleeuwen. Rond zo’n burcht stond meestal een versterkte muur. Bij je computer kan je ook zo’n “versterkte muur” instellen. Dit noemen we de Firewall. De firewall kan ongewenste verbindingen van buitenaf tegengaan. De Firewall sluit alle poorten met het netwerk en internet, behalve de meest essentiële verbindingen. Doordat alle andere poorten worden gesloten is het moeilijker voor anderen om van buitenaf binnen te dringen op je computer. Voor gemiddeld gebruik zijn de standaardinstellingen van de Firewall voldoende. Indien je de instellingen wil aanpassen, doe je dit via Geavanceerde instellingen. Elk programma dat een instelling in de Firewall instellingen wil wijzigen, geeft automatisch een melding. Pag 6/12 Veilig werken op je PC – Wat kan je doen tegen computerfraude Workshop gegeven door Caroline Bultinck www.janitor.be MALWARE INFECTIES Malware is een verzamelnaam voor kwaadaardige en/of schadelijke software. Het is een samenvoeging van ‘Malicious software’ (kwaadwillige software) Omdat 'malware' meestal niet de privileges van 'Superuser' heeft zijn de gevolgen op een volwassen besturingssysteem beperkt. Meestal wordt dergelijke 'malware' ontwikkeld om rottigheidjes uit te halen: Het is alle ongewenste software die wordt geïnstalleerd zonder dat u daarvoor volledige toestemming hebt gegeven. Virussen, wormen en Trojaanse paarden zijn voorbeelden van schadelijke software die vaak worden vernoemd als malware. Hoe beschermen tegen malware: Zorg voor (automatische) updates om alle nieuwste beveiligingsupdates te verkrijgen Firewall zet u ingeschakeld Open geen spam-mailberichten of klik binnen verdachte websites niet op koppelingen Scan regelmatig uw computer met uw virusscanner Gevolgen van een infectie met malware Deze kunnen zeer schadelijk en riskant zijn, zoals nummers bellen die zorgen voor een peperdure telefoonrekening, diefstal en verspreiding van persoonlijke gegevens zoals ‘inloggegevens’, ‘bankgegevens’ …. Wachtwoorden achterhalen, adresboek stelen om bijvoorbeeld spam te versturen. Allerlei gegevens laten verdwijnen of veranderen Malware kan uw computer vertragen (door rekenkracht te gebruiken) of de internetverbinding verstoren. Zorgen voor vastlopen en blauwe schermen, onverklaarbare foutmeldingen. Verder kan malware andere malware aantrekken, en zelfs de beveiliging van de computer uitschakelen – zoals de virusscanner en de firewall. De meest bekende symptomen zijn natuurlijk de vervelende pop-ups, toolbars en gewijzigde startpagina’s. Maar u kan ook zelf de schuldige zijn van een malware infectie, denk maar aan het bezoeken van ‘adult sites’, ‘crack sites’ en ‘gratis mp3 sites’. Ook het gebruik van besmette USB sticks kan een oorzaak zijn. Verder kan het installeren van (gratis) software al een malware infectie opleveren, denk maar aan spyware of licentieovereenkomst wel vermeld dat er spyware of adware mee geïnstalleerd wordt maar wie leest nu al deze tekst? Adware: Spyware: infecteert de computer met reclamesoftware en zorgt meestal voor de popups geeft gegevens van de gebruiker door aan derden Wanneer u vermoeden heeft dat uw computer geïnfecteerd is met een virus is het raadzaam om uw computer grondig te controleren. Pag 7/12 Veilig werken op je PC – Wat kan je doen tegen computerfraude Workshop gegeven door Caroline Bultinck www.janitor.be Virus, Trojan horse Virussen en Trojan Horses kunnen de computer of jouw gegevens beschadigen of gevoelige informatie ontfutselen. Je kunt ze niet tegenhouden met een firewall, maar wel met verstand. In de meeste gevallen zullen ze namelijk gebruik maken van de onwetendheid van gebruikers die een attachment bij een e-mail openen of een programma uitvoeren dat ze van een of andere dubieuze website hebben gedownload. Virussen en dergelijke hebben minder kans van slagen op een computer die goed is geconfigureerd en gebruikers die goed zijn geïnformeerd. Wat kun je ertegen doen? Geen programma's uit een attachment uitvoeren Alleen software van betrouwbare bronnen gebruiken Firewall gebruiken Virus- en of spamfilter gebruiken Defensief programmeren Als je zelf software maakt, vooral als die ook door anderen gebruikt wordt, moet je ervoor zorgen dat het tegen een stootje kan en geen schade toebrengt aan het systeem waar het op draait of de gegevens van de gebruikers. Als een applicatie de leeftijd van de gebruiker vraagt en de gebruiker typt '0' in dan mag de applicatie niet crashen maar zou een melding moeten geven dat '0' niet is toegestaan. Als een applicatie een file mag verwijderen moet niet per ongeluk de hele schijf gewist worden door een tikfoutje. In het ontwerp van een systeem houd je al rekening met allerlei dingen die mis kunnen gaan en verzin je vooraf al oplossingen om met die situaties om te gaan. ANTIVIRUS Wie zoekt naar gratis antivirussoftware loopt het risico om zelf een virus te downloaden. Malwaremakers maken momenteel handig misbruik van de populariteit van gratis securitysoftware. Ze beloven op hun website gratis beveiliging, surfers komen er via Google terecht en downloaden de software. Wie de software installeert, krijgt nadien vaak de melding dat de pc is beschermd. Maar in werkelijkheid heb je een programma toegelaten dat juist virussen en malware binnenhaalt. Werken met een antivirus en welke Wat is nu de BESTE - Een gratis virusscanner (waarbij de updates later komen, met een bijna onbestaande helpdesk, een rudimentaire interface ) of een betalende versie ? Nemen we een antivirus waarbij alles in één suite of alle programma’s afzonderlijk? Pag 8/12 Veilig werken op je PC – Wat kan je doen tegen computerfraude Workshop gegeven door Caroline Bultinck www.janitor.be Betrouwbaar Voor onervaren gebruikers blijft het giswerk om te weten welke software betrouwbaar is en waar je hem het best kan downloaden. Daarom zijn er lijsten van gratis beveiligingssoftware, samen met een betrouwbare downloadlink. Soms is dat op de site van de maker zelf, soms moet je het programma binnenhalen via gespecialiseerde downloadsites. De lijst bestaat uit software die zijn betrouwbaarheid heeft bewezen. De volgorde staat los van hoe goed de software is. Programma’s die maar half werk leveren, laten we achterwege. Antivirus en tools Met antivirussoftware eerste kan je je computer scannen en word je gewaarschuwd als er iets verdachts wordt opgemerkt. Het is af te raden om twee of meerdere producten te installeren, omdat twee scansystemen vaak met elkaar in conflict gaan. Tools daarentegen focussen op een specifiek probleem of houden het bij een eenmalige scan. Uit een lijst van tools kan je desgewenst wel meer dan één programma installeren. Een antivirus is de bewakingsfirma die continu patrouilleert. Beveiligingstools zijn de agenten die je één dag inhuurt om specifieke problemen op te lossen. EEN BEETJE ACHTERDOCHT EN GEZOND VERSTAND… Een windows-computer is door het grote marktaandeel erg interessant voor virusschrijvers. Bovendien kent dit besturingssysteem een minder goeie ingebouwde beveiliging. Om die reden staat een windows-computer doorgaans aan meer gevaren bloot dan een Mac. Er bestaan veel bedreigingen. Maar met een beetje gezond verstand en enkele onderstaande tips, moet een pc gebruiker zich al minder zorgen maken: BIJ TWIJFEL NIET KLIKKEN Laat je niet verleiden tot handelingen die de deur naar je systeem wijd open zetten. Heel wat gebruikers raken besmet door malware. Een malware infecteert websites, waardoor bezoekers van deze website een melding kregen dat hun systeem geïnfecteerd was en dat dit kon opgelost worden door een gratis programma ‘een malware’ te downloaden. De gebruikers installeerden dus dit virus eigenhandig, gewoon door te goedgelovig te zijn!!! KIES STEEDS DE NIEUWSTE VERSIE EN UPDATES VAN PROGRAMMA’S Zelfs de beste programma’s hebben af en toe een veiligere/betere versie ter beschikking. Gebruik steeds de laatste beschikbare versie/update van je programma’s. Als er updates bestaan, installeer deze dan. Pag 9/12 Veilig werken op je PC – Wat kan je doen tegen computerfraude Workshop gegeven door Caroline Bultinck www.janitor.be VOORZICHTIG MET ONBEKENDE MAILS MET BIJLAGEN Open geen bijlagen van vreemde mails. Klik niet op links in vreemde mails. VOORZICHTIG MET PHISHING Tegenwoordig circuleren er mailtjes met de vraag om je bankrekening even te verifiëren, dat er een veiligheids-update heeft plaatsgevonden en of je even wil inloggen of nakijken… Soms in gebrekkig Nederlands, soms bedrieglijk echt met een afzender die echt van de bank lijkt te komen... Dit soort mailtjes worden ‘Phishing mails’ genoemd. De link erin leidt je naar een website die bedrieglijk echt op de originele bank-site lijkt. Je moet daar inloggen, codes invoeren enz.. Hier zitten helaas criminelen achter die uit zijn op de inhoud van jouw bankrekening. TRAP HIER NIET IN ! Indien je via een link op een bankwebsite terecht komt, kijk dan steeds na of de naam van je bank in de adresbalk groen wordt weergegeven, met een slotje en https:// Dit slotje betekent dat er een beveiligde (Secure) verbinding tussen jouw computer en deze van de bank is. De communicatie tussen hen kan niet door anderen gelezen worden. Kijk dit ook na indien je via een website een aankoop wil betalen. GEBRUIK LEGALE SOFTWARE Gebruik bij voorkeur legale programma’s, van officiële sites. Illegale programma’s kunnen besmet zijn met virussen of Trojaanse paarden (toepassingen die je systeem wijd open zetten voor indringers) GEBRUIK VERSCHILLENDE SOORTEN WACHTWOORDEN Gebruik altijd verschillende wachtwoorden voor je account, je emailaccount, gebruikersnamen voor websites… Een goed wachtwoord heeft minstens zes tekens en heeft ook cijfers en/of leestekens. Typ ook nooit op andere plaatsen zomaar je wachtwoord in… Pag 10/12 Veilig werken op je PC – Wat kan je doen tegen computerfraude Workshop gegeven door Caroline Bultinck www.janitor.be COMPUTERFRAUDE Dikwijls zijn er meldingen van computers die geïnfecteerd zijn met een virus dat de computer blokkeert. Bij de infectie verschijnt er een beeld dat schijnbaar afkomstig is van de website eCops, de FCCU of een andere (al dan niet buitenlandse) politiedienst. Sinds februari 2012 zijn al duizenden Belgische internetgebruikers slachtoffer geworden van diverse versies van ‘police ransomware’. Hierover werd door de Federal Computer Crime Unit (FCCU) van de federale politie al verschillende keren gecommuniceerd. Deze vormen van kwaadaardige software blokkeren de computer van de internetgebruiker. De gebruiker ziet hierbij een scherm met de boodschap dat de politie de computer/laptop blokkeert omdat de gebruiker een misdrijf heeft gepleegd op het internet. Om de PC te deblokkeren wordt gevraagd om een boete van 100 euro te betalen. Dat bedrag moet worden "overgemaakt" door middel van een ticketnummer Ukash of Paysafecard.Het aantal oproepen van slachtoffers is enorm. Daarom is er een speciale lijn geopend (antwoordapparaat) dat de oproepers de nodige uitleg verschaft over wat hen te doen staat indien hun computer geïnfecteerd is, bereikbaar via het nummer: 02/743.72.00 Wat kunnen slachtoffers van dit virus doen? Onmiddelijke actie Er wordt gevraagd om te betalen, BETAAL NIET (de computer zal er niet door ontgrendeld worden) Neem een foto van het geblokkeerde scherm Probeer te achterhalen wat er exact gebeurde net voor de blokkering (datum en uur) Als er toch betaald werd, neem een foto van het Ukash ticket of de paysafekaart Neerleggen van een klacht Slachtoffers kunnen klacht neerleggen bij de lokale politie. Als er geld is overgeschreven, is de klacht essentieel. Geef alle informatie over de financiële transactie Hulp aan de slachtoffers Slachtoffers kunnen terecht op www.ecops.be of www.polfed.be. Daar is een link gelegd naar een mogelijke oplossing voor de blokkering. De slachtoffers kunnen ook terecht op het nummer 02.743.72.00. Via dit nummer komt u op een antwoordapparaat terecht die u stap voor stap uitlegt hoe u moet handelen om een klacht neer te leggen, uw geld te recupereren en uw PC opnieuw bruikbaar te maken. Pag 11/12 Veilig werken op je PC – Wat kan je doen tegen computerfraude Workshop gegeven door Caroline Bultinck www.janitor.be VOORKENNIS OPTIMALISEER JE PC Voor deze cursus hebt u een grondige basiskennis van Windows nodig en u hebt eerst de cursus “Beheer je Windows PC” gevolgd INHOUD Een PC in goed conditie houden Grote kuis op de PC Ons voorbereiden op een eventuele crash van onze computer Reservekopie maken van de belangrijkste documenten, mails en alle mogelijke instellingen Wat doen we als onze PC besmet is met een virus, spyware, adware, malware Computers die werken met het besturingssysteem Windows XP zijn niet meer veilig. Windows XP is al dertien jaar oud, in ons land zijn er nog +/-600.000 computers die met dat systeem werken. Die zullen wel blijven werken, maar ze zijn niet meer beveiligd tegen virussen en hackers. Je kan je bankzaken bijvoorbeeld beter niet meer doen met XP. Pag 12/12 Veilig werken op je PC – Wat kan je doen tegen computerfraude