Basis van Genetica

LES 1:Basis van Genetica
Fokkerij 2
1.1 Wat is genetica?
• Genetica=erfelijkheid
• 50% moeder en 50% vader
• Erfelijke eigenschappen:
▫ Genen of genotype
▫ Worden doorgegeven van
ouders op nakomelingen
1.1 Wat is genetica?
• Wie jij bent wordt bepaald door:
▫ Erfelijke eigenschappen
▫ Milieu
• Milieu:
▫ Hoe je bent opgevoed
▫ Wat je hebt meegemaakt
1.1 Een belangrijke formule
• Fenotype (buitenkant)=Genotype + milieu
• Voorbeeld = lengte
▫ Genotype=erfelijke aanleg voor lengte
▫ Milieu=voeding en gezondheid
1.2.Wat zijn genen en allelen?
• DNA: al het erfelijk materiaal bij elkaar
• Chromosomen: strengen waar het DNA op ligt
• Gen: Stukje DNA dat de erfelijke aanleg bepaalt
• Elk chromosoom komt 2 keer voor, dus ook elk gen.
Bij bevruchting splitsing chromosomenpaar.
• Allelen: Verschillende versies van een gen
1.2 Een goede vergelijking
Zo kun je het vergelijken:
• Gen = soep
• Allel = soort soep
▫ Bijv. kippen,- groenten,- of tomatensoep
• Gen = oogkleur
• Allel = de kleur
▫ Bijv. groen, bruin of blauw
1.3 Homozygoot en heterozygoot
• Alle genen komen 2x in het lichaam voor
▫ 1x moeder en 1x vader
▫ 2 genen vormen genenpaar
▫ Ieder genenpaar bestaat uit 2 allelen
• Homozygoot
▫ 2x hetzelfde allel van moeder en vaderdier
▫ AA of aa
• Heterozygoot
▫ 2 verschillende allelen van moeder en vaderdier
▫ Aa
1.3 Dominant en recessief
• Dominant: overheersende allel
▫ A (altijd met hoofdletter geschreven)
▫ Het gen wat tot uiting komt
• Recessief: onderdrukte allel
▫ a (altijd met kleine letter geschreven)
▫ Komt alleen tot uiting als er 2 zijn
1.4 kruisingsschema
Zwartbont= dominant (A)
Roodbont= recessief (a)
Ouder dier
A
a
A
AA
Aa
a
Aa
aa
Hoeveel % kans op een homozygoot roodbonte kalf?
Hoeveel % kans op een homozygoot zwartbonte kalf?
Hoeveel % kans op een heterozygoot zwartbonte kalf?
1.4 KRUISINGSSCHEMA
Zwartbont= dominant (A)
Roodbont= reccesief (a)
Ouder dier
A
a
A
AA
Aa
A
AA
Aa
Hoeveel % kans op een homozygoot roodbonte kalf?
Hoeveel % kans op een homozygoot zwartbonte kalf?
Hoeveel % kans op een heterozygoot zwartbonte kalf?
1.5 Waarom zijn 2 broers of zussen
niet genetisch gelijk?
1. Veranderingen op het DNA (mutatie)
2. Vorming van geslachtscellen
3. Combinatie van geslachtscellen
1.5 Waarom zijn 2 broers of zussen
niet genetisch gelijk?
1. Veranderingen op het DNA (mutatie)
1. Stille mutatie (je merkt niets)
2. Dodelijke mutatie
3. Functionele mutatie (je merkt er wel iets van)
1.5 Waarom zijn 2 broers of zussen
niet genetisch gelijk?
2. Vorming van geslachtscellen
* net voor splitsing van chromosomenpaar
steken nog enkele genen over
3. Combinatie van geslachtscellen
* uit 2 heterozygote dieren kan een homozygoot
(of heterozygoot)dier worden geboren
voorbeeld: uit 2 zwartbonte koeien kan een
roodbont kalf geboren worden (maar ook een
zwartbont kalf)
Aan de slag:
• Lezen theorie taak 1
• Werkblad mk 1,2,3,4,5
• Samen nakijken vragen