H7 Zorgleerlingen

Zorgleerlingen
Zorgleerlingen
Overzicht hoofdstuk 7
Handboek voor leraren
Omgaan met
zorgleerlingen
Overzicht presentatie
• wat is een zorgleerling?
ADHD
–
autisme
–
PDD-NOS
–
Asperger
–
dyslexie
–
hoogbegaafdheid
–
faalangst
• mate van zorg
Handboek voor leraren
–
• zorgstructuur binnen een school
• lesgeven aan reguliere klassen met zorgleerlingen
• handelingsplannen
• omgaan met verschillen, differentiatie
Zorgleerlingen
drielijnenmodel en zorgadviesteams
Wat is een zorgleerling?
• stoornis, beperking of handicap
• verborgen, impliciete zorgleerling
• gediagnosticeerde, expliciete zorgleerling
• REC- Regionaal Expertisecentrum
– REC’s geven een indicatie na de volgende leerlingkenmerken
onderzocht te hebben:
Handboek voor leraren
– wanneer spreken we waarvan?
• leerachterstanden
• sociaal emotioneel functioneren
• rugzakje (leerlinggebonden budget)
• clusterscholen (1 t/m 4)
Zorgleerlingen
• intelligentie
ADHD
• aanbevelingen
dagschema
beloning
structuur en rust
kleine, behapbare taken
overleg tussen betrokkenen
Zorgleerlingen
–
–
–
–
–
Handboek voor leraren
• aandachtstoornis, overmatige impulsiviteit
en bewegingsonrust
Autisme
• onvermogen in gewone conversaties
• nemen uitspraken letterlijk
• verschillende gradaties en vormen
– presteren daarin bovenmatig goed
Zorgleerlingen
• smal interessegebied, eenzijdige interesses
Handboek voor leraren
• onhandig in sociale situaties
PDD-NOS
• kenmerken van autisme
• 5 probleemgebieden
– contact, vaak niet gelijk aan leeftijdsgenoten
– praten en communicatie
Handboek voor leraren
• pervasive development disorder - not otherwise
specified
• letterlijk nemen van uitspraken en gezegden
• onderscheid tussen werkelijkheid en fantasie mist
– motoriek, vaak erg onhandig
– sociale intelligentie is laag
Zorgleerlingen
– reageren op prikkels van buitenaf en binnenuit
Hoe om te gaan met PDD-NOS
in de klas?
– bouw je lessen steeds op dezelfde manier op
• nieuwe dingen stap voor stap introduceren
– ook bij opdrachten, zo kun je lage eisen stellen
• bied bij een ‘aanval’ een passende oplossing
– zorg voor een oplossing waarbij de leerling kan kalmeren
• schrijf opdrachten en huiswerk op het bord
Handboek voor leraren
• terugkerende elementen
– dit is duidelijk en overzichtelijk voor de leerling
– sluit dubbelzinnigheid uit en wees eenvoudig in vraagstelling
• tot slot: praat met de leerling
– en belangrijk: neem hier de tijd en rust voor
Zorgleerlingen
• stel vragen zo expliciet mogelijk
Asperger
• beperkt repertoire aan interesses en activiteiten
• normale tot hoge intelligentie
– verbale vaardigheden compenseren hun beperkingen, waardoor hun
‘handicap’ door leraren en begeleiders nogal eens wordt onderschat
Zorgleerlingen
• terugtrekking en vluchtgedrag
Handboek voor leraren
• beperking in sociale interacties
Dyslexie
– beeldmateriaal, toetsing, extra tijd, individuele ondersteuning
• dyslexieverklaring
Handboek voor leraren
• de omgang met dyslexie afstemmen op de
leerling, immers er zijn veel verschillende vormen
en gradaties
– geeft veel informatie over belemmeringen
Zorgleerlingen
en de behandeling die noodzakelijk is
Hoogbegaafdheid
– IQ boven 130, hoge intrinsieke motivatie
– zelfstandigheid
• onderpresterend
– bereikt het voorspelde IQ niet, negatief zelfbeeld en faalangstig
• achtergebleven
Handboek voor leraren
• belemmeringen uit autisme/dyslexie
• hoogpresterend
– gebrek aan kennis en culturele bagage,
opgegroeid in een niet-intellectueel milieu
– zorg voor uitdaging!
– in speciale gevallen moet er een klas overgeslagen kunnen worden.
Hierbij is de sociaalemotionele ontwikkeling erg belangrijk.
Zorgleerlingen
• aanbeveling
Faalangst
– lichamelijke klachten
– onzeker gedrag of juist storend gedrag
– succes toekennen aan factoren die buiten de persoon liggen
Handboek voor leraren
• onder invloed van angst om goed te presteren zo
blokkeren, dat het resultaat van je prestatie onder
de potentiële mogelijkheden ligt
• factoren die van invloed zijn
ouders
groepssfeer
manier van lesgeven van leraar
kernmerken van leerlingen zelf
Zorgleerlingen
–
–
–
–
Mate van zorg in de klas
Handboek voor leraren
Zorgleerlingen
Zorgstructuur binnen een school
– mentor, vakdocenten, team
• signalerende functie en biedt algemene zorg waar mogelijk
– voorbeelden: mentoruur, individuele gesprekken met mentor
• de tweedelijnszorg
– orthopedagoog, counselor, leerlingbegeleider,
vertrouwenspersoon, remedial teacher
• extra zorg door interne specialisten op basis van een hulpvraag
Handboek voor leraren
• de eerstelijnszorg
– voorbeelden: faalangsttraining, sova-training
– externe specialisten
• wanneer de begeleiding binnen de school niet toereikend blijkt
– voorbeelden: gesprekken met psycholoog, time-out, logopedie
Zorgleerlingen
• de derdelijnszorg
Het drielijnenmodel
Wal, Mooij & Wilde, 2008
Handboek voor leraren
Zorgleerlingen
Zorgadviesteam
– samen bespreken ze vragen van leraren en ouders en worden
zorgleerlingen besproken
• 3 aspecten van zorg
– leren leven: sociaal-emotionele vaardigheden
– leren leren: studievaardigheden
– leren kiezen: loopbaanoriëntatie vaardigheden
Zorgleerlingen
• informele zorgstructuur
Handboek voor leraren
• bestaat uit interne en externe zorginstellingen
Lesgeven aan een reguliere klas
met zorgleerlingen
– waargenomen handelingen leidt toe een bespreking zonder emoties
• praat met je collega’s over zorgleerlingen
– observeer bij andere lessen. Gelden dezelfde regels?
• probeer een plan op te stellen met betrokkenen
Handboek voor leraren
• houd een journaal bij over je zorgleerlingen
– een haalbaar plan met concrete resultaten
– een goede band zorgt voor aanspreekbaarheid
Zorgleerlingen
• investeer in zorgleerlingen
Handelingsplannen
• overeenkomst tussen school en de leerling
en zijn verzorgers
• 3 domeinen waarop een handelingsplan gericht is
Handboek voor leraren
• planning van onderwijsactiviteiten, schooltaken
en gedrag gerelateerde acties
– klassen- en groepsmanagement
• aanbevelingen over regels binnen de klas
• aanbevelingen over hoe om te gaan met de leerling
– didactische werkvormen in inhouden
• aanbevelingen over situaties in de klas die te maken
hebben met lesinhoud
Zorgleerlingen
– pedagogisch handelen
Planmatig handelen
• signalering
• diagnose
- er wordt gekeken naar de mogelijke oorzaken
- er worden mogelijke oplossingen geformuleerd
• voorbereiding
- er wordt in kaart gebracht wat er moet gebeuren
misschien zijn er aanpassingen in de school(organisatie) nodig
Handboek voor leraren
- er wordt een probleem(situatie) gesignaleerd
• handelen
• evaluatie
- hebben de handelingen het gewenste resultaat opgeleverd?
Zo nee, dan doorlopen we opnieuw de fasen
Zorgleerlingen
- dit is de uitvoeringsfase waarin de afspraken worden uitgevoerd
het is goed om tijdens de uitvoeringsfase een logboek bij te houden
Omgaan met verschillen
differentiatie
– vakinhoud en leerstof
– traditioneel
• divergent differentiëren
– vanuit de behoefte van de leerling
– competentiegericht
–
–
–
–
herhaling- en/of verrijkingsopdrachten aanbieden
zelfstandig laten werken
computers inzetten
experts inzetten
Zorgleerlingen
• differentiatiemogelijkheden
Handboek voor leraren
• convergent differentiëren