M van Haastert maag-darm-lever arts Martini Ziekenhuis Groningen

M van Haastert
maag-darm-lever arts
Martini Ziekenhuis Groningen
Colitis Ulcerosa en Morbus Crohn
Doel
Opfrissing van de ziektebeelden
Wat is er nieuw ?
INFLAMMATORY BOWEL DISEASE
( IBD )
Chronisch-recidiverende ontstekingen van delen van
het maag-darmkanaal van ombekende origine, waarbij
Colitis Ulcerosa ( CU ) beperkt blijft tot de dikke darm
en Morbus Crohn ( MC ) zich door het hele maagdarmkanaal kan manifesteren ( van mond tot anus )
INFLAMMATORY BOWEL DISEASE (IBD)
INFLAMMATOIR DARMLIJDEN
CHRONISCHE DARMONTSTEKING
* Ziekte van Crohn (morbus Crohn, MC, CD)
Colitis ulcerosa (CU, UC)
Indeterminate colitis (IC)
Meest voorkomende chronische ontstekingsziekte na
rheumatoïde arthritis
15-64 jarigen
N-Europa
Z-Europa
Incidentie MC
7.0/100.000
3.9/100.000
Incidentie UC
11.8/100.000
8.7/100.000
Incidentie Mobus Crohn en leeftijd
Per 100.000 inwoners
Incidence
25
man
vrouw
20
15
10
5
0
0
17.5
37.5
age
57.5
77.5
Incidentie Colitis Ulcerosa en leeftijd
Per 100.000 inwoners
Incidence
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
man
vrouw
0
17.5
37.5
age
57.5
77.5
1932 New Orleans
colon
klep van Bauhin
coecum
appendix
terminale
ileum
Colitis Ulcerosa benaming
Pan-colitis
Subtotale colitis
Linkszijdige colitis
Procto-sigmoiditis
Proctitis
colon
rectum
INFLAMMATOIR DARMLIJDEN: PATHOGENESE
OMGEVINGSFACTOREN
Roken
risico op ziekte van Crohn verhoogd, op colitis
ulcerosa verlaagd
Orale contraceptiva
risico op ziekte van Crohn verhoogd
Appendectomie
risico op colitis ulcerosa verlaagd
Infectieus agens
pathogenese van ziekte van Crohn:
bacteriën (mycobacterium tuberculosis,
chlamydia, yersinia enterocolitica)
virussen (prenataal, mazelen, cytomegalie,
Epstein-Barr virus)
pathogenese van ziekte van Crohn
Vasculitis
Mucus samenstelling
Afwijkende intestinale flora?
Voedselallergie?
Voeding?
afwijkend bij colitis ulcerosa
INFLAMMATOIR DARMLIJDEN: PATHOGENESE
GENETISCHE FACTOREN
familiaal voorkomen
hogere concordantie in MZ dan in DZ
tweelingen
CD: NOD2/CARD15 gen chromosoom
16
UC: HLA-DR2 gen chromosoom 6
IL-receptor antagonist gen
chromosoom 2
Extra-intestinale manifestaties
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Erythema Nodosum
Pyoderma gangrenosum
Aftoïde ulceraties ( mond )
Episcleritis
Uveitis
Arthropathie
Sacroileitis
Ankylosing spondylitis ( M Bechterew )
Primaire Scleroserende Cholangitis ( PSC )
2–4%
1–2%
10 %
5 – 10 %
12 – 15 %
1–2%
3%
aften
pyoderma gangrenosum
erythema nodosum
Rectum/anus
Scleroserende cholangitis
7: herstel en genezing
Heparine
Nicotine
1: AntIgeenverwerking & presentatie
Activatie van macrofagen
Antibiotica en probiotica
6: ontsteking en beschadiging
Mesalazine
Corticosteroiden
Lidocaine ?
3: antigeenherkenning & activatie van CD4-T
cellen
Azathioprine/6-MP/6-TG
Cyclosporine
Tacrolimus
MTX ?
2: PRODUCTIE CYTOKINEN, ANTILICHAMEN EN CHEMOKINEN
anti-TNF
anti- il2
anti-cd3
Thalidomide
Corticosteroiden
5: Th1/Th2
Interleukine 10
TGF beta
4: aantrekken van ontstekingscellen
Antisense oligonucleotiden tegen
ICAM-1
Heparine?
ONDERZOEK
•
•
•
•
•
•
ANAMNESE !!
LICHAMELIJK ONDERZOEK
LABORATORIUM ( BLOED, SEROLOGIE, FAECES, enz.)
ENDOSCOPIE EN PA
RADIOLOGIE ( CONTRAST FOTO’S, CT-SCAN, MRI ENZ )
(ENDO-) ECHOGRAFIE
ENDOSCOPIE
• ONDERSCHEID VAN ONTSTEKING
• LOCALISATIE ( COLON, TERMINALE ILEUM,
SLOKDARM,MAAG,DUODENUM )
• ERNST
• BIOPSIE
• FOLLOW-UP
•
•
•
•
NIET GEHELE MAAG-DARMKANAAL ( capsule endoscopie )
BELASTING PATIENT
KOSTEN
RISICO’S
Normaal dikke darmslijmvlies
M Crohn - ulcus
normaal
ulcus
M Crohn
rectaal ulcus
endoscoop
M Crohn
cobble
stones
ulcera
M Crohn
Colitis Ulcerosa
M Crohn
dunne darm
colon
M Crohn
X-dunne darm
MRI dunne darm
Capsule endoscopie