Welkom in Maastricht!

ASPO
Congres 2013
Hosted by:
Work & Social Psychology
Faculty of Psychology & Neuroscience, Maastricht University
ASPO 2013 | 2
Welkom in Maastricht!
Het ASPO congres 2013 belooft –wederom– een inspirerend en gezellig congres te
worden. De redactie van het Jaarboek Sociale Psychologie 2013 heeft inhoudelijk
gevarieerde en kwalitatief goede praatjes geselecteerd die de komende twee dagen
kunnen worden beluisterd in de parallelsessies.
Daarnaast verzorgen twee internationaal vermaarde sprekers de keynotes dit jaar:
Prof.dr. Wolfgang Stroebe (UU en RuG) en Prof.dr. Dolores Albaraccín (University of
Pennsylvania). Beiden zullen in hun presentaties zowel de fundamentele als de
toegepaste kant van de sociale psychologie belichten.
De congresorganisatie wordt dit jaar gedeeld door de sectie Toegepaste Sociale
Psychologie (Faculteit Psychologie en Neurowetenschappen) en de vakgroep
Gezondheidsbevordering (Faculteit Gezondheid, Geneeskunde en
Levenswetenschappen). Wij willen iedereen die een bijdrage heeft geleverd aan de
organisatie hartelijk bedanken.
Het congres en alle catering vinden plaats in de Maastricht School of Management
(zie foto). Het congresdiner vindt dit jaar in Lanaken (België) plaats. Voor het vervoer
naar de dinerlocatie hebben wij bussen gehuurd, die ons bij de congreslocatie komen
ophalen. Zorg dat u op donderdag om 18.45 klaar staat!
Als u tijd en zin heeft, kunt u op het Vrijthof in de binnenstad Magisch Maastricht
bezoeken en genieten van glühwein en oliebollen. De buslijnen 3, 4, 10 en 34 (Veolia)
rijden naar en van de bushalte aan de Helmstraat (cafézijde Vrijthof).
Enjoy!
De organisatie:
Rob Ruiter, Karlijn
Massar, Marja Vissers,
Stefan Gruijters (e.v.a.)
ASPO 2013 | 3
Programma
Donderdag 12 december
Vanaf 9:30
Inschrijving & koffie/thee
Business Lounge
10:30
Opening door Prof.Dr. Rob Ruiter
Conference Hall
11:00
Plenaire lezing door Prof.Dr. Wolfgang
Stroebe: “The impact of environmental cues on
Conference Hall
behavior: Do we need dual system theories to
explain it?”
12:00
Lunch
Restaurant &
Business Lounge
13:00
Jaarvergadering ASPO
Conference Hall
14:00
Parallelsessie 1
Lecture Rooms 207,
223, 225, & 250
15:40
Koffie/thee
Business Lounge
16:00
Parallelsessie 2
Lecture Rooms 207,
223, 225, & 250
17:40
Borrel
Business Lounge
18:45
Vertrek bussen naar dinerlocatie
Bij ingang
congreslocatie
19:00 – 22:30
Diner @ La Butte aux Bois
Lanaken, België
ASPO 2013 | 4
Vrijdag 13 december
9:30
Koffie/thee
Business Lounge
10:00
Parallelsessie 3
11:20
Koffie/thee
Lecture Rooms
207, 223, 225, &
250
Business Lounge
12:00
Plenaire lezing Prof.dr. Dolores Albaraccín:
“Social psychology of action: From the field
to the lab.”
Conference Hall
13:00
Lunch
14:00
Plenaire lezingen door prijswinnaars ASPO
Dissertatieprijs en Dancker Daamen Award
Restaurant &
Business lounge
Conference Hall
15:00
Einde congres
Conference Hall
Een gedetailleerd programma van de parallelsessies en abstracts
behorende bij de presentaties vindt u op de volgende pagina’s.
ASPO 2013 | 5
Parallelsessie 1 (donderdag): 14.00 – 15.40 uur
Ruimt
e
14
1. Zelf &
Zelfprocessen
2. Geheugen
3. Intieme Relaties
4. Beslissingen &
Sociale dilemma's
Lecture Room 207
Lecture room 223
14:00-15.40
Lecture room 225
Lecture room 250
Voorzitter: Esther Papies
Mooijman & Van Dijk
Zelfbevestiging en de
acceptatie van taboe14.00 gedrag
Voorzitter: Rob Ruiter
14.00-16.4
Van 't Veer, Stel & Van
Beest
Verminderd vermogen om
te liegen: Met minder
werkgeheugen zijn mensen
eerlijker
Voorzitter: Karlijn Massar
Voorzitter: Ilona de Hooge
Koudenburg, Gordijn &
Postmes
Gespreksflow en sociale
validatie in intieme relaties
Molenmaker, De
Kwaadsteniet & Van Dijk
Kostbaar straffen en
belonen in 'warme' versus
'koude' sociale dilemma's
Meijer, Gebhardt, Van
Pekaar & Van Osch
Laar, Willemsen & Dijkstra De invloed van foto's op het
Het belang van
autobiografisch geheugen
zelfidentiteit en
14.20
groepsidentiteit als
voorspellers van
kernreacties op het
horecarookverbod
Stel, Van Koningsbruggen, Krijnen, Breugelmans &
De Jong & Schellekens
Zeelenberg
Dichterbij mij: Effecten van Het uitstellen van keuzes
affiliatieprimes op
percepties van
interpersoonlijke afstand
Keesman, Papies &
Barsalou
Een korte
14.40 mindfulnesstraining helpt
mensen hun lijnintenties
beter op te volgen
De Goede & Vonk
Heeft u iets opmerkelijks
gezien? Het optimaliseren
van getuigenverhoor bij
buurtonderzoek
Visserman & Karremans
Een aantrekkelijk
alternatief in een negatief
daglicht: Een vertekening in
het verwerken van
gedragsinformatie bij
mensen in een relatie
Van Giesen, Fischer, Van
Dijk & Van Trijp
Affect en cognitie in
15.20
attitudevorming van
(on)bekende attitudeobjecten
Brüll, Ruiter & Jansma
Zeg het juiste, niet het
foute: Positief en
affirmatief formuleren van
goal framing
boodschappen verbetert de
geheugenprestatie
Koffie/thee
Straeter, De Hooge & Van
Osselaar
Delen is beter voor ons
allemaal: Verschillen in
keuzes en voorkeuren van
eigenaren en ontvangers
tussen objecten geven vs
delen
Tjew A Sin, Schneider &
Nauts, Rudman, Langner & Massar & Huskovic
Loewenstein, Zeelenberg
Koole
Wigboldus
Virtuele rivalen: Jaloezie na & Inbar
Belichaamde terror
Gillende mannen, boze
blootstelling aan avatars in Simpel is beter
management:
vrouwen: Backlash en het
een immersive virtual
15.00 (gesimuleerde)
selectief onthouden van
reality environment
interpersoonlijke aanraking gender atypisch gedrag
vermindert doodsangst bij
mensen met een lage
zelfwaardering
15.40
Koffie/thee
ASPO 2013 | 6
Koffie/thee
Plantinga, Van Wolferen,
Inbar & Zeelenberg
Voor wat hoort wat:
Belastingfraude en het
belang van een eerlijke ruil
tussen belastingbetaler en
overheid
Koffie/thee
Abstracts - Parallelsessie 1
1. Zelf en Zelfprocessen
1. Zelfbevestiging en de acceptatie van taboe-gedrag
Marlon Mooijman & Wilco W. Van Dijk (Universiteit Leiden) - Het huidige onderzoek toont aan hoe
onschadelijk taboe-gedrag minder moreel veroordeelt en meer moreel geaccepteerd wordt na een
bevestiging van het zelfbeeld. Dit effect werd gemedieerd door een verminderd gevoel van
psychologische dreiging. Dit suggereert dat het zelfbeeld een belangrijke rol speelt in de acceptatie
van taboe-gedrag.
2. Het belang van zelfidentiteit en groepsidentiteit als voorspellers van kernreacties op het
horecarookverbod
Eline Meijer, Winnie Gebhardt, Colette van Laar, Marc Willemsen, & Arie Dijkstra (Universiteit
Leiden) - Anti-rookboodschappen moeten worden aangepast aan de identiteitsbehoefte van rokers.
Een longitudinaal onderzoek onder rokers n.a.v. het horecarookverbod geeft aan dat onder blijvende
rokers sterkere niet-rokers zelfidentiteit en groepsidentiteit positievere reacties voorspelt op het
rookverbod, terwijl een zwakkere niet-rokers zelfidentiteit en groepsidentiteit negatieve reacties
voorspelt.
3. Na een korte mindfulness training kunnen mensen hun lijnintenties beter opvolgen
Mike Keesman, Esther K. Papies (Universiteit Utrecht) & Lawrence W. Barsalou (Emory University) Tijdens een korte mindfulness training leerden deelnemers bewust te worden van hun gedachten, en
deze te zien als kortstondige mentale gebeurtenissen. Dit hielp degenen met een sterke impliciete
voorkeur voor ongezond eten om, in overeenstemming met hun lijnintenties, minder ongezonde
snackkeuzes te maken. Zonder mindfulness training lukte deelnemers dat niet.
4. Belichaamde Terror Management: (Gesimuleerde) interpersoonlijke aanraking vermindert
doodsangst bij mensen met een lage zelfwaardering
Mandy Tjew A Sin, Iris K. Schneider, & Sander L. Koole (VU Amsterdam) - Mensen met een lage
zelfwaardering piekeren vaak over de dood en reageren angstig en defensief op herinneringen aan
hun sterfelijkheid. We laten in vier studies zien dat zachte aanraking, zoals een hand op de schouder
of het vasthouden van een knuffeldier, doodsangst kan verminderen bij mensen met een lage
zelfwaardering.
5. Affect en Cognitie in Attitudevorming van (On)bekende Attitude-objecten
Roxanne I van Giesen, Arnout RH Fischer, Heleen van Dijk, Hans CM van Trijp (Wageningen
Universiteit) - Dit onderzoek naar onbekende doch realistische attitude-objecten
((nano)technologieën) laat zien dat mensen voor onbekende attitude-objecten toch in sommige
omstandigheden “on the spot” gecreëerde cognities kunnen bijschakelen in hun oordeelvorming, in
plaats van alleen op affect te vertrouwen. Namelijk, voor hoge need for cognition en bij negatief
affect.
ASPO 2013 | 7
2. Geheugen
1. Verminderd vermogen om te liegen: Met minder werkgeheugen zijn mensen eerlijker
Anna van ’t Veer, Mariëlle Stel, & Ilja van Beest (Tilburg University) - In een studie waar deelnemers
anoniem een dobbelsteen gooiden voor geld–en waar zij dus konden liegen over de uitkomst van
hun worp–vonden wij dat deelnemers die cognitief belast waren door een andere gelijktijdige taak
eerlijker waren dan deelnemers die meer werkgeheugen tot hun beschikking hadden.
2. De invloed van foto’s op het autobiografisch geheugen
Keri Anne Pekaar en Yvette van Osch (Tilburg University) - In vijf studies bestuderen wij de invloed
van het maken van foto’s op retrospectieve ervaringen van vakanties. Onze bevindingen zijn dat het
aantal foto’s dat gemaakt wordt per dag voorspelt hoe ‘leuk’ deze dag ervaren wordt én dat door het
gebruik van foto’s de ervaring achteraf positiever gekleurd is.
3. Heeft u iets opmerkelijks gezien?: Het optimaliseren van het getuigenverhoor bij buurtonderzoek
Kevin M. de Goede & Roos Vonk (Radboud Universiteit Nijmegen) - Wanneer iemand mogelijk door
opzet om het leven is gekomen, wordt er door de recherche onder andere informatie ingewonnen
onder buren en passanten. Dit onderzoek draagt twee technieken aan die mogelijk succesvol
gebruikt kunnen worden bij het ondervragen van getuigen tijdens buurt- en passantenonderzoek.
4. Gillende mannen, boze vrouwen: Backlash en het selectief onthouden van gender atypisch
gedrag
Sanne Nauts, Laurie A. Rudman, Oliver Langner & Daniel H.J. Wigboldus (Radboud Universiteit
Nijmegen, Rutgers University, Friedrich Schiller Universität Jena) - Volgens de Status Incongruency
Hypothese (Rudman et al., 2012) wordt gender atypisch gedrag (lage status-gedrag voor mannen,
hoge status-gedrag voor vrouwen) negatief beoordeeld. Het huidige onderzoek suggereert dat
mensen atypisch gedrag selectief beter onthouden, vooral wanneer ze gemotiveerd zijn de gender
status quo te beschermen.
5. Zeg het juiste, niet het foute: Positief en affirmatief formuleren van goal framing boodschappen
verbetert de geheugenprestatie
Phil Brüll, Rob Ruiter en Bernadette Jansma (Universiteit Maastricht) - Elektro-encefalografie (EEG) /
event-related brain potentials (ERP’s) wordt gebruikt om te kijken hoe doelframing (winst- vs.
verliesframe) gecombineerd met valentie (affirmatie vs. negatie) het geheugen beïnvloed. De
bevindingen dat positief en affirmatief formuleren van doelframing boodschappen de
geheugenprestatie verbetert hebben belangrijke implicaties voor de wijze waarop persuasieve
communicatie het beste kan worden geformuleerd.
ASPO 2013 | 8
3. Intieme Relaties
1. Gespreksflow en sociale validatie in intieme relaties
Namkje Koudenburg, Ernestine H. Gordijn, & Tom Postmes (Rijksuniversiteit Groningen) - Soms
hebben partners het gevoel geen woorden nodig te hebben om elkaar te begrijpen. Drie studies
laten zien dat wanneer een gesprek niet lekker loopt, partners in stabiele en sterke relaties
terugvallen op een gevoel van gedeelde realiteit, wat een hoger gevoel van validatie teweegbrengt
dan een soepel lopend gesprek.
2. Dichterbij mij: Effecten van affiliatieprimes op percepties van interpersoonlijke afstand
Marielle Stel, Guido M. van Koningsbruggen, Marlon de Jong, en Kaz Schellekens (Tilburg University
& VU University Amsterdam) - Het hebben van affiliatiedoelen vertekent onze waarneming van de
sociale wereld. Een andere persoon wordt als dichterbij waargenomen na een affiliatieprime (t.o.v.
controleprime).
3. Een aantrekkelijk alternatief in een negatief daglicht: Een vertekening in het verwerken van
gedragsinformatie bij mensen in een relatie
Mariko L. Visserman & Johan C. Karremans (Radboud Universiteit Nijmegen) - Met drie studies
hebben wij een potentieel belangrijk mechanisme onderzocht waarmee mensen hun relatie
beschermen tegen de verleiding van aantrekkelijke potentiële partners. De resultaten wijzen erop
dat mensen met een relatie gedragsinformatie over een aantrekkelijk alternatief op een negatief
vertekende wijze verwerken, zichtbaar in hoe deze informatie wordt onthouden.
4. Virtuele rivalen: Jaloezie na blootstelling aan avatars in een immersive virtual reality
environment
Karlijn Massar &Tanita Huskovic (Maastricht University) - Vrouwen werden in een virtueel café
blootgesteld aan ofwel een aantrekkelijke, ofwel een onaantrekkelijke avatar, en rapporteerden
vervolgens hoeveel jaloezie zij zouden ervaren als hun partner met een onbekende vrouw zou flirten.
Resultaten tonen aan dat de aantrekkelijke avatar significant meer jaloezie opwekte dan de
onaantrekkelijke.
4. Beslissingen en Sociale Dilemma’s
1. Kostbaar straffen en belonen in ‘warme’ versus ‘koude’ sociale dilemma’s
Welmer E. Molenmaker, Erik W. de Kwaadsteniet en Eric van Dijk (Universiteit Leiden) - Ons
onderzoek laat zien dat mensen meer bereid zijn om egoïsme te bestraffen en samenwerking te
belonen in een sociaal dilemma wanneer ze direct na andermans keuze moeten reageren (warme
situatie) dan wanneer ze vooraf moeten bepalen hoe ze zouden reageren op dezelfde keuze (koude
situatie).
ASPO 2013 | 9
2. Het uitstellen van keuzes
Job M. T. Krijnen, Seger M. Breugelmans, & Marcel Zeelenberberg (Tilburg University) - Pogingen
om uitstel van keuzes te verminderen, zoals het aanbieden van financiële voorlichting, zijn vaak
gebaseerd op de aanname dat mensen minder zullen uitstellen wanneer ze inzien dat de beslissing
belangrijk is. In vijf scenario-experimenten vinden wij dat belangrijke keuzes juist vaker werden
uitgesteld dan minder belangrijke keuzes.
3. Delen is beter voor ons allemaal: Verschillen in keuzes en Vvoorkeuren van eigenaren en
ontvangers tussen objecten geven vs. delen
Laura M. Straeter, Ilona E. de Hooge, & Stijn M. J. van Osselaer (Erasmus Universiteit & Cornell
University) - Mensen staan in sociale relaties vaak voor de keuze: geef of deel ik mijn bezit. Wij laten
zien dat eigenaren vaker kiezen bezittingen weg te geven, terwijl ontvangers de voorkeur geven aan
het delen van bezit. Deze keuze van eigenaren is dus non-optimaal en incongruent aan de voorkeur
van ontvangers.
4. Simpel is beter
Ellen R. K. Evers, George Loewenstein, Marcel Zeelenberg, & Yoel Inbar (Tilburg University) Sommige sets van producten worden aantrekkelijker gevonden dan andere. In dit project bestuderen
we de rol van complexiteit in de waardering van sets. Minder complexe sets worden mooier
gevonden, vaker gekozen en personen zijn bereid er meer voor te betalen. Zelfs wanneer de inhoud
van de set objectief slechter is.
5. Voor wat hoort wat: Belastingfraude en het belang van een eerlijke ruil tussen belastingbetaler
en overheid
Arnoud Plantinga, Job van Wolferen, Yoel Inbar en Marcel Zeelenberg (Tilburg University) - Kan het
gevoel dat je te weinig terugkrijgt voor de belasting die je betaalt belastingfraude in de hand
werken? Twee vragenlijsten laten zien dat dit gevoel enigszins gerelateerd is aan belastingmoraal. In
een experiment verminderen we dit gevoel en verhogen daarmee belastingmoraal door de efficiëntie
van overheidsuitgaven positief te verwoorden.
ASPO 2013 | 10
Parallelsessie 2 (donderdag): 16.00 – 17.40 uur
Ruimt
e
1. Sociale Identiteit
& Groepsprocessen
2. Prosociaal gedrag
en cooperatie
3. Actie, Gedrag,
Doelen
4. Emoties
Lecture Room 207
Lecture room 223
Lecture room 225
Lecture room 250
Voorzitter: Ron Dotsch
Voorzitter: Kees van den Bos
Voorzitter: Suzanne van Gils
Voorzitter: Rob Nelissen
Van Breen, Spears,
Kuppens & De Lemus
Verzet tegen impliciete
bedreiging van sociale
16.00
identiteit
Blanken, Van de Ven &
Zeelenberg
Psychologische licenties:
Een meta-analyse
Oostendorp, Oude Groote
Beverborg & Müller
Menselijke vorm niet
noodzakelijk: Perspectief
nemen en waargenomen
intentionaliteit leiden tot
actie co-representatie van
objecten
Elshout, Nelissen & Van
Beest
Een prototype-analyse van
wraak
Aaldering, Van Kleef,
Greer & De Dreu
Opofferingsgezindheid in
16.20 intergroepsconflict: Vooral
pro-sociale
vertegenwoordigers volgen
emotie signalen uit de
eigen groep
Van Doorn, Breugelmans &
Zeelenberg
Prosociaal gedrag dat
voortkomt uit boosheid is
doelgericht
Veenstra, Schneider,
Bushman, Domachowska
& Koole
Hoe toenaderings- versus
vermijdingsmotivatie
bepaalt of dispositionele
boosheid wordt omgezet in
boze gevoelens
Seuntjes, Zeelenberg,
Breugelmans & Van de
Ven
Individuele verschillen in
hebzucht: De ontwikkeling
van een valide en
betrouwbare schaal
Heyke, Holland & Van
Knippenberg
16.40 Verdrietige stemming
vermindert bewuste, maar
niet onbewuste, stereotype
associaties
Van de Calseyde, Keren &
Zeelenberg
De verborgen kosten van
verzekeringen
Becker & Van der Pligt
Inspanning gooit hoge
ogen: Doelgericht gedrag in
kansspelen?
Meerholz, Spears &
Epstude
De donkere kant van
compassie
Ornée, Bijleveld & Dotsch
Angstconditionering
verandert visuele
17.00 stereotypen van outgroups
Bal & Van den Bos
Schuld geven
transformeren in helpen
van onschuldige
slachtoffers
De Vries, Terwel &
Ellemers
Het effect van
onderwerpframing in
communicatie over CO2
afvang en opslag op
attitude en waargenomen
manipulatie
Borghuis & Nelissen
Determinanten van
dispositionele
schuldgevoelens
Eismann, Van der Gun,
Lipman & Bijleveld
Financiële keuzes voor
andere mensen: Een crossculturele studie
17.20
17.40
BORREL
ASPO 2013 | 11
BORREL
BORREL
BORREL
Abstracts - Parallelsessie 2
1. Sociale Identiteit en Groepsprocessen
1. Verzet tegen impliciete bedreiging van sociale identiteit
Jolien van Breen, Russell Spears, Toon Kuppens, en Soledad de Lemus (Rijksuniversiteit Groningen &
Universiteit van Granada) - In dit project onderzoeken wij of impliciete bedreigingen van sociale
identiteit weerstaan kunnen worden. In twee studies, die gebruik maken van zowel impliciete als
expliciete uitkomstmaten, wordt aangetoond dat impliciete bedreiging van de sociale identiteit op
impliciet niveau weerstaan kan worden door degenen voor wie de bedreiging relevant is.
2. Opofferingsgezindheid in intergroeps conflict: Vooral pro-sociale vertegenwoordigers volgen
emotie signalen uit de eigen groep
Hillie Aaldering, Gerben A. Van Kleef, Lindred L. Greer & Carsten K. W. De Dreu (Universiteit van
Amsterdam & Stanford University) - In een experiment wordt met twee onderhandelingsspellen
aangetoond dat pro-sociale vertegenwoordigers meer dan pro-zelfs zich coöperatief opstellen naar
de tegenpartij in een intergroeps conflict, omdat zij verwachten dat hun achterban dit gedrag wenst.
Wanneer de achterban afkeuring uitspreekt richten pro-socialen hun vrijgevigheid in een volgende
ronde op hun eigen achterban.
3. Verdrietige stemming vermindert bewuste, maar niet onbewuste, stereotype associaties
Tobias Heycke, Rob W. Holland & Ad van Knippenberg (Radboud Universiteit Nijmegen) Onderzocht werd de invloed van stemming op de activatie van associtaties, gerelateerd aan bewuste
en onbewuste vooroordelen. Omdat alleen een invloed van stemming op bewuste en niet op
onbewuste vooroordelen gevonden werd, concluderen we dat verdrietige stemming niet de activatie
van associaties direct vermindert, maar vermoedelijk alleen deliberatieve controle verhoogt.
4. Angstconditionering verandert visuele stereotypen van out-groups
Daan Ornée, Erik Bijleveld &Ron Dotsch (Universiteit Utrecht & Radboud Universiteit Nijmegen) - In
de huidige samenleving wordt angst vaak gekoppeld aan sociale groepsstereotypen, die daardoor
veranderen. Door middel van nieuwe methodiek kunnen we meer zicht krijgen op dit proces. Uit
twee experimenten blijkt dat angstconditionering inderdaad stereotypische gezichtskenmerken
verandert en dat met de gebruikte methode stereotype-verandering op vernieuwende wijze
onderzocht kan worden.
2. Prosociaal gedrag en coöperatie
1. Psychologische licenties: Een meta-analyse
Irene Blanken, Niels van de Ven & Marcel Zeelenberg (Tilburg University) - Wij hebben een metaanalyse uitgevoerd om inzicht te verkrijgen in de grootte en de moderatoren van het licentie-effect,
dat stelt dat mensen die goed of moreel gedrag hebben vertoond, zich vervolgens geoorloofd voelen
om zich minder sociaal of minder moreel te gedragen (Miller & Effron, 2010; Monin & Miller, 2001).
ASPO 2013 | 12
2. Prosociaal gedrag dat voortkomt uit boosheid is doelgericht
Janne van Doorn, Seger M. Breugelmans & Marcel Zeelenberg (Tilburg University) - In twee studies
wordt aangetoond dat prosociaal gedrag uit boosheid doelgericht is: Als boze mensen vernemen dat
onrecht al is rechtgezet door een andere partij, door gedeeltelijke of volledige compensatie van het
slachtoffer, dan nemen zowel de ervaren boosheid als de motivatie om zelf prosociaal gedrag te
vertonen af.
3. De verborgen kosten van verzekeringen
Philippe van de Calseyde, Gideon Keren & Marcel Zeelenberg (Tilburg University) - Het vertrouwen
van anderen is risicovol aangezien anderen je kunnen verraden. Een mogelijke manier
om dergelijke risico’s af te dekken is door jezelf te verzekeren. In meerdere experimenten laten we
echter zien dat de kans dat je wordt verraden groter wordt als je bent verzekerd.
4. Schuld geven transformeren in helpen van onschuldige slachtoffers
Michèlle Bal & Kees van den Bos (Universiteit Utrecht) - Reacties richting slachtoffers lopen uiteen
van grote inspanning om te helpen tot harde negatieve veroordelingen. In het huidige onderzoek
laten wij zien dat met een simpele focusmanipulatie een zelffocus ten grondslag ligt aan negatieve
reacties en een anderfocus juist tot meer helpen leidt.
5. Financiële keuzes voor andere mensen: een crossculturele studie
Maria Eismann, Astrid van der Gun, Stefan Lipman & Erik Bijleveld (Universiteit Utrecht) - In
collectivistische culturen kunnen mensen vaak terugvallen op hun eigen, hechte sociale netwerk.
Durven ze daarom meer risico te nemen bij financiële beslissingen voor zichzelf dan bij financiële
beslissingen voor anderen? Met een online-survey onder participanten uit de Verenigde Staten
(Individualistisch) en India (collectivistisch) vonden wij ondersteuning voor dit idee.
3. Actie, gedrag, doelen
1. Menselijke vorm niet noodzakelijk: Perspectief nemen en waargenomen intentionaliteit leiden
tot actie co-representatie van objecten
Anna K. Oostendorp, Arnoud Oude Groote Beverborg & Barbara C. N. Müller (Radboud Universiteit
Nijmegen, Universiteit Twente & Ludwig-Maximilians Universiteit München) - Actie co-representatie,
het simuleren van een interactie-partners bewegingen in de eigen motorrepresentaties, werd
voornamelijk bij biologische interactie-partners geobserveerd. Wij laten zien dat actie corepresentatie ook bij niet-biologische partners zonder enigerlei menselijke vormen optreedt mits de
perspectief van deze partner wordt genomen en/of intenties eraan worden toegeschreven.
2. Hoe toenaderings- versus vermijdingsmotivatie bepaalt of dispositionele boosheid wordt
omgezet in boze gevoelens
Lotte Veenstra, Iris K. Schneider, Brad Bushman, Irena Domachowska & Sander L. Koole (VU
Amsterdam, Ohio State University & TU Dresden) - Sommige mensen worden sneller boos dan
andere. Drie studies laten zien dat de relatie tussen dispositionele boosheid en gevoelens van
boosheid wordt gemodereerd door motivationele richting. Een hogere mate van dispositionele
ASPO 2013 | 13
boosheid was gerelateerd aan meer gevoelens van boosheid wanneer toenaderingsmotivatie
werd geïnduceerd, maar niet wanneer vermijdingsmotivatie werd geïnduceerd.
3. Inspanning gooit hoge ogen: Doelgericht gedrag in kansspelen?
Daniela Becker & Joop van der Pligt (Universiteit van Amsterdam) - Wij laten in drie studies zien dat
mensen hun inspanning in een kansspel verhogen (bijv., langer durende, meer, grotere en
krachtigere bewegingen bij het gooien van een dobbelsteen) naarmate ze dichter bij het einde van
het spel komen. Bevindingen worden bediscussieerd aan de hand van illusoire controle en doel
theorieën.
4. Het effect van onderwerpframing in communicatie over CO2 afvang en opslag op attitude en
waargenomen manipulatie
Gerdien de Vries, Bart W. Terwel & Naomi Ellemers (Universiteit Leiden) - Dit onderzoek naar
onderwerpframing toont twee effecten van het kleuren van communicatie over CO2 afvang en
opslag. Enerzijds beïnvloedt onderwerpframing de attitude van mensen ten aanzien van deze
technologie, anderzijds vinden mensen onderwerpframing manipulatief en soms zelfs illegitiem,
namelijk wanneer organisaties het toepassen die geacht worden objectief te zijn.
4. Emoties
1. Een prototypeanalyse van wraak
Maartje Elshout, Rob M. A. Nelissen & Ilja van Beest (Tilburg University) - Met een prototypeanalyse
van wraak werden 69 wraakkenmerken geïdentificeerd die variëren in representativiteit voor het
concept. Centrale kenmerken zijn o.a. vernedering, macht en eer; perifere kenmerken schaamte,
religie en zinloosheid. Plannen was een centraler kenmerk dan impulsiviteit. Het onderzoek
bevordert definitevorming van wraak als specifieke vorm van negatieve reciprociteit.
2. Individuele verschillen in hebzucht
Terri G. Seuntjens, Marcel Zeelenberg, Seger M. Breugelmans & Niels Van de Ven (Tilburg
University) - In dit onderzoek construeerden en valideerden we een betrouwbare 7-item
dispositionele hebucht schaal. Dispositionele hebzucht is gerelateerd aan, maar anders dan,
eigenbelang, maximizatie, en materialisme. De dispositionele hebzucht schaal voorspelt mensen hun
gedrag in een bosbeheer dilemma en in een ultimatum dilemma.
3. De donkere kant van compassie
Wim Meerholz, Russell Spears & Kai Epstude (Rijksuniversiteit Groningen) - Compassie wordt in de
bestaande literatuur geassocieerd met prosociaal intergroepsgedrag. Wij tonen echter aan dat
wanneer de eigen groepsidentiteit een belangrijke rol speelt, compassie kan leiden tot een
vermindering van schuldgevoelens over wangedrag van de eigen groep en een lagere bereidheid de
getroffen groep te compenseren voor aangedaan leed.
ASPO 2013 | 14
4. Determinanten van dispositionele schuldgevoelens
Jeroen Borghuis & Rob M. A. Nelissen (Tilburg University) - We onderzochten of dispositionele
schuldgevoelens voorspeld kunnen worden door sociale en individuele variabelen die relateren aan:
(a) de kans op toekomstige ontmoetingen met personen uit de woonomgeving, en (b) de waarde die
sociale relaties voor iemand hebben. We concluderen dat, hoewel de resultaten niet eenduidig zijn,
vervolgonderzoek zinvol lijkt.
ASPO 2013 | 15
Parallelsessie 3 (vrijdag): 10.00 – 11.20 uur
Ruimt
e
1. Cognitieve
processen/
Sociale cognitie
2. Sociale Perceptie
3. (A)-Moraliteit
4. Buitensluiting en
inclusie
Lecture Room 207
Lecture room 223
Lecture room 225
Lecture room 250
Voorzitter: Hans IJzerman
Voorzitter: Karlijn Massar
Voorzitter: Astrid Homan
Voorzitter: Rob Ruiter
De Laat, Hengstler,
Holland, Van Steenbergen
& Van Knippenberg
10.00 Dat kan niet goet zijn:
Domein-generiek conflict
verhoogt cognitieve
controle
Van Osch, Pekaar, Jacobs,
Seuntjes & Wagemans
Heeft ‘basking-in-reflectedglory’ invloed op hoe
anderen over ons denken?
Ströfer, Noordzij, Ufkes &
Giebels
Misleiden: Meer dan liegen
– enkel de intentie om te
misleiden verhoogt
cognitieve belasting
Van Noorden, Haselager,
Cillessen & Bukowski
Dehumanisering en de link
met moral disengagement
in pestgedrag
Damen, Van Baaren &
Dijksterhuis
Lees dit eens! Het
waarnemen van en
handelen naar actie primes
10.20
beïnvloedt het gevoel van
agency
Van Wolferen & Schwartz
Practical wisdom: Mogen
mensen naar eigen inzicht
handelen?
Cramwinckel, Van den Bos,
Van Dijk, Bruin, Van
Oudvorst & Van
Sprakelaar
Gedeelde waarden in
confrontaties met morele
weigeraars:
Tegenovergestelde effecten
op zelf- en
weigeraarbeoordelingen
Lansu, Deutz & Van
Noorden
Het effect van Cyberballbuitensluiting op stemming
en behoeftevervulling in
kinderen: De rol van gepest
worden in de klas
Van Broekhoven, Freijzer,
Hoevenaar, Maas, Van
Osch* & Stel
Gemotiveerd om te winnen:
10.40
Het effect van een
motivatieprime op
prestatie
Schilder & IJzerman
Een replicatie van effecten
van warmte op perceptuele
focus en de mogelijke rol
van hechtingsstijl
Van Gils, Hogg, Van
Quaquebeke & Van
Knippenberg
Moraliteit voor de
organisatie? Een
organisatie identificatie
perspectief op moreel
klimaat en morele
beslissingen in organisaties
Shafa, Harinck, Ellemers &
Beersma
Bezint eer ge beschimpt:
Eergerelateerde verschillen
in fysiologische reacties op
beledigingen
Van Buuren, Foesenek,
Fuik, Hamakers, Ong,
11.00 Leung & IJzerman
Replicatie van Troisi en
Gabriel: Chicken soup – is it
really good for the soul?
Klapper, Dotsch &
Wigboldus
Hoe we de gelijkheid van
gezichten beoordelen: Een
norm-afhankelijk model
Gündemir, Homan, Van
Vugt & De Dreu
Hé, dat is mijn plek!
Etniciteit, leiderschap en
fysieke afstand
Jansen, Otten, Van Der Zee
& Jans
Inclusie: Conceptualisering
en meting
11.20
PAUZE
ASPO 2013 | 16
PAUZE
PAUZE
PAUZE
Abstracts - Parallelsessie 3
1. Cognitieve processen/Sociale cognitie
1. Dat kan niet goet zijn: Domein-generiek conflict verhoogt cognitieve controle
Stijn de Laat, Maikel Hengstler, Rob W. Holland, Henk van Steenbergen en Ad van Knippenberg (Radboud
Universiteit Nijmegen & Universiteit Leiden) - Conflict-adaptatie is een aangetoond robuust verschijnsel dat
voorkomt binnen verschillende cognitieve taken. Het is echter nog onduidelijk of dit effect domein-specifiek of
domein-generiek is. Eerder onderzoek bevat methodologische tekortkomingen die we in ons huidige onderzoek
hebben omzeild. Onze resultaten tonen dat conflict-adaptatie domein-generiek is mits het conflict sterk genoeg
is.
2. Lees dit eens! Het waarnemen van en handelen naar actie primes beïnvloedt het gevoel van agency
Tom G. E. Damen, Rick B. van Baaren & Ap Dijksterhuis (Radboud University Nijmegen) - In onderzoek is
gekeken naar de interactie tussen zichtbaarheid en compatibiliteit van actieprimes, op het gevoel van zelfcausatie, of agency. De resultaten toonden bij subliminale priming dat compatibele primes tot meer agency
leidden dan incompatibele primes. Bij supraliminale priming leidden incompatibele primes echter tot meer
agency dan compatibele primes.
3. Gemotiveerd om te winnen: Het effect van een motivatie prime op prestatie
Kiki van Broekhoven, Sander Freijzer, Nancy Hoevenaar, Diede Maas, Yvette van Osch & Marielle Stel (Tilburg
University) - Motivatie zorgt ervoor dat mensen meer hun best doen, en daardoor meer zullen bereiken. In het
huidige onderzoek onderzochten we of het primen van prestatiemotivatie leidt tot een betere prestatie.
4. Replicatie van Troisi en Gabriel’s: Chicken soup: Is it really good for the soul?
2
Victor van Buuren, Christel Foesenek, Eline Fuik, Matthijs Hamakers, Laysee Ong , Angela Leung &Hans
IJzerman (Tilburg University & Singapore Management University) - Robuustheid van sociaal-psychologisch
onderzoek wordt steeds belangrijker. Ons onderzoek bespreekt of comfort food gevoelens van eenzaamheid
vermindert (eerder gevonden door Troisi en Gabriel, 2011). We vonden in een groot sample dat denken aan
comfort food leidde tot minder gevoelens van eenzaamheid. We bespreken onder andere voorwaarden van
een goede replicatie.
2. Sociale perceptie
1. Heeft ‘basking-in-reflected-glory’ invloed op hoe anderen over ons denken?
Yvette van Osch, Keri Pekaar, Perke Jacobs, Terri Seuntjens en Fieke Wagemans (Tilburg University &Max
Planck Institute for Human Development Berlin) - In 2 veldstudies hebben wij onderzocht of basken-inreflected-glory invloed heeft op de eerste indruk die anderen van ons hebben. Duitsers en Nederlanders
beoordeelden een Duitse voetbalfan (Studie 1) en Amerikanen beoordeelden aanhangers van Obama en
Romney (Studie 2). BIRGen zorgde voor een betere eerste indruk, maar alleen voor ingroup leden.
ASPO 2013 | 17
2. Practical Wisdom: Mogen mensen naar eigen inzicht handelen?
Job van Wolferen & Barry Schwartz (Tilburg University & Swarthmore College) - Om 'practical wisdom' te
kunnen ontwikkelen moeten mensen beslissingen naar eigen inzicht kunnen maken (in plaats van strikt regels
volgen). In ons onderzoek vinden we voor verschillende beroepsgroepen in verschillende situaties dat mensen
het bijna altijd prettiger vinden als anderen de regels volgen dan wanneer anderen hun eigen inzicht
gebruiken.
3. Een replicatie van effecten van warmte op perceptuele focus en de mogelijke rol van hechtingsstijl
Janneke D. Schilder & Hans IJzerman (Tilburg University) - Deelnemers die een warme beker vasthielden zagen
vaker relaties in een figuur dan ‘koude’ deelnemers; daarmee IJzerman & Semin (2009) replicerende. Als
extensie van het replicatie-onderzoek voegden we ook een meting van hechting toe. Hieruit bleek nog geen
eenduidige resultaten.
4. Hoe we de gelijkheid van gezichten beoordelen: een norm-afhankelijk model
Andre Klapper, Ron Dotsch & Daniël Wigboldus (Radboud University Nijmegen) - We herkennen gezichten
door ze met hun mentale representaties van bekende gezichten te vergelijken. Maar hoe vergelijken we
gezichten überhaupt? En waarom hebben we de indruk dat atypische gezichten meer op elkaar lijken dan
typische gezichten? In onze studie werd een gelijkheidsmodel onderzocht dat een antwoord biedt op deze
vragen.
3. (A)-Moraliteit
1. Misleiden: Meer dan liegen: Enkel de intentie om te misleiden verhoogt cognitieve belasting
Sabine Ströfer, Matthijs L. Noordzij, Elze G. Ufkes & Ellen Giebels (Universiteit van Twente) - Kun je een
‘oprechte’ van een ‘misleidende’ intentie onderscheiden? Wij hebben onderzocht of de waarheid vertellen
cognitief meer belastend is wanneer je weet dat je vervolgens moet liegen, dan wanneer je alleen de waarheid
moet vertellen. Beide vormen van waarheid vertellen hebben wij tevens vergeleken met constant liegen.
2. Gedeelde waarden in confrontaties met morele weigeraars: Tegenovergestelde effecten op zelf- en
weigeraar beoordelingen
Florien M. Cramwinckel, Kees van den Bos, Eric van Dijk, Anneke Bruin, Simone van Oudvorst & Marian van
Sprakelaar (Universiteit Utrecht & Universiteit Leiden) - Morele confrontaties, waarin men geconfronteerd
wordt met een morele weigeraar die weigert een gedrag uit te voeren dat men zelf wel heeft gedaan, hebben
vaak negatieve gevolgen. Verminderen deze negatieve gevolgen wanneer men het eens is met de (pro- of antihomo) waarden waar de weigeraar zich op beroept?
3. Moraliteit voor de organisatie? Een organisatie identificatie perspectief op moreel klimaat en morele
beslissingen in organisaties
Suzanne van Gils, Michael Hogg, Niels van Quaquebeke en Daan van Knippenberg (Maastricht University,
Claremont Graduate University, Kühne Logistics University & Rotterdam School of Management, Erasmus
University) - In twee studies tonen we een positief verband aan tussen identificatie met de organisatie en
morele beslissingen in organisaties, vooral voor organisaties met een ethisch klimaat. Dit is bovendien
onafhankelijk van morele identiteit. Hiermee benadrukken we het belang van het samenvoegen van de
literatuur over identificatie en ethisch klimaat.
ASPO 2013 | 18
4. Hé, dat is mijn plek! Etniciteit, leiderschap en fysieke afstand
,
Seval Gündemir Astrid C. Homan, Mark van Vugt en Carsten K. W. de Dreu (Universiteit van Amsterdam &
Vrije Universiteit Amsterdam) - In een intergroepscontext wordt fysieke nabijheid gezien als een uiting van
affiliatie terwijl in een machtscontext nabijheid met hogere machtsposities (en –percepties) wordt
geassocieerd. Dit onderzoek laat zien dat in een intergroepsmachtscontext, fysieke afstand een expressie van
leiderrol “acceptatie” is: individuen nemen meer afstand van ingroup leiders dan outgroup leiders.
4. Buitensluiting en inclusie
1. Dehumanisering en de Link met Morele Disengagement in Pestgedrag
Tirza van Noorden, Gerbert Haselager, Antonius Cillessen en William Bukowski (Radboud Universiteit
Nijmegen & Concordia University Montreal)
In de huidige studie is onderzocht in hoeverre en op welke manier dehumanisering – het ontkennen van
iemands volledige menselijkheid – voor komt bij kinderen. Daarbij werd onderscheid gemaakt tussen
animalistische en mechanistische dehumanizatie ten opzichte van vrienden en niet-vrienden. Tevens is de link
tussen dehumanizatie en morele disengagement onderzocht in het kader van pestgedrag.
2. Het effect van Cyberball buitensluiting op stemming en behoeftevervulling in kinderen: De rol van gepest
worden in de klas
Tessa A. M. Lansu, Marike H. F. Deutz & Tirza H. J. van Noorden (Radboud Universiteit Nijmegen & Universiteit
Utrecht) - Deze studie bekijkt of individuele verschillen in de ervaring met gepest worden in de klas een rol
spelen in de herkenning van buitensluiting, stemming en behoeftevervulling van kinderen tijdens Cyberball.
Zelfrapportages en klasgenootrapportages van gepest worden blijken ieder op een unieke manier gerelateerd
te zijn aan hoe Cyberball inclusie versus exclusie wordt ervaren.
3. Bezint eer ge beschimpt: Eergerelateerde verschillen in fysiologische reacties op beledigingen.
Said Shafa, Fieke Harinck, Naomi Ellemers & Bianca Beersma (Universiteit Leiden & Universiteit van
Amsterdam) - Om de motivationele mechanismen achter eergerelateerde agressie te onderzoeken, werden
eer- vs. waardigheidsidealen experimenteel gemanipuleerd, en cardiovasculaire indicatoren van
uitdaging/bedreiging en mate van agressie na een belediging gemeten. In de eer-conditie bleken deelnemers
meer bedreiging te voelen en meer agressie te tonen, terwijl dit patroon in de waardigheid-conditie
omgedraaid was.
4. Inclusie: Conceptualisatie en meting
Wiebren S. Jansen, Sabine Otten, Karen I. van der Zee & Lise Jans (Rijksuniversiteit Groningen & Universiteit
Twente) - Dit onderzoek richt zich op de theoretische conceptualisatie en meting van inclusie. Inclusie is de
mate waarin groepsleden waarnemen dat een groep hen een gevoel van toebehoren en authenticiteit geeft.
Data uit twee steekproeven bevestigen deze tweedimensionale factorstructuur en leveren steun voor de
betrouwbaarheid en validiteit van de ontwikkelde inclusieschaal.
ASPO 2013 | 19
Ruimte voor aantekeningen
ASPO 2013 | 20
ASPO 2013 | 21