klinisch – fysicus audioloog dyon scheijen over tinnitus

‘Er is wél wat aan te doen’
KLINISCH – FYSICUS AUDIOLOOG DYON SCHEIJEN OVER TINNITUS:
‘ER IS WÉL WAT AAN TE DOEN’
‘U hebt tinnitus, er is niets aan te doen; u moet
er maar mee leren leven…….’
Dat is wat veel mensen met hinderlijke oorsuizen
te horen krijgen van hun arts.
Een harde boodschap, maar hoopgevend is dat
omgaan met tinnitus te leren is, zodat het je
leven niet meer volledig beheerst. HOREN sprak
hierover met Ir. Dyon Scheijen, klinisch-fysicus
audioloog van het Hoensbroek Audiologisch
Centrum (HAC)
Door
Marie-Jeanne Bisscheroux
Iemand met tinnitus neemt geluiden waar in het oor of in het hoofd, waarvoor geen
geluidsbron in de omgeving kan worden aangegeven. De geluiden variëren van fluiten,
suizen, brommen, zoemen of meerdere geluiden door elkaar. De klachten die dit kan
opleveren hebben doorgaans een sterke invloed op het leven van de persoon en zijn
omgeving. In de brochure ‘leren omgaan met tinnitus’ geeft Dyon Scheijen verhelderend
uitleg over de werking van het gehoor, het ontstaan van tinnitus en hoe je ermee kunt leren
omgaan. Naar voren komt dat tinnitus geen ziekte is, maar een symptoom dat relatief vaak
voorkomt bij mensen die slechthorend zijn. Dyon Scheijen: ‘Tinnitus is een geluid dat
gevoelens van angst en irritatie kan oproepen, vooral wanneer niet duidelijk is waar het geluid
vandaan komt. En deze emoties roepen op hun beurt weer stress op, waardoor de psychische
en lichamelijke klachten alleen maar verder toenemen. Overigens kunnen ook mensen die
normaal horen tinnitus waarnemen. De normaal horende persoon kan de omgevingsgeluiden
alleen beter waarnemen dan een slechthorende, waardoor de tinnitus overstemd wordt. De
tinnitus wordt beter waarneembaar voor een normaal horende als het oor wordt afgeschermd
van omgevingsgeluiden bijvoorbeeld door het gebruik van oordoppen.’
Inzicht geven
‘Patiënten krijgen nog te vaak te horen dat er niets te doen is aan tinnitus. Wij denken dat er
wel degelijk iets aan te doen valt en daarvoor reiken wij handvatten aan. We proberen mensen
met tinnitusklachten inzicht te geven in dit verschijnsel. Als je begrijpt waar tinnitus vandaan
komt, kun je de geluidsprikkel beter plaatsen en erkennen als iets dat bij je hoort. Als een
tinnituspatiënt bij ons binnenkomt, worden allereerst de klachten goed in kaart gebracht. Er
vind een gehooronderzoek plaats, een gesprek met een audioloog en eventueel met een
psycholoog. Vanuit de gestelde diagnose bieden we de hulp waar de patiënt behoefte aan
heeft. We bekijken of de patiënt baat kan hebben bij auditieve revalidatie, bijvoorbeeld door
Horen januari/februari-2006
‘Er is wél wat aan te doen’
een proefaanpassing van een gehoorapparaat of het gebruik van een tinnitusmaskeerder. Is dat
niet het geval, dan informeren we de patiënt over een mogelijk begeleidingstrakect’, aldus
Dyon Scheijen.
Het Zuid-Limburgse HAC werd als eerste audiologisch centrum in Nederland erkend voor de
Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Hierdoor kan het HAC een uitgebreide
begeleiding bieden aan tinnituspatiënten. ‘We werken met een multidisciplinair team waarin
een audioloog, audiologieassistent, psycholoog, maatschappelijk werker, creatief therapeut en
secretaresse nauw met elkaar samenwerken. Daarnaast werken we intensief samen met een
netwerk van onder meer KNO-artsen en audiciens in de regio.’
Aandacht Afleiden
‘Afhankelijk van de klachten en de situatie kunnen we een patiënt adviseren deel te nemen
aan een begeleidingstraject, individueel of in groepsverband. Dit traject vindt nog plaats op
experimentele basis. Je leert er hoe je kunt omgaan met tinnitus. Een essentieel onderdeel
daarbij is informatie over de werking van het gehoor. Er worden thema-avonden
georganiseerd, waar we elke keer een aan tinnitus gerelateerd onderwerp belichten,
bijvoorbeeld: de invloed van tinnitus op slapen, werk of relaties. Dit maakt de klachten
bespreekbaar en het contact met lotgenoten werkt ook goed. Doet een groep mee aan het
begeleidingstraject, dan komt deze een à twee keer per week bijeen gedurende een periode
van drie maanden. Er worden ontspannings- en bewegingsoefeningen gegeven, die de
deelnemers helpen de aandacht van hun tinnitus af te leiden. Ook het luisteren naar externe
geluiden kan helpen de aandacht te verleggen, denk aan het beluisteren van muziek. De
ervaringen van deelnemers zijn heel positief. Niet alle klachten zijn ineens verdwenen, maar
het inzicht en de oefeningen kunnen helpen om op langere termijn op een acceptabele manier
te leven met tinnitus. Zo herinner ik mij nog de patiënt die zijn hoofd in de brandnetels stak
om met deze pijn zijn aandacht van de tinnitus af te leiden. Bij ons heeft hij geleerd dat hij dit
resultaat ook op een andere manier kan bereiken.’
Wetenschappelijk onderzoek
Samen met een collega psychologe Rilana Cima gaat Dyon Scheijen een wetenschappelijk
onderzoek starten op het gebied van tinnitus. Zij bekijken momenteel de mogelijkheden om
hiervoor subsidie te krijgen. Bij dit promotieonderzoek zullen wij nauw samenwerken met de
universiteit van het academisch ziekenhuis van Maastricht. Het onderzoek richt zich op de
effecten van de behandeling die het HAC biedt aan tinnituspatiënten. Daarbij wordt het
multidisciplinaire behandelingstraject van A tot Z onderzocht; vanaf de binnenkomst van de
patiënt tot en met de afronding van de behandeling. Dyon Scheijen: ‘Het wordt een
vraaggestuurd onderzoek, gericht op de patiëntenzorg. Door het grote aantal patiënten dat wij
begeleiden, ontstaan nieuwe ideeën voor behandeling die we willen toetsen en
wetenschappelijk onderbouwen. Het onderzoek zal drie tot vier jaar in beslag nemen. Alle
tinnituspatiënten die bij het HAC binnenkomen, en die hun toestemming geven voor
medewerking, kunnen in principe meedoen aan het onderzoek.’
Tinnitusinstituut
Hoewel met name de groepsbegeleiding van tinnituspatiënten in het HAC uniek is in
Nederland, bieden ook andere audiologische centra steeds meer begeleiding aan
tinnituspatiënten. ‘Een belangrijke rol daarin speelt het Nederlands Tinnitus Platform, een
Horen januari/februari-2006
‘Er is wél wat aan te doen’
landelijk overleg van audiologen, psychologen, KNO-artsen, maatschappelijk werkers en
andere hulpverleners die zich inzetten voor de zorg van tinnituspatiënten. Ook de Federatie
van Nederlandse Audiologische Centra (FENAC) heeft steeds meer aandacht hiervoor. Ik
verwacht dat er in de toekomst echte tinnitusinstituten zullen ontstaan, met een
multidisciplinaire aanpak speciaal gericht op de behandeling en begeleiding van
tinnituspatiënten. In Duitsland bestaan al van dit soort instituten.’ Tot het zover is, kunnen
mensen terecht bij het landelijke Tinnitusloket met hun hulpvraag. ‘Hier kunnen zij worden
doorverwezen naar de audiologische centra en andere zorgverleners in hun omgeving. Een
heel belangrijk en goed initiatief!’, besluit Dyon Scheijen.
Meer Informatie
Meer informatie over het omgaan met tinnitus vindt u in de brochure “Leren omgaan met
tinnitus”, geschreven door ir. Dyon Scheijen van het Hoensbroek Audiologisch Centrum, dat
deel uitmaakt van de Stichting Revalidatie Limburg (SRL). U kunt de brochure downlaoden
op www.srl.nl (klik op “Gehoor en Taal” en vervolgens op “Brochures”).
Tinnitusloket: 0800-TINNITUS (0800-84664887)
Het tinnitusloket is een gratis landelijk 0800-nummer dat sinds oktober 2005 is geopend en
fungeert als wegwijzer en doorverwijskanaal. Er zijn afspraken gemaakt met audiologische
centra en hulpverleners voor rechtstreekse doorverwijzing. De medewerkers van deze
telefoonlijn staan klaar met informatie over tinnitus (oorsuizen) en kunnen u in contact
brengen met lotgenoten, of helpen met het vinden van de juiste hulpinstantie. Het
Tinnitusloket is een samenwerkingsverband van het Nederlands Tinnitus Platform (NTP), de
Nederlandse Vereniging voor Slechthorenden (NVVS) en de Federatie van Nederlandse
Audiologische Centra (FENAC).
Horen januari/februari-2006