Ronde Tafel 7 maart 2016 De rol van business angels en VC als lid

Ronde Tafel 7 maart 2016
De rol van business angels en VC als lid
van de RvB voor de onderneming
Samenvatting en kern begrippen
Gastspreker: de Heer Daan De Wever, Stichter en Managing Director van Destiny
Locatie: DESTINY, Excelsiorlaan 89, 1930 Zaventem
Introductie, context , omgeving
















Presentatie van Destiny dat sinds hun oprichting in 2008 steeds een sterke groei in
omzet hebben gerealiseerd;
Het bedrijf is definitief op de kaart gezet door de overname van een failliete telecom
operator in 2008 met een klanten bestand van over de duizend;
De eigenlijke oorsprong van het verhaal werd door de twee broers, Daan en Samuel
(dan pas 15jaar oud) op de slaapkamer in 2001 gestart. Dan al werd steun gezocht bij
Business Angels;
Ervaring werd gezocht en aangetrokken bij partijen zowel in de sector als er buiten;
Als men naar de oorspronkelijke business plan bekijkt is er een twee jaar achterstand
wat betreft de omzet echter EBTA van om en bij de 20% is waar gemaakt;
Het succes van de heropstart van de onderneming is te danken aan het gefocust
blijven en professionele steun vanuit de Vlerick Management School;
BAN werd in het verhaal betrokken daar zij de enige respectabel net werk in
Vlaanderen zijn, echter het voorzien bedrag werd niet opgehaald en andere partijen in
Brussel en Wallonië werden aangesproken;
Ondanks de moeilijkheden en tijd is dankzij de Business Angels is Destiny geworden
wat het is mits de opmerking dat onvoldoende aandacht werd besteed aan the “next
step” in de groei van het bedrijf;
De overbrugging om de cashflow te borgen, daar de gesprekken met BAs langer dan
verwacht aansleepten, werd gerealiseerd door een sale en leaseback overeenkomst en
een kaskrediet;
De organische groei is integraal gefundeerd door eigen cash flow;
Met de huidige markt fragmentatie in de telecom is enorme consolidatie op komst;
Destiny is een pure B2B telecomprovider. Met meer dan 1000 bedrijven in hun
klantenportfolio zijn zij een challenger in de operatoren markt;
Destiny behaalde in de jaarlijkse 2015 prestigieuze wedstrijd van de Vlaamse
Regering de titel ‘Meest Beloftevolle Onderneming van het Jaar’. Over de afgelopen
jaren groeien de laureaten van deze prijs gemiddeld vier maal sneller dan het
gemiddelde BBP;
Een derde nominatie op rij voor de Deloitte Technology Fast50 illustreert dat hun
manier van werken het vertrouwen van steeds meer klanten geniet;
Daan en Samuel De Wever werden verkozen tot ‘jonge topmanager van het jaar
2015’ georganiseerd door TOP MANAGEMENT;
Met als visie “We geloven dat een provider van communicatieservices oplossingen
moet bieden die werken voor zijn klanten. Wij geven de werknemers van onze
BCTE – Peter D.Schellinck – 07.03.2016
1
klanten de nodige tools zodat ze flexibeler kunnen werken. Zo zorgen we ervoor dat
onze klanten altijd een stapje voor zijn in wat ze doen” wil Destiny nu de Europese
markt betreden en daarvoor een 100 miljoen invetsering beogen.
De raad van bestuur bij Destiny












Bij de samenstelling van de raad van bestuur van Destiny werd van het begin af
gezocht naar mensen met ervaring in de sector als ook onafhankelijke bestuurders;
De voorzitter van de RvB moet en was een gedreven persoon vanuit de sector met
een zeer sterke overtuiging van de slaag kracht van het business model;
De RvB bestaat nu uit 5 leden:
o 2 van de B aandeelhouders, de financiele partners
o 2 de oprichters
o 1 onafhankelijke bestuurder als A aandeelhouder
o de voorzitter komt uit de B groep
De passie vanuit de B aandeelhouders is soms ontbrekend;
In de RvB waren de B aandelhouders vaak terughoudend wat de groei en strategy
betreft;
Ervaring leert hoe moeilijk het soms is om de aspiraties van het management te
koppelen aan die van de fons behherders;
Bestuurders hebben die ‘in the deep end’ durven springen, kritisch meedenken en
risico’s durven nemen, als ondernemers, zijn essentieel;
Er zijn hevige debatten op de RvB daar groei moet gefinanciert worden en de fonsen
denken aan hun exit belangen wat de aquisities bemoeilijkt;
De angst van dilutie bij B aandeelhouders zit heel diep;
Door biedingen en interesse van andere equity spelers voelt men aan hoe BAs hun
aanpak wijzigen van bedrijf belangen naar eigen belangen, wat de discussie binnen de
RvB niet eenvoudig maakt.
Conflict beheersing en governance zijn duidelijk een “must” echter héél moeilijk in
evenwicht te balanceren.
Het proces van kontrole is essentieel en het doel is nu om na te gaan welke is de beste
samenstelling van de RvB om de volgende stap te realiseren met als gevolg een
kritische analyse over wie, als partners, het meest geschikt zijn.
Vragen voor deelnemers
1. Eerste vraagstelling : “De impact van de BE, als lid van het RvB, op het bepalen en
financieren van het groeipotentieel?”
 Als fenomeen, eigen aan startende bedrijven, wordt toch aanbevolen om in het proces
1 à 2 extra leden, liefst onafhankelijken, in de RvB op te nemen;
 De rol van de voorzitter is in dit proces van uiterst belang;
 in zee gaan met BAs is een huwelijk waar een scheiding wordt in voorzien en die
moet goed voorbereiden mits regelmatig aftoetsen van stellingen;
 BAs zijn er vaak niet alleen ingestapt voor het geld maar ook als entrepreneur en
hebben een bezieling om succes en ook “fun” te hebben;
 Men stelt de RvB samen niet op basis van wie financiert maar wel op wie heeft de
competenties en expertise;
 Het verlangen van een BA en de manier waarop dit moet ingekleed worden in de
RvB moet duidelijk in de termsheet fase afgesproken worden;
 De relatie tussen de BA en de ondernemer moet wel klikken;
 De naïviteit van een jonge ondernemer niet te onderschatten en moet op een
evenwichtige manier aan gepakt worden;
 Passieve RvB moet absoluut vermeden worden;
 In BAN Vlaanderen zitten 220 business angels die begeleid worden om hun rol te
kunnen opnemen en hebben allen een code van ethics ondertekend wat vermijd dat zij
BCTE – Peter D.Schellinck – 07.03.2016
2
niet kunnen optreden als lid van de RvB en tevens een consultancy contract
ondertekenen;
 Aanbevolen is om jaarlijks een 365 evaluatie van de RvB te doen zodoende de
doelstellingen en objectieven op hun actuele waarde te schatten;
 Een andere suggestie was om de raad van bestuur te versterken met een externe
adviesraad opgebouwd uit een roterende, diverse groep van business angels;
 Het is wenselijk dat BAs van bij het begin betrokken woorden bij het bepalen van de
volgende stappen in het groei proces en duidelijk hun rol daarbij onderschrijven.
2. Tweede vraagstelling : “Business angel of “devil in disguise”?
 Wat moet vermeden worden is dat de BA niet tegelijk optreed als aandeelhouder, lid
van de RvB en consulent;
 Duidelijke afspraken moeten gemaakt worden en de overeengekomen taken in
duidelijke termijnen vast leggen;
 BAN heeft evaluatie procedures en raad ook aan die te volgen;
 Gemiddeld stapt een BA in een deal met 100K€ en moet men een goede term sheet
afspreken incl. wie in de RvB zit op basis van competenties en niet wie de financier
is;
 De voorzitter van de RvB is best een onafhankelijke bestuurder;
 De overgang van BA naar VC zal tot gevolg hebben dan het puur financieel wordt
aangepakt en dat zij de RvB zullen willen domineren, wat niet het geval is met BAs;
 Omgaan met een BA die géén ervaring heeft met een RvB ligt niet voor de hand en is
best begeleid door een onafhankelijk lid;
 Er bestaat niet iets als een Business Angel, er bestaat een bank waar een behoede
persoon zijn patrimonium staan heeft en die treedt mede op als partner;
 Als ondernemer of ex-ondernemer zijn BAs zelf ook verantwoordelijk waar zij voor
gaan;
 BAs zijn onafhankelijk ingesteld en staan soms weigerachtig tegenover het aansluiten
bij een formeel netwerk;
 Oplassen van investeerders die proberen je eruit te werken omdat ze vinden dat ze
beter af zijn zonder jou, ze blokkeren een volgende investeringsronde door
onredelijke eisen te stellen of lopen zomaar weg van de vergadertafel.
3. Afsluiting
 BA of Croudfunding?
 Het cultuur component niet te onderschatten!
 Wat zoek ik als ondernemer:
o In contact kunnen komen met verschillende potentiele investeerders
o Een investeerder vinden die mijn onderneming ook kan ondersteunen met
knowhow
o Snel kunnen groeien met mijn onderneming
o Deskundig advies krijgen over het sluiten van een investeringsovereenkomst
met een investeerder
o Deskundig advies krijgen over de waardering van mijn onderneming
o Deskundig advies krijgen over verschillende soorten financieringsbronnen
o Deskundige feedback krijgen over de haalbaarheid van mijn groeiplannen
o Deskundig advies krijgen over het opstellen van een financieel plan
o Deskundig advies krijgen over het opstellen van een business plan
 Foutloze investeerders bestaan niet.
BCTE – Peter D.Schellinck – 07.03.2016
3
OM TE ONTHOUDEN bij de deal
Business angels zijn personen die willen investeren in beloftevolle startende of snelgroeiende
ondernemingen. Deze investeerders hebben meestal zelf een ondernemersparcours afgelegd
en zijn, vanuit die ervaring en in tegenstelling tot andere financiers, bereid om zowel kapitaal
als knowhow aan te leveren. Gemiddeld investeren zij tussen 25.000 en 250.000 euro per
deal. Naast financiële steun stellen zij ook hun jarenlange ervaring en expertise ter
beschikking van de ondernemer. De business angels zoeken hun rendement niet via jaarlijkse
dividenden maar door na een aantal jaren te “exiten” waarbij de aandelen terug verkocht
worden met een bepaalde meerwaarde.
De business angels vervullen dus een belangrijke economische functie. Ze vullen (of
verkleinen) de equity gap in de start en groeifase van de onderneming (in een segment dat niet
wordt afgedekt door de grotere risicokapitaalverstrekkers). Ze vormen een onmisbaar
onderdeel in het scala aan financieringsmechanismen beschikbaar voor ondernemers. Ze
verhogen het beschikbaar investeringskapitaal in een regio en dragen indirect en direct bij tot
de ontwikkeling van een ondernemerscultuur in de regio.
Naast de kapitaalsinbreng heeft de ondernemer die in zee gaat met een business angel nog
andere voordelen:
 Geen terugbetalingen: equity kapitaal komt zonder de zorgen en cash flow drain die
gepaard gaan met leningen;
 Het gaat om kapitaal met meerwaarde. De business angels kunnen hun
bedrijfservaring, klantencontacten en netwerken inbrengen om de onderneming te
helpen groeien en ze nieuwe klanten te bezorgen;
 Investeerders die met hun eigen kapitaal geïnvesteerd hebben in een onderneming
zijn vaak in staat om follow‐ up investeringen te doen met het oog op verdere groei;
dit versterkt de financiële stabiliteit van de onderneming;
 Externe investeerders verplichten de onderneming vaak tot een sterkere financiële
discipline en tot betere governance;
 Het verkrijgen van kapitaal via business angels kan de reputatie, status en
geloofwaardigheid van de onderneming verhogen, wat op zijn beurt bijdraagt tot het
aantrekken van goede medewerkers, nieuwe klanten en bijkomende financiers.
Business angels zijn vaak ook flexibeler en reageren sneller op nieuwe ontwikkelingen dan
andere financiers.
Tips:
 Zorg dat helder is wat de rolverdeling wordt tussen ondernemer en investeerder. Wat
verwacht u van elkaar? Wie doet wat?
 Iedere investeerder beheert zijn investering op een andere manier. De begeleiding van
een informeel investor is vaak persoonlijker en intensiever van aard dan een
participatiemaatschappij.
 Er zijn grofweg vijf typen investeerders, afhankelijk van hun betrokkenheid bij uw
bedrijf: de toeschouwer, de bankzitter, de basisspeler, de coach en de baas.
 Goede onderlinge communicatie is van levensbelang. Wees altijd open en eerlijk.
Niet alleen over de successen, maar ook over zaken die tegenzitten.
 Een groeibedrijf heeft vaak meerdere financieringsrondes nodig. Mogelijk kan uw
huidige investeerder een volgende ronde financieren. En anders kan hij u in contact
BCTE – Peter D.Schellinck – 07.03.2016
4
brengen met andere investeerders. Ook daarom is het belangrijk om de relatie met uw
investeerder goed te houden.
 De drie meest voorkomende exits van een investeerder zijn een verkoop van zijn
aandelenpakket, een fusie of overname van het bedrijf en een beursgang.
Vijf typen investeerders
Afhankelijk van de afspraken die u met uw investeerder overeen bent gekomen tijdens de
onderhandelingen, zijn er grofweg vijf verschillende typen investeerders.
1. De toeschouwer
De ‘toeschouwer’ is niet tot weinig actief betrokken bij uw bedrijf en de verwachting
van een frequente financiële rapportage is laag. De toeschouwer vertrouwt erop dat
de ondernemer de kar trekt en zijn geld goed besteedt.
2. De bankzitter
De ‘bankzitter’ is weinig tot regelmatig actief betrokken bij uw bedrijf en de
verwachting van een frequente financiële rapportage is middelmatig. De bankzitter is
voor een beperkte tijd beschikbaar voor de ondernemer, mocht hij daar om vragen.
3. De basisspeler
De ‘basisspeler’ is actief betrokken bij de dagelijkse gang van zaken binnen uw
bedrijf. De basisspeler is bereid om een paar uur per week, tot dezelfde hoeveelheid
uren als de ondernemer, in het bedrijf te stoppen.
4. De coach
De ‘coach’ is niet betrokken bij de dagelijkse gang van zaken binnen uw bedrijf,
maar staat langs de zijlijn om als adviseur raad te geven. De coach is altijd
beschikbaar om zijn kennis en wijsheid met de ondernemer te delen. Soms stroopt dit
type investeerder zelfs de mouwen op om bij te springen, mocht de situatie daar om
vragen.
5. De baas
De ‘baas’ is zeer actief betrokken bij uw bedrijf. Zoveel zelfs dat het neigt naar een
tweede kapitein op het schip. Niet iedere ondernemer is geschikt om met een type als
de baas samen te werken. Deze investeerder past goed bij een oprichter van een
bedrijf die meer een techneut is of een creatieve geest heeft, dan echt geschikt is om
het roer in handen te hebben.
Exit-strategieën
De drie meest voorkomende exits van een investeerder zijn een verkoop van zijn
aandelenpakket, een fusie of overname van het bedrijf en een beursgang.
 Verkoop van aandelen
Het aandelenpakket wordt verkocht aan een nieuwe investeerder (die vaak de volgende
financieringsronde voor zijn rekening neemt)
+ Investeerder ontvangt contant geld
- Bedrijf moet in een fase zitten met een duidelijke waarde
BCTE – Peter D.Schellinck – 07.03.2016
5
 Het aandelenpakket wordt verkocht aan een of meerdere andere aandeelhouders
+ Investeerder ontvangt contant geld
- Koper moet voldoende geld hebben, vaak een omstreden onderhandeling
 Fusie of overname
Het bedrijf fuseert met een ander bedrijf
+ Investeerder ontvangt aandelen in nieuw (groter) bedrijf
- Aandelen vaak moeilijk verhandelbaar
 Het bedrijf wordt verkocht aan een ander bedrijf
+ Investeerder ontvangt contact geld en/of aandelen
- Bedrijf moet in een fase zitten met een duidelijke waarde
 Beursgang
Het bedrijf gaat naar de beurs
+ Aandelen makkelijk converteerbaar naar contant geld
- Bedrijf moet in een volwassen fase zitten met een grote omvang
Onderhandelingstips
Geen enkele onderhandeling is hetzelfde. Toch zijn er een paar algemeen geldende tips die u
in gedachten moet houden:
1. Voorbereiding
Een goede voorbereiding is het halve werk. Voordat u met de ‘tegenpartij’ aan tafel
schuift, is het belangrijk dat u uw strategie al heeft bepaald. Weet waarover u praat.
Bepaal uw doel, hoe wilt u daar komen en wat heeft u daarvoor nodig? Bepaal wat u
belangrijk vindt en tot waar u wilt gaan.
2. Inleven in andere partij
Houd rekening met argumenten van de tegenpartij. Vraag wat de investeerder belangrijk
vindt. Door een samenvatting te geven van zijn wensen laat u zien dat u hem belangrijk
vindt en serieus neemt. Probeert u zich in zijn positie te verplaatsen. En luister goed. Laat
iemand uitspreken en interrumpeer niet.
3. Onderhandelingsruimte houden
Creëer ruimte, voor zowel uzelf als voor de ander. Zet niet te hoog in zodat er geen weg
terug meer is. Blijf alert.
4. Omgaan met weerstand
Probeer er in een onderhandelingsgesprek achter te komen waar de weerstand vandaan
komt. Neutraliseer deze weerstand en denk oplossingsgericht. Sta open voor ideeën van
de tegenpartij. Probeer van tevoren te bedenken wat eventuele barricades kunnen worden,
zodat u daar meteen op kunt inspringen.
5. Integriteit
BCTE – Peter D.Schellinck – 07.03.2016
6
De beste manier om te onderhandelen is open en eerlijk. Zorg dat men u geen verwijten
kan maken door achter iemands rug om te gaan. Aan de andere kant mag in het spel wel
enige vorm van gogme aanwezig zijn.
6. Voor wat hoort wat
Concessies doen is een van de kenmerken in een onderhandeling. U zult ook zelf
concessies moeten doen. Bepaal vooraf waar u water bij de wijn wilt doen. Maar geef
nooit zo maar wat weg.
7. Win-winsituatie
Zorg dat u beiden met een goed gevoel uit de onderhandelingen komt. De relatie stopt
namelijk niet na de onderhandeling, het is juist het begin! Zorg dat er een goede
vertrouwensbasis is gecreëerd voor een duurzame relatie. Onderhandelen blijft een spel,
geen wedstrijd.
Waarschuwingssignalen voor de investeerder
Uw investeerder luistert niet alleen naar uw verhaal, maar let ook op tekenen dat u uw eigen
propositie niet volledig begrijpt, trends en ontwikkelingen niet ziet of cijfers verkeerd inschat.
Deze zogenaamde red flags zijn voor een investeerder eenvoudig te herkennen.
Hieronder vindt u de meest voorkomende waarschuwingssignalen voor investeerders. Bij het
ontdekken van één of meerdere red flags zal de investeerder zich afvragen of het de moeite
waard is om zijn geld aan u toe te vertrouwen. Elimineer ieder waarschuwingssignaal voor
een investeerder in uw presentatie door een goede voorbereiding.
 Het onvermogen om uw product of dienst helder en voldoende uit te leggen. Als
investeerders uw idee niet in een paar zinnen begrijpen, zijn ze geneigd eerder af te
haken.
 Onrealistische verwachting van het marktaandeel dat u verovert. Het is vrijwel
ondenkbaar dat u meer dan een paar procent van de totale markt in handen krijgt, zeker in
eerste jaren.
 Vermelden dat er geen enkele concurrentie is of uw concurrenten afdoen als ‘kleine
spelers’ of ‘geen bedreigingen’. Investeerders weten namelijk dat er in iedere markt
concurrenten zijn.
 Tekenen dat u niet coachable bent. Wanneer u niet luistert naar het advies van anderen,
flexibel genoeg bent of openstaat voor meningen, suggesties en ideeën van anderen, zal
de investeerder denken dat u teveel uw eigen plan trekt met zijn geld.
 Hockeystickprognoses en onrealistische cijfers. Voor investeerders een teken dat u de
markt niet begrijpt, veel te optimistisch bent of dat samenwerken, overleggen en
beslissingen nemen met u moeilijk wordt.
 Het plan om het geld te gebruiken voor schulden uit het verleden. Geen enkele
investeerder wil eerst de kosten voor lijken in de kast betalen voordat de groei kan
beginnen.
 Een deel van de investering afstaan aan de tussenpersoon die u heeft geïntroduceerd bij
de informal.
BCTE – Peter D.Schellinck – 07.03.2016
7
 De onwil van de ondernemer om een reëel belang van zijn aandelen af te staan aan de
investeerder. Deze halsstarrigheid kan er voor de investeerder op duiden dat het lastig is
om met u samen te werken, te overleggen en beslissingen te nemen.
 Teveel kleine investeerders aan boord in de opstartfase. De ingewikkelde verhouding
tussen eigenaren of complexe aandelenstructuur kan investeerders afschrikken om in uw
bedrijf te investeren.
 Het idee van de ondernemer dat er slechts één financieringsronde nodig is om het bedrijf
tot een aanzienlijke grootte te laten groeien.
Verschil business angel en participatiemaatschappij (VC)
Business angels en participatiemaatschappijen zijn allebei verschaffers van venture capital
(ondernemend vermogen of private equity). En hoewel ze allebei investeren in jonge,
snelgroeiende bedrijven zijn er ook verschillen.
1. Het allerbelangrijkste verschil is dat business angels investeren met hun eigen geld, terwijl
participatiemaatschappijen investeren met geld van derden (beleggers, pensioenfondsen,
verzekeraars, etc.).
2. Bovendien gaat het bij business angels om veel kleinere bedragen (tot 500.000 euro), zijn
ze persoonlijk betrokken bij het bedrijf waarin ze investeren en heeft een business angel over
het algemeen meer geduld: 7 tot 10 jaar is geen uitzondering, terwijl de meeste
participatiemaatschappijen maximaal 5 jaar in een bedrijf willen zitten.
3. Door zijn eigenschappen en manier van werken is een business angel daarom bij uitstek
geschikt om te investeren in startende bedrijven, de fase waarin een product moet worden
ontwikkeld of in de markt gezet. Participatiemaatschappijen doen nauwelijks nog mee in deze
riskante, vroegefaseinvesteringen die veel begeleiding vergen. Zij kijken liever naar
groeibedrijven met een bewezen trackrecord en naar management buy-outs bij
familiebedrijven.
In de praktijk zijn business angels en participatiemaatschappijen vaak complementair aan
elkaar. De informal helpt het bedrijf in de eerste ronde van de grond te komen, gezamenlijk
doen ze vaak een tweede kapitaalinjectie en vervolgens stapt de participatiemaatschappij (al
dan niet samen met een super informal of family office) fors in om het bedrijf echt groot te
maken, vaak in combinatie met een nieuw professioneel management.
Tabel 1 – Verschillen tussen business angels en venture capitalists
Business Angels
Venture Capitalists
Soort persoonlijkheid
Geïnvesteerde middelen
Ondernemer
Eigen geld
Financieel manager
Geld van de fondseigenaars
Ondernemingen waarin
geïnvesteerd wordt
Starters met hoog potentieel en kleinere
groeiondernemingen
Middelgrote tot grote groei‐
ondernemingen
Due diligence
Geografische nabijheid
Soort overeenkomst
Gebaseerd op ervaring, beperkte kost
Meer formeel, duur
Belangrijk
Minder belangrijk
Eenvoudige deals met nadruk op redelijkheid Complex en veeleisend
Monitoring na de investering Actief, “hands‐on”
Betrokkenheid in management Belangrijk
Strategisch
Minder belangrijk
Exit route
Rendementsverwachting
Zeer belangrijk
Zeer belangrijk
Minder belangrijk
Belangrijk, maar minder hoge eisen
BCTE – Peter D.Schellinck – 07.03.2016
8