LETS: sociale of economische vernieuwing?

LETS: sociale of economische vernieuwing?
De economische hervormers van het eerste uur, zoals
Aktie Strohalm in Nederland, hebben hun handen van
LETS afgetrokken en er treedt binnen de LETSbeweging
langzaam een verschuiving van focus op van economische
vernieuwing naar sociale vernieuwing. Een goed voorbeeld
hiervan is het ontstaan van de TimeBanks in Engeland in
de jaren 90. Deze verschuiving roept de vraag op wat de
sterke kant van LETS nu eigenlijk is.
D
e meeste mensen die bekend zijn met LETS zullen
zeggen dat LETS een alternatief economisch systeem is.
LETS is ontstaan in Canada in een dorp waar, door het verdwijnen van de houtkap, er meer geld het dorp uitging via aankopen
dan erin kwam via salarissen. Dit geldlek zorgde ervoor dat
de lokale economie tot een stilstand werd gebracht. Er waren
echter genoeg mensen in het dorp die tijd en middelen hadden
om anderen te helpen. De oplossing was simpel: breng je eigen
ruilmiddel in omloop zodat deze transacties toch plaats kunnen
vinden.
De sociaal-economische hervormers gingen aan de haal met
LETS als alternatief voor het kapitalisme. Mensen gaan door
LETS anders naar geld en rente kijken en zullen zich daardoor
socialer tot elkaar verhouden, is de gedachte. Dit is naar mijn
mening maar gedeeltelijk waar gebleken. De economische structuur, en bijbehorende spelregels, van veel LETS-organisaties
verschilt niet zoveel van het reguliere economische denken.
Veroorzakers van sociale ongelijkheid zoals schuld, schaarste
en uitsluiting zijn ook binnen LETS terug te vinden. De veelal
­sociaal ingestelde deelnemers van LETS proberen de gevolgen
van hun eigen economisch systeem te beteugelen door bijvoorbeeld het instellen van een sociaal fonds of coulantieregelingen
voor mensen die rood staan. Niks geen revolutionaire hervorming, maar keurig sociaal-liberaal denken.
LETS heeft een grotere sociale potentie dan dit compromis
tussen markt en mensen. Een goed voorbeeld hiervan zijn de
TimeBanks in Engeland en Amerika. Zij nemen het LETSmodel als middel om mensen, in hun eigen omgeving, te activeren en verbinden. LETS is in hun ogen een antwoord op de
verdwijnende wijk- en dorpsnetwerken, waarbinnen het vanzelfsprekend was dat men elkaar helpt. De activiteiten die plaatsvonden binnen dergelijke netwerken zijn meer en meer overgenomen
door de markt in de vorm van welzijn- en zorgprofessionals, politie, gemeente en kinderopvang, tot aan hondenuitlaatdiensten
toe. De oprichter van de TimeBanks, Edgar Cahn, verwoordt het
zo: ‘as we contracted out function after function, we left emotio-
nal ties, relationships, and values without soil. Because we need
each other to be needed in order to reinforce bonds of love and
affection’.
Het verschil tussen LETS als economisch alternatief versus LETS
als middel tot sociale hervorming ligt niet alleen op het doelstellingenniveau. De TimeBanks hanteren andere spelregels dan de
meeste LETSystemen. Bij de TimeBanks staan de spelregels ten
dienste van het sociaal contact en ze hanteren de spelregels meer
pragmatisch. De TimeBanks hebben maar één doelstelling: de
opbouw van sociale netwerken. Zij activeren en verbinden mensen door het bieden van een structuur waarbinnen mensen elkaar
kunnen ontmoeten, samen dingen kunnen doen en helpen.
LETS als economisch alternatief
Het voordeel van geen rente
Het belangrijkste verschil tussen LETS en de reguliere economie
is dat er geen rente bestaat. Dit heeft op macro-economisch
niveau het grote voordeel dat de schuld (het totale negatieve
saldo) niet groter wordt dan de punten in omloop (het totale
positieve saldo). Als de schuld als gevolg van de rente wel zou
groeien, zou het onmogelijk worden de totale schuld af te betalen
(een situatie waarin de reguliere economie zich bevindt: vandaar
het adagium groei of crisis).
Op micro-economisch niveau, het niveau van de deelnemers,
heeft het rentevrij karakter van LETS tot gevolg dat iemand niet
steeds verder in de problemen komt (steeds negatiever komt te
staan) alleen al door het hebben van een schuld. In de reguliere
economie is de groei van schuld door rente voor veel Derde
Wereldlanden, maar ook voor huishoudens in Nederland een
groot probleem.
De waarde van iemands bijdrage is relatief
Naast dit, belangrijke, verschil zijn de overige spelregels voor de
LETS-economie één op één overgenomen van de reguliere economie. Binnen LETS is er het marktdenken van vraag en aanbod,
wat onder andere inhoudt dat het werk van de één meer waard
kan zijn dan het werk van een ander.
Deelnemer heeft hoge mate van zelfredzaamheid
LETS maakt van alle deelnemers zelfstandige ondernemers die
op de hoogte zijn van hun kwaliteiten, deze aan de man kunnen
brengen bij andere deelnemers en kunnen onderhandelen over de
prijs.
Sterrenstof 72 februari - maart 2007 ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩ ✩