PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University
Nijmegen
The following full text is a publisher's version.
For additional information about this publication click this link.
http://hdl.handle.net/2066/86324
Please be advised that this information was generated on 2017-07-18 and may be subject to
change.
Page 1
FOCUS - 1 of 2 DOCUMENTS
De Gelderlander
15 oktober 2010 vrijdag
Achiterhoek Editie; Arnhem Editie; Betuwe Editie; Rijk van Nijmegen Editie; Liemers
Editie; Maas en Waal Editie; Nijmegen Stad Editie; Renkum Editie; Riviereland Editie;
Bijlage Editie; De valley Editie; Veluwe Editie; Wijchen Beuningen Editie
Wilders-les uit het oude Rome
SECTION: OPINIE
LENGTH: 646 woorden
SAMENVATTING
In het oude Rome werden ook al gedoogakkoorden
gesloten, maar stabiel waren ze niet. Olivier Hekster,
hoogleraar Oude geschiedenis aan de Radboud
Universiteit, beschrijft hoe het kán lopen als er gekozen
wordt voor onorthodoxe oplossingen.
VOLLEDIGE TEKST:
De nieuwe premier en vicepremier van Nederland zijn
historici, en het is te hopen dat zij historische
vergelijkingen waarderen. Een historische vergelijking
schept afstand. Ze kan moderne patronen en problemen
zichtbaar maken, die in de waan van de dag moeilijk te
zien zijn. De situatie in Nederland vertoont interessante
overeenkomsten met de Late Romeinse Republiek (ca.
90-31 v. Chr.). Een hoofdrolspeler is Pompeius de Grote,
een andere is Julius Caesar. Elke parallel kent grenzen:
Romeinen hadden geen massamedia, politici waren ook
generaals, en niemand klaagde over een gebrek aan
topvrouwen in de senaat. Maar op belangrijke punten is
de vergelijking verhelderend.
In de jaren vóór 67 v. Chr. had de Romeinse Republiek
problemen met groepen buitenlandse piraten, en het volk
van Rome had er geen vertrouwen meer in dat de
'beroepspolitici' van Rome (de senatoren) die problemen
konden oplossen. Die politici zouden we nu 'regenten'
noemen.
Het merendeel van het Romeinse volk geloofde nu dat
nog maar één iemand, op onorthodoxe manier, rust kon
herstellen: Gnaeus Pompeius. Deze generaal had zich
gepresenteerd als krachtig alternatief voor de gevestigde
orde. Tegen staatsrechtelijke gewoontes in werd
voorgesteld
om
hem
buitengewone
militaire
bevoegdheden te geven. Het volk was razend enthousiast.
De senatoren niet. Maar sommigen stemden uit angst
voor het volk en uit pragmatisme met het voorstel in. Zij
zouden Pompeius wel weer in het gareel krijgen. Er
waren senatoren die zeiden dat het allemaal wel mee zou
vallen.
Binnen drie maanden loste Pompeius het probleem met
de piraten op. Veel mensen in Rome voelden zich
veiliger. Het gevolg was dat Pompeius een veel sterkere
positie kreeg dan de senatoren. Ook andere 'antipolitici'
vochten om de volksgunst. Julius Caesar werd door
'brood en spelen' populair, terwijl Marcus Crassus de
steun verwierf van rijke Romeinen die buiten de politieke
macht waren gehouden. Rome werd niet meer bedreigd
door piraten, maar de politieke macht lag volledig in de
handen van deze drie mannen. In 60 v. Chr. sloten ze
zelfs een onderling gedoogakkoord (het eerste
driemanschap of triumviraat), waarin ze probeerden zo
veel mogelijk de eigen achterban tevreden te stellen. Zo
zetten ze de 'oude politiek' buitenspel. Kritiek werd niet
geaccepteerd: toen de redenaar en politicus Cicero
weigerde zich bij hen aan te sluiten, werd hij verbannen.
De politieke situatie bleek niet stabiel. Wantrouwen
tussen de drie (twee, na de dood van Crassus op
veldtocht) zorgde voor frictie. Caesar en Pompeius
beloofden het volk steeds nieuwe zaken, waardoor
mensen regelmatig van partij wisselden. Via vele
tussenstappen zou deze onrust leiden tot de val van de
Romeinse Republiek en de keizersdictatuur. Die maakte
het Romeinse rijk voor velen veiliger dan ooit, maar
Page 2
Wilders-les uit het oude Rome De Gelderlander 15 oktober 2010 vrijdag
politieke vrijheden verdwenen bijna volledig.
Rutte, Verhagen en Wilders zijn geen Romeins
driemanschap, en Wilders krijgt geen militaire
bevoegdheden. Maar ook zij nemen het niet nauw met
staatsrechtelijke conventies, en daarbij wordt populaire
steun - meer asfalt, geen rookverbod in kleine kroegen expliciet gezocht. Het zal niet het einde van onze
democratie betekenen. Maar Romeinse geschiedenis leert
ons dat we moeten blijven nadenken over de risico's die
we bereid zijn te nemen met ons politieke bestel. En over
de vraag welke gevolgen voor vrijheid we bereid zijn te
accepteren voor de oplossing van een probleem dat vaak
gepresenteerd wordt als de moderne variant op antieke
'buitenlandse piraten'.
Olivier Hekster is hoogleraar Oude geschiedenis aan de
Radboud Universiteit Nijmegen
LOAD-DATE: October 15, 2010
LANGUAGE: DUTCH; NEDERLANDS
PUBLICATION-TYPE: Krant
JOURNAL-CODE: DG
Copyright 2010 Wegener NieuwsMedia BV
All Rights Reserved