De kracht van het Noorden

Samenwerkingsverband Noord-Nederland
De kracht van het Noorden
2
3
De kracht van het SNN
Drie provincies, één doel
Het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) is al meer
dan twintig jaar de stem van het verenigde Noorden: Drenthe,
Fryslân en Groningen. De samenwerking heeft één centraal
doel: de economie in het Noorden versterken. Daarin spelen de
vier grote steden Groningen, Leeuwarden, Emmen en Assen een
belangrijke rol. Het SNN werkt samen met het bedrijfsleven,
kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties en andere
overheden, ook in het buitenland. Het SNN brengt partijen
samen, stimuleert innovatie en jaagt die zoveel
mogelijk aan met ­subsidies.
4
Agribusiness
Agribusiness is voor het Noorden van groot belang met ruim 15.000
bedrijven, 80.000 banen en een toegevoegde waarde van circa 1,3 miljard
euro. Er is sterk geïnvesteerd in kenniscentra als de Dairy Campus en het
Carbohydrate Competence Center (CCC), het expertisecentrum op het
gebied van koolhydraten.
5
Inzet op vier taken
Afstemming, subsidies, lobby, netwerken
Het SNN zet zich op vier manieren in
voor Noord-Nederland: als bestuurlijke organisatie, als managementautoriteit, als lobbyorganisatie en
als netwerkorganisatie.
Bestuurlijke organisatie voor
afstemming
Managementautoriteit voor
subsidies
De drie noordelijke provincies en de vier
grote steden stemmen in SNN-verband
hun ruimtelijk-economisch beleid
op elkaar af. Dat gebeurt onder het
wisselende voorzitterschap van de drie
commissarissen van de koningin. Ook
kijkt het SNN geregeld over de grenzen.
Zo zijn er belangrijke samenwerkingsverbanden met Noordwest-Duitsland
(Nedersaksen), Noordoost-Europa en
Noordwest-Rusland.
Het SNN is een Europese managementautoriteit. De organisatie
beheert en verdeelt de subsidies
vanuit het Rijk en Europa, die als doel
hebben de economie te versterken.
Die subsidies worden voor bepaalde
programmaperiodes verstrekt. In de
periode 2000-2006 ging het om in
totaal 1 miljard euro, in de periode
2007-2013 om ruim 375 miljoen. Al dat
geld is daadwerkelijk in de noordelijke
6
G2G-project: samenwerking met Leningrad Oblast
Het SNN zoekt zo mogelijk ook samenwerking met overheden en bedrijven in het buitenland, onder meer om
kennis vanuit het cluster agribusiness te delen. In het G2G-project (Government to Government) Agro Valley werkt
het SNN bijvoorbeeld samen met de Leningrad Oblast om de aardappelteelt in de Russische provincie te verbeteren.
Zo maakte een Russische delegatie met wetenschappers, agronomen en directeuren van boerderijen een
vierdaagse studietoer in Noord-Nederland. Ze gingen op bezoek bij onderzoeksinstituten, proefboerderijen en
agrarische bedrijven, waaronder het Friese kweekbedrijf van HZPC, leverancier van pootgoed. Ook kregen ze
bedrijfspresentaties van machineleveranciers en van het Drentse bedrijf Dacom, dat systemen ontwikkelt om
betere beslissingen te kunnen nemen over irrigatie en gewasbescherming.
Het project Agro Valley biedt niet alleen de Russen kansen, het opent ook deuren voor Nederlandse bedrijven die
actief willen worden op de Russische markt. Via de agrarische sector zelf is het lastig om in Rusland voet aan de
grond te krijgen, via de overheid is dat veel gemakkelijker. Het G2G-project biedt die mogelijkheid.
7
economie geïnvesteerd en heeft in de
regio meer dan het driedubbele aan
investeringen uitgelokt. De subsidie
gaat naar grote infrastructurele
en innovatieprojecten, maar is ook
bestemd voor stimuleringsregelingen
voor het regionale midden- en kleinbedrijf, de motor van de noordelijke
economie.
Lobbyorganisatie voor één
­noordelijk geluid
De drie provincies en de vier grote
steden gebruiken het SNN om samen
op te trekken in de richting van het
Rijk en de Europese Unie. Ze hebben
een gemeenschappelijke agenda
en komen op voor de belangen van
Noord-Nederland. Het SNN laat zien
wat er in het Noorden gebeurt en
wat er nodig is om die dynamiek te
versterken. Er is geen andere regio in
Nederland waar zo intensief wordt
samengewerkt. Een sterke gezamenlijke lobby waar niemand om heen
kan.
Netwerkorganisatie voor
krachten­bundeling
Het SNN vervult een netwerkfunctie
voor overheden, kennisinstellingen
en intermediaire organisaties in
Noord-Nederland, ook in de richting
van buitenlandse overheden, instellingen en bedrijven. Het SNN is het
loket waar ze terecht kunnen als ze
projecten en activiteiten in of met
Noord-Nederland willen starten. Het
SNN brengt partijen bijeen en schept
of versterkt de randvoorwaarden om
projecten tot een succes te maken.
8
Healthy Ageing
Noord-Nederland heeft in verhouding meer werkgelegenheid in de
sector Healthy Ageing dan Nederland als geheel.
De brede Noord-Nederlandse gezondheidssector telt 6.000 bedrijven
met 100.000 banen en is goed voor een omzet van 5 miljard euro.
9
SNN focust op innovatie
Het succes van de drie O’s
Noord-Nederland moet het hebben
van innovatie. Oftewel slimme
groei, groene groei en inclusieve
groei, zoals dat in Europa wordt
genoemd. Dat wil zeggen: met
aandacht voor de combinatie van
kennis en innovatie, natuurlijke
hulpbronnen, werk­gelegenheid en
leefbaarheid.
Dat is precies wat het SNN nastreeft.
Het SNN bevordert actief de samenwerking tussen de drie O’s: overheid,
onderwijs en onder­nemers. Al
deze partijen zijn verenigd in de
Programmaraad, de ’economische
denktank’ van het SNN die jaarlijks
een agenda opstelt met projecten en
andere initiatieven.
De drie noordelijke provincies hebben
op vijf belangrijke kennisgebieden
clusters gevormd waarin de drie O’s
actief samenwerken. Het gaat om
watertechnologie, energie, sensortechnologie, agribusiness (biobased
economy) en Healthy Ageing
(life­sciences). Zo’n cluster bestaat
uit een groep bedrijven en kennisinstellingen die binnen een bepaald
vakgebied en in een bepaalde regio
actief zijn.
De Noord-Nederlandse kennis­
clusters behoren tot de top van
Europa. Ze hebben geweldige kennis
en mogelijkheden in huis en leveren
een belangrijke bijdrage aan de grote
10
Energie
Het aantal bedrijven in de energiesector is tussen 2000 en 2010 in het
Noorden met maar liefst 83 procent gegroeid. Het aantal energiebanen
groeide met 18 procent; dat is tweemaal zoveel als landelijk. In totaal kent
de energiesector in de Energy Valley-regio ruim 33.500 banen en 4.000
bedrijven.
11
vraagstukken waar Nederland en
Europa in deze tijd voor staan. Ook
doordat ze elkaar door korte lijnen
en dwarsverbanden versterken.
Het onderscheidend vermogen van
Noord-Nederland zit dan ook in
de totaalbenadering. Bijvoorbeeld:
Healthy Ageing gaat niet alleen over
geneesmiddelen, maar ook over
een gezonde leefstijl en innovatieve
zorgsystemen. Watertechnologie
heeft dwarsverbanden naar energie
en sensortechnologie.
Het SNN heeft de taak om die
samenwerking te faciliteren en te
­stimuleren. Met bijvoorbeeld als
uiteindelijk resultaat dat toponderzoekers gaan samenwerken met
hogescholen en bedrijven om nieuwe
producten te ontwikkelen die kansrijk
zijn op de markt en banen opleveren
in Noord-Nederland. Het SNN zorgt
ervoor dat mensen die iets voor elkaar
kunnen betekenen elkaar tegenkomen.
12
NIOF-regeling stimuleert lokale innovatie
De Noordelijke Innovatie Ondersteuningsfaciliteit, beter bekend als NIOF, is de meest
succesvolle subsidieregeling van het SNN voor het mkb. De NIOF ontvangt 1100
aanvragen per jaar van individuele ondernemers.
Parkingware uit Gieterveen is een bedrijf dat al diverse keren een beroep op de
regeling heeft gedaan. Directeur Gerard Spin: “Wij zijn als bedrijf continu in ontwikkeling. Zonder de NIOF zouden wij de technologische ontwikkelingen niet zo goed
kunnen bijbenen.” Parkingware richt zich op de ontwikkeling van systemen voor
toegangsbeheer en voertuigregistratie op basis van kentekenherkenning. Een
voorbeeld is Gateview: een nieuw product voor toegangsbeheer bij slagbomen en
in parkeergarages. Abonnementen of kaartjes worden gekoppeld aan een kenteken,
zodat automobilisten gemakkelijker kunnen in- en uitrijden.
Spin deed voor de ontwikkeling van Gateview een beroep op het NIOF-onderdeel
kennisdragers, waarmee tijdelijk onderzoeksexperts kunnen worden aangetrokken.
Zo kon hij de binnen het bedrijf werkzame hbo’ers aan de slag houden. “Als de NIOF
er niet zou zijn geweest, hadden we moeten outsourcen naar India of China. Dat
zou zonde zijn geweest voor de ontwikkeling hier. We moeten ervoor zorgen dat we
Drenthe innoverend houden.”
De NIOF is er voor ondernemers in Noord-Nederland die willen investeren in innovatie.
Bijvoorbeeld op terreinen als energie, water, sensortechnologie, Healthy Ageing en
agribusiness. Bedrijven moeten voldoen aan de mkb-criteria en mogen niet actief zijn
in de primaire productie of detailhandel. De subsidie kan onder meer worden gebruikt
om extern advies in te huren of deel te nemen aan buitenlandse beurzen.
13
Veel aandacht voor het mkb
Innovatieve ondernemers brengen groei
Het SNN heeft veel aandacht voor
het bedrijfsleven, met name voor
het midden- en kleinbedrijf. Het
mkb is immers de motor van de
noordelijke economie. Naast grotere
programma’s zoals de aanleg van
bedrijven­terreinen, infrastructuur
en haven­gebonden infrastructuur,
ondersteunt het SNN ook individuele bedrijven.
Sinds 1993 voert het SNN subsidie­
regelingen uit voor individuele
bedrijven. Dat begon met een
investeringsregeling om bedrijven te
stimuleren zich in Noord-Nederland te
vestigen. Later kwamen daar subsidieregelingen voor bijvoorbeeld innovatie
en toerisme bij. Per jaar ontvangt het
SNN tussen de 1200 en 1400 subsidieaanvragen van individuele bedrijven.
Het SNN voert op dit moment
verschillende regelingen uit, ook voor
provincies en gemeenten:
123subsidie.nl
Om ondernemers te ondersteunen in hun zoektocht naar subsidieregelingen
heeft het SNN de website www.123subsidie.nl gelanceerd. De website biedt
toegang tot zo’n 80 verschillende subsidiemogelijkheden (dus niet alleen van het
SNN) voor het mkb in Noord-Nederland. In drie stappen zien onder­nemers welke
subsidieregeling aansluit bij hun plannen en de behoeften van hun bedrijf. Vanaf
de website kunnen ze rechtstreeks doorklikken naar de subsidieverstrekkende
instantie. Met deze gebruiksvriendelijke website en de achterliggende helpdesk is
de zoektocht naar beschikbare subsidies een stuk eenvoudiger geworden.
• Noordelijke Innovatie Onder­
steunings­faciliteit (NIOF) – subsidie
voor innovatieve projecten.
• Toeristische regelingen – subsidies
voor toeristische projecten in de
verschillende provincies.
• Energiebesparingsregelingen –
subsidies voor energiebesparing
bestemd voor woningbezitters en
wooncorporaties.
14
Watertechnologie
Watertechnologie is een groeiende sector in het Noorden. Er zijn 150
bedrijven actief in de watertechnologie met circa 1.000 banen en een
toegevoegde waarde van 150 miljoen euro.
15
Resultaat van de eerste twintig jaar
Het Noorden heeft een enorme inhaalslag
gemaakt
Noord-Nederland heeft in de
afgelopen twintig jaar een
­geweldige inhaalslag gemaakt
vergeleken met de rest van het
land. De verschillende stimuleringsprogramma’s van het SNN hebben
daarbij een belangrijke rol gespeeld.
Het SNN is erin geslaagd om het
beschikbare geld daad­werkelijk
te benutten. Bovendien blijkt
uit controles van verschillende
­instanties dat de gelden goed en
verantwoord zijn besteed.
2000-2006 Kompas voor het
Noorden
Het eerste grote stimulerings­
programma dat het SNN heeft uitgevoerd, is ‘Kompas voor het Noorden’.
Dit programma ging in 2000 van start
en werd in 2012 definitief afgerond
met een afrekening en verantwoording. Het Kompasprogramma is het
meest omvangrijke stimulerings­
programma dat ooit in NoordNederland is uitgevoerd: in totaal ging
het om 1 miljard euro, deels afkomstig
van het Rijk, deels van de Europese
Unie. Het programma is zeer
succesvol gebleken: al het beschikbare geld is daadwerkelijk benut en de
belangrijkste doelen zijn behaald:
• de economische achterstand van
het Noorden op de rest van het land
is verkleind;
• er zijn in Noord-Nederland 15.000
nieuwe voltijdsbanen gecreëerd.
16
Sensortechnologie
Net als Watertechnologie is sensortechnologie een groeiende sector in
Noord-Nederland. Dit cluster is goed voor circa 2.000 banen en heeft
een toegevoegde waarde van circa 100 miljoen euro.
17
Europa Kijkdagen
Het SNN organiseert elk jaar in mei de Europa Kijkdagen. In het weekend na de
Dag van Europa (9 mei) zetten projecten die met hulp van Europese subsidie tot
stand zijn gekomen hun deuren open voor het publiek. Het gaat bijvoorbeeld om
bouwprojecten, projecten voor natuurbehoud, scholingsprojecten en innovaties. In Noord-Nederland zijn de
Europa Kijkdagen elk jaar een groot succes. Het evenement wordt niet alleen in Noord-Nederland gehouden,
maar in het hele land. Er doen verschillende Europese fondsen aan mee. Alle projecten die met subsidie vanuit de
Europese Unie worden ondersteund, zijn ook te vinden op de website Europaomdehoek.nl.
Het Kompas is het begin geweest van
de ontwikkeling van de kennisclusters
in Noord-Nederland. Er ontstonden
niet allerlei losstaande initiatieven,
er werd juist gefocust op kansrijke
sectoren. Voorbeelden van i­nitiatieven
die in de Kompasperiode zijn
ontstaan, zijn het water­technologieinstituut Wetsus in Fryslân, Energy
Valley in Groningen en LOFAR
(’s werelds grootste radiotelescoop) in
Drenthe.
2007-2013 Koers Noord en
Operationeel Programma Noord
In 2007 ging het tweede economische stimuleringsprogramma van
start: opnieuw met subsidies van het
Rijk (Koers Noord) en van Europa
(Operationeel Programma Noord).
Samen goed voor in totaal ruim
370 miljoen euro. Alle subsidies zijn
uitgegeven. Om de laatste 21 miljoen
van het Rijksgeld uit te zetten, heeft
het SNN tenders gehouden, waarvoor
projectvoorstellen konden worden
ingediend. Op de website europa­
omdehoek.nl zijn alle projecten te
vinden die met Europese subsidie zijn
ondersteund.
2014-2020 Nieuwe programma­
periode
In 2014 gaat de nieuwe programmaperiode vanuit Europa van start.
Het SNN staat voor de uitdaging om
aan het Rijk en de Europese Unie te
laten zien dat de innovatieagenda’s
van zowel Den Haag als Brussel
zeer gebaat zijn bij de ontwikkeling
en versterking van de noordelijke
kennisclusters. Om bij te dragen aan
de maatschappelijke uitdagingen
waar Europa voor staat. Hoe groot
de fondsen voor Noord-Nederland
worden, in een tijd waarin zowel het
Rijk als Europa moeten bezuinigen, is
nog niet bekend.
18
SNN: een strakke organisatie
Heldere lijnen, brede samenwerking
Het SNN is een dynamische
­organisatie met zo’n 70 medewerkers, die zich inzetten voor de
bestuurlijke organisatie, de uitvoering van ­subsidies, internationale
samen­werking en lobby.
Het kantoor van het SNN is gevestigd in Groningen. De afdeling
Interne en Bestuurszaken verhuist
mee met het voorzitterschap, en zit
dus afwisselend in Assen, Groningen
of Leeuwarden.
Het SNN heeft een Dagelijks
Bestuur (DB), bestaande uit de drie
­commissarissen van de koningin, zes
gedeputeerden en de burgemeesters van de vier grote steden. Het
Algemeen Bestuur (AB) bestaat uit
het DB aangevuld met negen leden
uit de drie Provinciale Staten. De
onderwerpen waar het SNN over
gaat, worden besproken in twee
bestuurscommissies: Economische
Zaken (EZ) en Stedelijke Ontwikkeling
en Mobiliteit (SOM).
De Programmaraad, in 2012 ingesteld,
bestaat uit 35 leden: het DB van het
SNN en vertegenwoordigers van
kennisinstellingen, het bedrijfsleven,
clusterorganisaties en maatschappelijke organisaties. De Programmaraad
stelt jaarlijks een gezamenlijke
uitvoerings­agenda op.
19
Uitgave
Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN)
Teksten
Corien Lambregtse
Fotografie
Ewoud Rooks, Willem Jan Kleppe, Reyer Boxem,
Niels Cornelis Meijer, Rien Linthout en anderen
© SNN januari 2013
Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN)
Laan Corpus den Hoorn 200, 9728 JS Groningen
Postbus 779
9700 AT Groningen
T +31 (0)50 5224 900
F +31 (0)50 5276 091
[email protected]
www.snn.eu