Middellandse Zee

Tom Wils
Hogeschool Rotterdam
Indonesië
Platentektoniek &
Vulkanisme
1
Platentektoniek Indonesië
2
Waarom bewegen aardplaten?
Convectie?
3
Convectie? – kan helemaal niet…
4
Wat dan wel?
5
Het binnenste van de aarde
6
Wat dan wel?
 Dichtheidsverschillen in de korst t.o.v. de mantel
 Continentale korst is felsisch (Si-rijk, lage dichtheid)
 Oceanische korst is mafisch (Si-arm, hoge dichtheid, die verder
toeneemt naarmate de korst ouder, verder afgekoeld is)
Push ridge
7
Slab pull
Dichtheidsverschillen als motor
8
Slab pull? Rollback!
9
Platentektoniek Indonesië
10
19
Vulkanisme in Indonesië
Gunung Merapi
20
Waarom überhaupt vulkanisme?
 Vroeger dacht men…
 Directe relatie met platentektoniek
 En de afwijking: hotspots
21
Waarom überhaupt vulkanisme?
 Vroeger dacht men…
 Directe relatie met platentektoniek
 En de afwijking: hotspots
 Nu denkt men…
smeltanomalieën in een heterogene mantel a.g.v.
 Oude en nog oudere stukken oceanische korst in een gelei
van net niet vloeibaar mafisch materiaal
 Opbouw van warmte onder oude (super)continenten
 Passieve convectie als gevolg van aanzuigen magma bij
mid-oceanische ruggen
22
Vulkanisme & Subductie
Felsisch materiaal smelt op een
lagere temperatuur dan mafisch!
Magma’s ontstaan door
 Differentiële smelt subducerende
plaat
 Smelt continentale korst onderweg
dus felsisch en gasrijk
 Explosief vulkanisme
 Felsische lava’s
 Stratovulkanen
23
 Blauwschist
(hoge P, lage T)
Samenstelling magma
24
Differentiële smelt & Crystal fractionation
Explosiviteit
 Hawaiian
 Strombolian
 Vulcanian
 Plinian
 Surtseyan
26
Toenemende explosiviteit
27
Toba & Merapi
28
Toba - Supervulkaan - 74.000 BP
Toba
Toba
Toba
 Felsisch
Toba
 Waarom was Toba zo explosief?
Toba
 Waarom was Toba zo explosief?
 Kruisende plaatgrenzen? Subduction + Rifting
 Crystal Fractionation
37
Merapi
Merapi
Merapi – 2010
 Filmpje YouTube
 http://www.youtube.com/watch?v=aIkyvU5ohow
Merapi – 2010
 Filmpje YouTube
 http://www.youtube.com/watch?v=aIkyvU5ohow
 Pyroclastic flows: nuées ardentes (gloedwolken)
Merapi
Merapi
 Vulcanian tot Subplinisch
 Opvallend mafisch materiaal!
Merapi
 Mafische uitvloeiingsgesteenten, maar wel explosief…
 Hoe kan dat?
Merapi
 Mafische uitvloeiingsgesteenten, maar wel explosief…
 Hoe kan dat?
 Rollback subductie => rifting => mafisch
 Relatief mafische korst
 Gasrijke magma’s door subducerende korst met sedimenten
 Opbouw van gas onder lavaprop
Vragen…?
49
Aardbevingen & Vulkanisme…
 …in Google Earth
50
Literatuursuggesties
 Gupta, A., 2005. The Physical Geography of Southeast
Asia. Oxford University Press.
 Sinbutin, M., 2011. De wetenschap van de aarde. Acco.
 Lockwood, J.P., Hazlett, R.W., 2010. Volcanoes: global
perspectives. Wiley-Blackwell.
 Lohman, D.J. et al., 2011. Biogeography of the IndoAustralian Archipelago. Annual review of Ecology,
Evolution, and Systematics 42, pp. 205-226.
 Chesner, C.A., 2012. The Toba Caldera Complex.
Quaternary International 258, pp. 5-18.
51
 Gertisser, R. et al., 2012. The geological evolution of
Merapi Volcano, Central Java, Indonesia. Bulletin of
Volcanology 74, pp. 1213-1233.