Vesting3hoek - Waterlinieroute 40/55 km START FIETSROUTE

Ve s t i n g 3 h o e k - Wa t e r l i n i e r o u t e 4 0 / 5 5 k m
LEGENDA

waterlinieobjecten
veerdiensten
vvv kantoren
horeca locaties
fietsTOP’s
68
14
84
71
Noordeloos
14
60
59
Nieuwland
Leerdam
STATION
Brandwijk
Ottoland
57
72
Mariënwaerdt
48
81
49
Oosterwijk 34
33
Hoogblokland
N
31
56
54

37

A 27
Gellicum
A2
9
96
30
N 848
29
Spijk
28
02
27
A 15
26
50
LINGEGEBIED
Recreatiegebied
Lingebos
94
56
93
A2
95
92

Sleeuwijk
Werkendam
78
Oudendijk
6
Woudrichem
4
20
LAND VAN HEUSDEN
EN ALTENA
12
Kille
eda
md
Rijswijk
Giessen
Uppel
3
A 27
74
71
Waardhuizen
N 830
0
83
Haaften
22
as
06
Zuilichem
Nieuwaal

aa
78
l
66
STATION
65
08
07
Zaltbommel
Gameren
A2
19
21

69
W
62
Poederoijen
10
Aalst
Andel
64
18
63
Bruchem
09
17
64
Veen
99
11
Kerkwijk
60
06
Nieuwendijk
10
67
66
56
14
1 km
16
NederhemertNoord
Wijk en
Aalburg
62
80
65
Delwijnen
12
98
Ammerzoden
13
201101 BosmaGrafiek.NL
Almkerk
Uitwijk
eM
a
77
90
20
23
Afg
5
Brakel
BOMMELERWAARD
7
N
N 830
SLOT
LOEVESTEIN
76
Tuil
05
al
N 322



2
NATIONAAL PARK
DE BIESBOSCH

Wa
Hellouw
N 322

)
8
24
25

22


25
Vuren
FORT
VUREN
Waardenburg
79
Herwijnen
01
22
Dordrecht (6km via
M
04
03
N3
we



eu

23
de

Ni
e
erw
B
A
Dalem
7
80

Beneden Me
rwede
ede
1
N 26
51
Merw
50
start

Boven
30
91

BovenHardinxveld
5
A1
78
HardinxveldGiessendam
N8
Gorinchem

STATION
STATION

53
52
77
30
Geldermalsen
5
Lin
36


97
Kedichem
35

Schelluinen
GiessenOudekerk
38
98
STATION
Deil
51
A1
39
Giessenburg
ge
16
N2
Heukelum
32

Arkel
ALBLASSERWAARD
76

73
55
10
Enspijk
ge

4
21
STATION
74
99

Molenaarsgraaf
Lin
82 Acquoy
31
53
52
Rumpt
Asperen

Hoornaar
Rhenoy
Tricht
55
54
Beesd
7

13
STATION
80

6
N 21
11
fiets knooppunten
alternatieve route
84
N 32
Goudriaan
N 214
69
Hedel
Maar Gorinchem is meer dan historie. Bezoekers vinden nu een gevarieerd winkelaanbod, leuke restaurantjes en gezellige terrassen.
Vanaf ‘Buiten de Waterpoort’ vaart de veerdienst naar onder
meer Woudrichem, Slot Loevestein en Fort Vuren.
Samen met Gorinchem vormen zij de Vesting3hoek,
het sluitstuk van de Hollandse Waterlinie.
Meer info: www.vvvgorinchem.nl en www.vesting3hoek.nl.
Voor de start van deze fietsroute kunt u kiezen uit twee veerponten:
1. de korte oversteek met de veerpont naar Sleeuwijk
(route A op de kaart). Daar aangekomen richting knooppunt 80 en vervolgens naar knooppunt 23;
2. de lange oversteek met de veerpont naar Werkendam
(route B op de kaart). Daar aangekomen richting knooppunt 23.
Vanaf knooppunt 23 richting knooppunt 25 en vervolgens richting
knooppunt 20. Rij niet door tot knooppunt 20, maar stop bij de
Papsluis die circa 250 meter voorbij Fort Bakkerskil is gelegen.
start Fietsroute
Deze fietsroute door het rivierengebied brengt u langs de
historische en imposante objecten van het zuidelijk deel van de
Nieuwe Hollandse Waterlinie (tussen Werkendam en Asperen).
Let op: Deze routebeschrijving gaat via enkele toeristische veerverbindingen. Sommige van deze veren varen uitsluitend in de periode
mei t/m september. Buiten deze periode zijn enkele objecten alleen via
een omweg bereikbaar. Via het knooppuntnetwerk kunt u hiervoor
zelf uw route samenstellen.Ook zijn niet alle forten dagelijks geopend.
Zie hiervoor de informatie per fort.
3
Rij terug naar knooppunt 25 en vervolg de weg richting knooppunt 56. Na het passeren van het viaduct over snelweg A27 ligt aan
de rechterzijde Fort Altena . Ga niet verder richting knooppunt 56,
maar houdt links aan en volg het fietspad richting dit fort.
Deze routebeschrijving start op de locatie ‘Buiten de Waterpoort’
in Gorinchem, maar de route kan in principe overal starten.
Bij het startpunt in Gorinchem is een parkeerterrein aanwezig.
Deze locatie bevindt zich nabij het historisch hart van deze
sfeervolle vestingstad.
4
1
Gorinchem
Gorinchem maakte als vestingstad onderdeel uit van zowel de
Oude als de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De vesting zorgde samen
met het tegenoverliggende Woudrichem voor de afsluiting van de
rivier de Waal tegen de vijand. Er bevonden zich in de stad kazernes,
artillerieloodsen en veel andere gebouwen met een militaire
bestemming. Een deel hiervan is bewaard gebleven. Samen met de
vele monumentale panden, de 16e eeuwse stadswallen en stadspoort is de historie overal in de binnenstad zichtbaar en tastbaar.
Fort Bakkerskil
Fort Bakkerskil is gebouwd tussen 1877 en 1879. Het diende ter
afsluiting van de Schenkeldijk en ter bescherming van de Papsluis.
Het fort bood onderdak aan bijna honderd soldaten. Inmiddels is
het fort in gebruik genomen als een comfortabele Bed & Breakfast
met 7 kamers. Ook is er een koffie-/theeterras.
Meer info: www.fortbakkerskil.nl.
2
Papsluis
Voor het snel en gecontroleerd onder water zetten van gebiedsdelen, speelden diverse typen sluizen een cruciale rol .De Papsluis
is een waaiersluis. Het geniale van deze sluis is dat zonder veel
krachtsinspanningen de sluisdeuren zichzelf openen en sluiten. De
Papsluis diende als hoofdinlaat van het inundatieveld in het Land
van Altena.
Fort Altena
Dit fort is gebouwd tussen 1840 en 1850 als torenfort omgeven
door een gracht met ophaalbrug. Het fort diende ter afsluiting van
de weg Gorinchem-Breda en de Uppelsche Dijk.
Het fort is in 2011/2012 geheel gerestaureerd. De oorspronkelijke
toren doet nu dienst als toeristisch informatiepunt.
Verder zijn er een unieke Waterwinkel en een verkooppunt voor
streekproducten aanwezig. Ook is er een brasserie met groot terras
en vergaderfaciliteiten. Daarnaast verhuurt Fort Altena fietsen en
kano’s. Meer info: www.fortaltena.nl
Na het verlaten van dit fort bij de weg rechtsaf en voor het viaduct
nogmaals rechtsaf. Aan einde rechtsaf en, via de carpoolplaats,
fietspad volgen. Na 700 m. linksaf De Omloop op.
Vesting3hoekWaterlinieroute
Vanaf Fort Vuren (terug)fietsen naar knooppunt 25 en daarna
vervolgens de knooppunten 27 en 28.
Bij 28 linksaf Haarweg, na 600 m. rechtsaf wandel-/fietspad volgen.
Aan eind rechtsaf, daarna 2x rechtsaf Spijkse Kweldijk volgen
(onderlangs). Daarna knooppunten 29 – 31 – 49 – 99 – 98 – 97 en
96 volgen. U fietst hier langs het pittoreske riviertje De Linge, door
schilderachtige dijkdorpen, langs oude boerderijen en boomgaarden. Tussen knooppunt 97 en 96 bevindt zich Fort Nieuwe Steeg.
Na 200 m. linksaf Bloemweg/Uppelse Steeg inrijden. Aan einde
rechtdoor het halfverharde fietspad volgen. Dit is het Liniepad.
Fietsroute 40/55 kilometer
9
5
Liniepad
Het Liniepad volgt het tracé van de vroegere hoofdverdedigingslijn
van de NHW. Langs het pad bevinden zich groepsschuilplaatsen
en koepelkazematten. Op de restanten van één van de bunkers is
een stalen bolvormige uitkijkpost geplaatst die dient als vogelobservatiepost.
Aan het einde van het fietspad linksaf. Na 300 m. rechtsaf De Roef
op. Aan einde rechtsaf. Volg de Rijksstraatweg. Na 1 km is er een
bocht naar rechts. Steek hier over en ga rechtdoor. Na 300 m.
rechtsaf. Aan het einde rechtsaf de Woudrichemsedijk op.
Ter hoogte van Oudendijk de borden richting knooppunt 74 volgen
tot in de vesting van Woudrichem.
6
VESTING3HOEK
De Waterlinie toen
De Nieuwe Hollandse Waterlinie was een militaire verdedigingslinie
van 85 kilometer, gelegen tussen het IJsselmeer en De Biesbosch.
Door aaneengesloten polders opzettelijk onder water te zetten
(inunderen), ontstond een kilometersbrede waterbarrière. Te breed voor
de vijand om er overheen te schieten, te diep om er doorheen te lopen
en te ondiep om er in te varen. Op de kwetsbare punten, zoals rivieren en
dijken werden forten gebouwd. Vanuit deze forten werden met geschut
de doorgangen en inundatiesluizen beschermd. De linie deed dienst van
1815 tot ongeveer 1940. Met de komst van het vliegtuig verloor de Linie
zijn verdedigingswaarde grotendeels.
7
Slot Loevestein
Slot Loevestein ligt op een unieke plek. Waar Maas en Waal samenkomen en Gelderland, Noord-Brabant en Zuid-Holland elkaar raken.
De vesting is een van de best bewaard gebleven monumenten uit
de Middeleeuwen. De aarden wallen, dubbele grachten, Kruittoren,
arsenaal, commandantwoning, taveerne en het straatje met soldatenhuisjes nemen u eeuwen mee terug in de tijd.
Luister naar de verhalen van de gidsen, neem de kinderen mee op
geuzentocht of boek een verblijf in de luxueuze Suite & Breakfast.
Er zijn regelmatig evenementen rond historische thema’s als de
middeleeuwen en de Hollandse Waterlinie. Historische personages,
verhalen, presentaties en spannende speur- en doetochten voor
kinderen brengen de geschiedenis tot leven. Geschiedenis zelf
beleven, dát kan in Loevestein op je eigen manier. Tijdens het
rondzwerven door kasteel en vesting komen jong en oud tot de
ontdekking dat geschiedenis leuk en spannend is!
Voor openingstijden en informatie zie de website:
www.slotloevestein.nl
VESTING3HOEK
8
Vormgeving, sfeer kaartbeeld en realisatie:
Dynamic Design grafischontwerp • Beneden-Leeuwen
Kaartbeeld: Bosmagrafiek • Nijmegen
Fotomateriaal: Gemeente Gorinchem
Deze folder is met grote zorgvuldigheid samengesteld. Aan de inhoud kunnen echter geen rechten
worden ontleend en wijzigingen blijven voorbehouden. Nadruk verboden. 1e druk, 2012
10
*Let op: deze veren varen uitsluitend in de zomerperiode.
Buiten de zomermaanden kunt u deze fietsroute vervolgen door vanuit
Woudrichem met het grote veer naar Gorinchem te varen en de borden
naar fietsknooppunt 25 te volgen en vervolgens de verwijzing naar
Fort Vuren. In dit geval brengt u geen bezoek aan Slot Loevestein of u
maakt gebruik van de Watertaxi.
De Waterlinie nu
Moest de Waterlinie vroeger vooral onzichtbaar zijn, de afgelopen jaren
is er alles aan gedaan om haar juist zichtbaar te maken. Veel forten
zijn gerestaureerd en hebben een publieke functie gekregen, zoals B&B,
expositieruimte of toeristisch infopunt. Vrijwel allemaal met gezellige
terrassen waar u in alle rust even bij kunt komen van uw fietstocht.
Tegenwoordig is de Waterlinie een Nationaal Landschap: een prachtig
natuurgebied waar je de bijzondere geschiedenis kan zien en beleven.
Tal van andere linie-elementen in het veld zijn opgeknapt. Zo is een lint
vol historie, natuur, cultuur, educatie en ontspanning ontstaan.
Voor meer informatie zie www.hollandsewaterlinie.nl.
Tekst: Gemeente Gorinchem
Keer om en ga terug via de knooppunten 97 – 98 – 99 naar
knooppunt 82. Bij dit knooppunt is Fort Asperen gelegen.
Woudrichem
Het gemoedelijke Woudrichem is een mooie kleine vestingstad.
In de historische stadshaven hebben traditionele schepen als
tjalken, klippers en aken hun plaats gevonden. De historische haven
getuigt samen met het in het Arsenaal gevestigde Visserijmuseum
van de eeuwenlange binding met de rivier en de zalmvisserij.
De stadswallen en militaire gebouwen in de vesting zijn goed
bewaard gebleven. De kruitkelders bieden onderdak aan
bijzondere detaillisten. De moeite waard om een kijkje te nemen!
Na het bezoek aan Woudrichem staat Slot Loevestein op het programma. Om dit kasteel te bereiken moet u het water oversteken.
Hiervoor zijn twee mogelijkheden: met de grote veerpont aan de
buitenzijde van de Waterpoort of met de kleine veerpont aan de
Maasdijk. Voor de dienstregeling van het grote veer zie de website
www.veerdienstgorinchem.nl, voor die van het kleine veer
www.voetveerwoudrichem.nl.*
Vanaf Slot Loevestein met de grote veerpont de Waal oversteken
naar Fort Vuren.*
DE NIEUWE HOLLANDSE WATERLINIE
Fort Nieuwe Steeg / Geofort
Dit fort is gebouwd in 1878 en diende ter afsluiting van een
onoverzichtelijke bocht in de Linge.
Het fort is ingrijpend gerestaureerd en heeft een wel heel bijzondere bestemming gekregen, namelijk als ‘GeoFort’. Een educatieve
attractie gericht op cartografie en navigatie. Aan de hand van
verschillende thema’s wordt getoond welke cruciale rol
geo-informatie in ons dagelijks leven speelt. Jong en oud beleven
deze thema’s op een inspirerende manier. Het fort beschikt tevens
over horecavoorzieningen en vergaderfaciliteiten.
Meer info: www.geofort.nl.
Fort Vuren
Fort Vuren is gebouwd in 1844. Met het aan de overzijde van de
Waal gelegen Slot Loevestein moest het fort de vijand beletten via
deze rivier door te stoten naar het Westen.
Het fort beschikt over een Fortwachterij met een sfeervol terras.
Vanaf juni 2012 zijn er in het fort erfgoedlogies gerealiseerd.
Deze B&B en Logementen zijn het gehele jaar open.
Meer info: www.wff.nl
KunstFort Asperen
Fort Asperen is gebouwd tussen 1845 en 1847. Het diende ter
afsluiting van het Linge-acces en ter verdediging van de
achterliggende waaiersluis.
In de zomer (mei t/m september) zijn in het fort kunst- en
designtentoonstellingen te zien en er worden rondleidingen georganiseerd. In de winter is het fort gesloten vanwege de vleermuizen
die er overwinteren. De Taveerne is wel het hele jaar geopend.
Meer info: www.kunstfortasperen.nl.
Na een bezoek aan Fort Asperen via knooppunt 48 richting
knooppunt 57 fietsen. U arriveert in Leerdam.
11
Leerdam
Wie Leerdam hoort, denkt aan glas. Het Leerdams glas is een begrip.
Eeuwen geleden vestigden glasblazers zich in het stadje en legden
de basis voor de huidige glasindustrie. Het glasblazen wordt nog
steeds beoefend. Beleef het mee in de Glasblazerij en bezoek het
Nationaal Glasmuseum.
Meer info: www.vvvleerdam.nl
Er is inmiddels 40 kilometer gefietst, een respectabel aantal. Is dit
voldoende dan is er een uitstekend alternatief om weer terug te
komen in Gorinchem, nl. de trein. Tussen Leerdam en Gorinchem
rijdt nl. ieder half uur de Merwede-Lingelijn. Dit is een moderne,
comfortabele en snelle lightrailverbinding waarin de fiets gratis
mee mag. In 12 minuten is de trein in Gorinchem. Vanaf het station
de borden naar knooppunt 50 volgen om weer bij het startpunt van
deze route uit te komen.
Voor de doorzetters kan de terugtocht naar Gorinchem plaatsvinden langs de Linge via de knooppunten 57 – 34 – 33 – 36 – 37 – 39
– 53 en 50. De afstand hiervan bedraagt 15 kilometer.