Rien Herber, hoogleraar geo-energie, Rijksuniversiteit

21/03/17
Rotliegend Zandsteen Reservoir
Geologie en
Bevingen
in Groningen
Rien Herber
Groningen, 20 maart 2017
Bron: SPB Atlas, 2011
De Wereldreis van Nederland
Nederland – 250 miljoen jaar geleden
550 miljoen jaar geleden tot nu
30° N
0º
Segment vd Europese plaat
C. Scotese Source: Berendsen 2004
4
Woestijn Afzettingen
Groningen Gasveld – Noord-Zuid Sectie
0
1 km
2 km
Goed gesorteerde, afgeronde
zandkorrels
3 km
1
21/03/17
Groningen Gasveld – Top Reservoir
Groningen: het grootste gasveld in NW Europa
Eemshaven
Kerngegevens:
•  Oppervlak: 862 km2
Delfzijl
•  Diepte: ca 3 km
•  Initiële reserves: 2875 x 109 m3 (BCM)
•  Resterende reserves: 600 x 109 m3 (BCM)
Groningen
•  Gas kwaliteit: CH4 81.2%
N2 14.3%
CO2 0.9%
•  Aantal boorputten: 333
•  Productie locaties: 29
•  Piek Vermogen: 2900 GW
8
Groningen Gasveld – Locaties van Epicentra
Rotliegend Zandsteen
A.  In boorkern
B.  Onder de microscoop
Bevingen 1996-2012
Rotliegend Reservoir – Drukgedrag van Putten
Differentiële Compactie en Breuken
Gas Productie
Gewicht van
Bovenliggend Gesteente
druk (bar)
(druk 700-900 bar)
cm’s
gas reservoir
250m
Initiële druk: 300-350 bar
Initiële druk: 300-350 bar
Productie (miljard m3)
Bron: NAM, 2012
2
21/03/17
Groningen – Breukpatroon in het Reservoir
Bodemdaling
km
(2012)
km
Source: NAM, 2013
Source: NAM 2013
Aantal bevingen in Groningen tot 19-3-2017
Huizinge Beving, 16 Augustus 2012
(cm/sec2)
Gemeten Versnelling op meetstation Middelstum-1
Versnelling
Horizontaal - X
Horizontaal - Y
Verticaal
Bron: KMNI, 2017
Source, KNMI 2012
Huizinge Beving – Intensiteit
16 Augustus 2012
Site Respons hangt af van Bodemsamenstelling
Eemshaven
Delfzijl
Vsh 2000 – 3000 m/s
Vsh 100 – 200 m/s
Groningen
Source: KNMI 2013
Source: Deltares, 2014
3
21/03/17
Bodemkaart Groningen
‘Opslinger Effect’ van de Bodem
Eemshaven
Eemshaven
hoog
Versterking 2-3 Hz
laag
Delfzijl
Delfzijl
Groningen
Groningen
Source: Tijn Berends, RUG, 2014
Source: Alterra 2006
Bron: Alterra, 2006
‘Opslinger Effect’ van de Bodem
Bodemkaart 1500 v Chr
hoog
Versterking 2-3 Hz
Seismische Dreigings Kaart
Periode: 2016 – 2021
Productie: 33 BCM/jaar
Productie: 27 BCM/jaar
Productie: 21 BCM/jaar
laag
Source: Tijn Berends, RUG, 2014
PGA in fracties van g
Piek-Grondversnelling in fracties van g
Bron: NAM 2016
4