Soos-middag dinsdag 6 november 2007 – Prof

Dagelijks bestuur:
Voorzitter
Secretariaat
Penningmeester
B. C. Dirkzwager
H. W. Massop
J. M. van Leeuwen
Mededelingen t. b. v. het bestuur:
Secretaris
H. W. Massop:
E-mail adres
[email protected]
Postadres:
Gezelschap Senioren VU
De Boelelaan 1105
1081 HV Amsterdam
Rekening nr.4053080
Privé adres
Turfschip 150
1186 XR Amstelveen
Tel.
020-6418691
GSVUnieuws:
Redactie
Layout:
Druk & Bindwerk
Mw. A. M. C. Simonis-Bik
H.F. Kroese
Huisdrukkerij der Vrije Universiteit
Informatie betreffende excursies/dagtochten:
B. Venhuizen
Roedestraat 127
1445 ER Purmerend
Tel. 0299-640849
Overige bestuursleden:
Mw. G. J. Ridderbos
G. M. Niemeijer
R. Meijer
Website op internet:
www.gsvu.nl
1
Van de bestuurstafel.
Algemeen
De laatste bestuursvergadering van het jaar 2012 waren wij enigszins
gehandicapt door de afwezigheid van een drietal bestuursleden wegens
gezondheid en familiebezoek. Dank aan Rob, die ondanks zijn in meer dan
één opzicht koortsachtige en korte aanwezigheid, ons van de juiste
informatie voor ons lustrumfeest kon voorzien. Wij hopen dat wij in 2013
weer compleet zijn. Tijdens deze bestuursvergadering hebben wij daarom
wat moeten improviseren. Het is allemaal gelukt, mijn dank aan mijn
medebestuursleden.
2013
Het bestuur wenst u en degenen die u dierbaar zijn, alle goeds voor 2013.
Lustrum
Op 15 januari 2013 hebben wij in de “Griffioen” een heel geslaagde
Nieuwjaars bijeenkomst gehad, ditmaal gecombineerd met een lustrum
viering.
Voor mij was het spannend of ik nog tijdig aanwezig kon zijn. Juist op die
dag is in mijn woonplaats ca. 15-20 cm sneeuw gevallen. Met de auto gaan
werd afgeraden; meer dan 1000 km file. Ik was dus aangewezen op
openbaar vervoer; ik kwam dus iets te laat; maar dank zij de “hot line” met
Bob is alles verder goed verlopen. Dank vooral aan Bob, Rob en Geert die
dit alles goed geregeld hebben. Vooral de invulling van het laatste onderdeel
cabaret vroeg veel geduld van onze organisatoren.
Zelf heb ik nog in een korte toespraak de “geboorte data” van ons G.S en de
rechtsvoorgangers gememoreerd; ik geef deze nog voor de volledigheid:
“Gezelschap Gepensioneerden” met beperkte rechtsbevoegdheid is
opgericht op 27 april 1983.
Op 4 januari 1993 is de rechtsopvolger, het “Gezelschap Senioren” door een
besluit van de ledenvergadering en de instemming van het College van
Bestuur van de VU en de Raad van Bestuur van het AZVU, volledig
zelfstandig.
Op 23 juli 1993 is dit bij de notaris vastgelegd en is de formele
zelfstandigheid een feit.
2
Enquête
Wij hebben al bijna 30 ontvangen. Het begin is er maar willen de leden die
nog niet gereageerd hebben dit alsnog doen? Op dit moment bestaat de
gelegenheid om de enquête ook via onze website www.gsvu.nl te
downloaden en via e-mail te verzenden.(met dank aan Henk Puls).
Uw reactie is van belang om ons GSVU ook in de toekomst aantrekkelijk te
houden. Wij willen de resultaten van deze enquête volgende maand in het
bestuur bespreken. Daarna kunnen we het in de April bijeenkomst toelichten
en in het GSVU nieuws van Mei publiceren.
Contacten met de VU
Wij zullen weer contact met de VU zoeken als de resultaten van de enquête
bekend zijn en wij daarover als GSVU een mening hebben.
Lezing evolutie en cultuur
Uit een reactie hebben wij als bestuur begrepen dat dit voor sommigen van
u een controversieel onderwerp is omdat het, voor u, raakvlakken kan
hebben met uw religieuze achtergrond. Wij vinden als bestuur dat er ruimte
moet zijn voor andere meningen en opvattingen en vinden een lezing, zoals
hiervoor vermeld, een bijdrage aan onze algemene ontwikkeling.
De lezing zelf is door de aanwezige leden als uitstekend ervaren. Zie ook
het verslag van deze lezing elders in dit blad.
Bestuurssamenstelling
Bij het schrijven van het stukje hierover in ons vorige GS nieuws nr. 84, kon
ik niet vermoeden dat dit onderwerp al zo snel actueel zou worden.
Gezien Ridderbos zal ons bestuur in 2013, door persoonlijke verplichtingen,
verlaten. Gezien, jammer dat je ons gaat verlaten, maar dank voor je
positieve bijdrage en inzet; wij zullen in 2013 op gepaste wijze afscheid van
je nemen.
Hoewel wij voor de vacature die binnen het bestuur zal ontstaan, door het
vertrek van Gezien Ridderbos, al actie hebben genomen, voorzien wij dat wij
in de nabije toekomst weer versterking nodig hebben van uw G.S. bestuur.
Als u daarvoor belangstelling heeft, aarzel dan niet om met ondergetekende
contact te zoeken.
Bas Dirkzwager, voorzitter.
3
Contributiebetaling 2013.
Voor het overmaken van de contributie van het Gezelschap Senioren voor
het jaar 2013 kunt u gebruik maken van de ingesloten accept-girooverschrijvingskaart.
Ik verzoek u geen mededelingen op deze overschrijvingskaart te vermelden.
Sinds de invoering van de EURO bedraagt de contributie minimaal € 10.Over het jaar 2012 is gemiddeld € 14,- per lid aan contributie ontvangen.
Met dankbaarheid wordt geconstateerd dat vele leden, die niet in de
gelegenheid zijn aan de activiteiten deel te nemen, toch ons werk financieel
steunen.
Uw overschrijving zien wij gaarne vóór 31 maart 2013 tegemoet.
Bij geen betaling voor die datum zijn wij genoodzaakt u een herinnering te
sturen, dat brengt extra werk en kosten met zich mee.
Bij voorbaat dank voor uw medewerking.
Johann van Leeuwen, penningmeester.
BESTUURSMEDEDELINGEN
Overleden:
Hr. J. Heijlman, Uithoorn
Mw. J. Donner-van Riesen, Amsterdam
Mw. B.A. Klinkenberg-van Ek, Amstelhoek
Mw. G.M. van Zanten, Amstelveen
Het bestuur heeft aan de nabestaanden zijn deelneming betuigd.
Nieuwe leden:
Hr. C.P. Klok
Hr. H.J. Kolstee
Mw. M.G.M.Vogels
Hr. D.Vonk
Wij heten hen van harte welkom.
Opzegging :
Hr. drs. R.H. Verschure
4
Sociëteit 2013
De Soos-middagen zijn zoals gebruikelijk iedere eerste dinsdag van de
maand van 13.30 tot 16.00 uur in de Medische Faculteit, zaal G613.
5 februari
Prof. dr. Philip Scheltens over:
“Medische voedingsmiddelen tegen dementie”.
Dr. Philip Scheltens is professor in de cognitieve neurologie en
sinds 2000 directeur van het Altzheimercentrum van het
VUMC. Hij behaalde in 1984 het arts diploma aan de VU en
promoveerde in 1993 op het onderwerp “Magnetische
Resonantie Beeldvorming (MRI) bij de ziekte van Alzheimer”.
Zijn werkzaamheden liggen met name op het gebied van
dementie, het in beeld brengen van de hersenen, de werking
van medicijnen en voeding op het ontstaan en de ernst van
dementie en welke stoffen in het bloed ermee samenhangen.
5 maart
Prof. dr. ir. Rudolf Verdaasdonk over:
“ Medische technologie”.
Dr. Ir. Rudolf Verdaasdonk is professor en directeur van de
afdeling Fysica en Medische Technologie bij het VUmc. Hij is
tevens verbonden aan het Departement van Biophotonics en
Medische Beeldvorming van de VU. Hij is al gedurende 25 jaar
bezig op het gebied van Biomedische Optica. Zijn expertise
ligt met name op het terrein van laser-weefsel interactie,
glasvezel optica, vergrotende beeldende technieken en
veiligheid van medische apparatuur. Hij werkt nauw samen
met het ziekenhuis voor de ontwikkeling en toepassing van de
eigenschappen van licht bij medische instrumenten.
2 April
Spreker nog niet met zekerheid bekend.
5
Lezing 6 november 2012 door dr. ir. N.J. Versfeld,
klinisch - fysicus audioloog, Universitair Audiologisch Centrum,
VUmc, Amsterdam.
Horen en ouder worden
Ouderdomsslechthorendheid wordt ook wel presbyacusis genoemd.
Presbys betekent oud en Akouein betekent horen.
Dit is het gehoorverlies dat optreedt als gevolg van toenemende leeftijd en
betreft vooral:
– Detectie:
niet horen van zachte geluiden, m.n. hoge tonen
– Discriminatie:
onderscheiden van verschil in tijdsduur en frequentie
van geluid
– Verstaan in rumoer
– Herkennen van geluiden
– Lokalisatie:
richting horen
– Dynamisch bereik: harde geluiden worden als onaangenaam ervaren.
Het gehoor wordt gemeten door een audiogram te maken: aan ieder oor
afzonderlijk worden geluiden aangeboden van verschillende hoogte (0.250
tot 8 kHz(kilohertz)) en verschillende sterkte (net hoorbaar tot zo nodig 80
dB HL sterker dan normaal gehoor). De 0 lijn is normaal gehoor.
De lage tonen (onder de 0.5 kHz) zijn voor “spraak” verstaan niet zo
belangrijk.
Het belangrijkste gebied voor spraak verstaan is 0.5 tot 2 (of 4) kHz.
Een gesprek is meestal met een luidheid van 60 dB HL (decibel).
Rock concert: luidheid 105 dB HL; staaljager 140 dB HL.
Op het audiogram is te zien dat al bij 30 jaar het verlies van de hoge tonen
begint. Op 65 jarige leeftijd is er gemiddeld al bijna 20 dB HL verlies bij 2
kHz en 34 dB HL bij 4 kHz. Op het getoonde audiogram is te zien dat bij een
70 jarige de toon van 8 kHz geluid 50 dB HL harder gepresenteerd moet
worden om door hem waargenomen te worden.
Als er gehoorschade optreedt, kost het luisteren meer inspanning, omdat het
geluid minder helder wordt. Je hoort wel, maar je moet meer moeite doen
om te verstaan. Je mist een aantal klanken.
6
Voorbeeld: gemiddeld gehoorverlies bij mannen bij oplopende leeftijd.
Spraak heeft heel veel redundantie (= reserve). Je vult veel zelf in, je
begrijpt het al snel. Wat je niet hoort, vul je zelf aan maar dat kost
inspanning. Als te veel wegvalt (geroezemoes bijvoorbeeld), hoor je slechts
flarden. Als je daarbij ook iets minder hoort, mis je teveel en wordt het
gesprek oninteressant. Oude mensen zijn beter in invullen van dat wat ze
missen dan jongeren.
Anatomie van het oor
De afbeelding (pagina 7) geeft het complete gehoor orgaan weer.
Het geluid van buiten het lichaam brengt het trommelvlies in beweging en
deze beweging wordt via de gehoorbeentjes overgebracht op het binnenoor
(het slakkenhuis).
7
Het gehoororgaan
1 = gehoorschelp, nodig voor richting horen.
6 = uitwendige gehoorgang.
22 = trommelvlies, beweegt bij geluid.
10,14 en 18 = gehoorbeentjes
4 = slakkenhuis, gevuld met vloeistof en membranen
8 = de gehoorzenuw,
Het slakkenhuis is nog geen cm groot. Het is een soort opgerolde fietsband
gevuld met vloeistof met een vlies in het midden. De drukgolven van de
vloeistof in het binnenoor stoten het basilair membraan aan, dat vervolgens
ook gaat trillen met de frequentie van het geluid. Een bepaalde frequentie
zorgt ervoor, dat heel klein gebiedje van het basilaire membraan gaat trillen
en elke frequentie geeft resonantie op een bepaalde plaats op het basilair
membraan. Met het ouder worden gaat bij een bepaalde frequentie een
groter gebied trillen, waardoor het onderscheidend vermogen vermindert.
Op het basilaire membraan zitten haarcellen, die zich gaan strekken als het
basilaire membraan beweegt. Op die haartjes ligt een flap, het tectoriale
8
membraan. Deze twee membranen schuiven over elkaar heen als de
haartjes trillen en daardoor ontstaat een elektrische ontlading. Dit wordt door
de uitlopers van de gehoorzenuw opgepikt en die geeft de elektrische
signalen aan de hersenen door.
Eenvoudige afbeelding van het slakkenhuis
Stapes = gehoorbeentje (nr. 18 in vorige afbeelding)
Bij ouderen kunnen de haarcellen kunnen niet zo goed werken, dus slecht
geluid opvangen. Haarcellen vallen het eerst uit op de plaats waar de hoge
tonen opgevangen worden.
Bij Ouderdomsslechthorendheid wordt gehoor verlies veroorzaakt door :
1) Slijtage: de gehoordrempel gaat achteruit doordat haarcellen uitvallen
en niet worden vervangen.
2) Haarcellen raken ook beschadigd door lawaai, ototoxische stoffen,
erfelijkheid, etc.
3) Slechter tijd en frequentie oplossend vermogen van het gehoororgaan.
4) Eén oor hoort vaak minder dan het andere oor, dit maakt het richting
horen moeilijk.
5) De oorschelp zorgt voor de hoge tonen opvang, maar geluid van
achteren wordt tegengehouden door de oorschelp.
9
Gevolgen van ouderdomsslechthorendheid zijn er zowel op auditief als
psychosociaal gebied. Op gebied van gehoor:
•
Detectie: Niet meer kunnen horen van zachte geluiden. Maar: harde
geluiden blijven even hard dus dynamiek wordt kleiner.
•
Herkenning: onderscheiden van geluiden (stemmen) en verstaan in
rumoer worden moeilijker vanwege slechter tijd en frequentie oplossend
vermogen.
•
Lokalisatie: lastiger, met name voor-achter en lastiger bij twee ongelijke
oren.
•
Oorsuizen (tinnitus): komt niet van binnen. Het is het geluid wat de
hersenen maken, omdat de invoer van buiten niet voldoende is. Het kan
ook dat het gehoororgaan wel prima is, maar dat de gehoor zenuw
beschadigd is. Hersenbeschadiging kan ook oorsuizen geven.
Bij oorsuizen moet je uit elkaar houden: het geluid dat er is en de last
die je ervan hebt. Als het stiller is heb je meer last van oorsuizen. Is het
een probleem of niet?
Gevolgen psychosociaal:
•
Verstaan gaat moeizamer en kost veel energie. Tevens tragere
reacties. Dit kan een verminderde kwaliteit van de communicatie geven
en problemen in de relationele sfeer.
•
Vermijden van gesprekken in groepen of rumoerige omgeving.
•
Onzekerheid, achterdocht en depressie.
Wat kunnen we doen tegen ouderdomsslechthorendheid?
Gehoorverlies in het slakkenhuis is niet te herstellen. Er is geen medicatie
voor. Wel is gehoorrevalidatie mogelijk met als doel optimaal functioneren:
Door optimaal gebruik maken van het “restgehoor” middels een
hoortoestel, hoofdtelefoon bij TV en ringleiding.
Optimaal benutten van andere mogelijkheden die het auditief
functioneren ondersteunen zoals spraakafzien, luisterstrategieën.
Akoestiek: niet teveel nagalm.
Gedrag aanpassen zoals acceptatie en assertiviteit.
Soms is een multidisciplinaire aanpak nodig, waarbij het Audiologisch
Centrum wordt ingeschakeld.
10
Een hoortoestel is niets meer dan een elegante versterker van geluid. Het
kan geluiden hoorbaar maken, maar een hoortoestel kan niet of nauwelijks
bepaalde gewenste geluiden uittillen boven het achtergrondgeluid en het
gehoorverlies nooit volledig compenseren. Het wordt nooit meer zoals
vroeger, je zit altijd nog met een defect oor.
Soms kan een hoortoestel geluid van voren iets meer benadrukken,
waardoor het richting horen beter wordt. Bij oorsuizen kan soms een
hoortoestel helpen.
In een hoortoestel zit een begrenzer. Bij te veel geluid, wordt het gedempt.
Het voegt zich naar geluid om de persoon heen.
Het afregelen van het hoortoestel is bepalend voor het succes. Veel
hoortoestel-features verhogen wellicht het comfort, maar verbeteren het
spraak verstaan niet.
De afbeeldingen en een groot deel van de tekst komen uit de power point
presentatie van de heer N. Versfeld. U kunt zijn hele power point presentatie
zien via onze website: www.gsvu.nl.
Annemarie Simonis-Bik
11
Lezing op 4 december 2012 door Professor dr. Nico M. van Straalen,
instituut ecologische wetenschap, faculteit aard- en levenswetenschappen,
Vrije Universiteit, Amsterdam:
Evolutie en cultuur
De mens is een biologisch wezen met een erfelijke aanleg (DNA structuur)
die voor 98% overeenkomt met die van de mensapen. Ondanks dit feit
beschikt de mens over een enorm gevarieerd gedragsrepertoire en groot
arsenaal aan communicatie mogelijkheden die vele malen complexer zijn
dan van enig ander wezen op aarde.
De spreker gaat bij deze voordracht in op de vraag: Hoe kan de mens aan
de ene kant niet veel meer zijn dan een naakte aap en aan de andere kant
zo’n fantastische rijkdom aan culturele uitingen vertonen?
Door DNA vergelijkingen heeft men ontdekt dat alle mensapen uiteindelijk
voortgekomen zijn uit gemeenschappelijke voorouders.
Er is sprake van Regulatoire evolutie: Verschillen in genexpressie tussen
mens, chimpansee en rhesusmakaak zijn in de hersenen veel groter dan in
lever en bloed.
Conclusie vanuit de genetica:
- Het genoom van de mens verschilt in structuur nauwelijks van dat van de
mensapen.
- Werking van genen is meer verschillend dan de structuur van genen.
- Regulatie en samenwerking van genen is cruciaal.
Enkele jaartallen:
 6-7 miljoen jaar geleden: eerste rechtop lopende aapmensachtige
wezens. (Afrika, homininen met nog het
hersenvolume van de chimpansee)
 200.000 jaar geleden: ontstaan van Homo sapiens (Afrika)
 80.000 jaar geleden:
begin van migraties van Homo sapiens (naar
Midden Oosten en Azië)
 40.000 jaar geleden:
eerste Homo sapiens in Europa; culturele
explosie.
 10.000 jaar geleden:
landbouwrevolutie verspreidt zich vanuit het
Midden Oosten, China en Midden Amerika.
12
Een aanwijzing of een wezen op twee benen loopt is de plaats van het
achterhoofdsgat in de schedel; bij mens in het midden, bij de aap schuin.
Alle oude hominine fossielen worden gevonden in Afrika. Vroeger bestonden
er veel soorten homininen, er is maar 1 soort over.
Homo neanderthaler leefde in Europa en West Azië. In de loop der jaren is
de snuit verdwenen en het gezicht veel platter geworden. Tevens is het
hersenvolume erg toegenomen.
Cultuur zit in die paar % van het DNA., waarin wij van de mensapen
verschillen.
Gebruik van stenen werktuigen vond plaats vanaf 2.7 miljoen jaar geleden.
Chimpansees gebruiken soms stenen om bijv. noten te kraken (imitatie),
maar zij kunnen “werktuigen” niet uit zich zelf maken.
De Homo habilis is de eerste met wat cultuur. De Homo erectus maakte een
vuistbijl; die geeft mooie scherpe stukken maar is niet makkelijk te maken.
De Homo neanderthaler kon veel meer.
Plotselinge toename van culturele uitingen 40.000 jaar geleden, zoals grote
tekeningen, ornamenten, stenen werktuigen. Bijv. de 18.000 jaar oude
grottekeningen in Frankrijk(Lascaux) en Spanje(Attamira).
Dit was geassocieerd met de komst van anatomisch normale mensen.
13
Wat is Cultuur?
Evolutionair perspectief:
 Cultuur is een gedrag dat:
• de meeste leden van een groep vertonen,
• gedurende langere tijd vertoond wordt,
• overgedragen wordt door imitatie en sociaal leren
 Cultuur is sociaal overgedragen cumulatieve informatie ten aanzien van
gedrag.
Wat maakt Cultuur cumulatief?
 Aspecten van culturele transmissie die cumulatieve culturele uitingen
mogelijk maken:
• Mind reading
• Leren door imitatie
• Kind moet gevoelig zijn voor afkeuring en aanmoediging.
• Taal
• onderwijs
• Mind
Conclusies uit de psychologie:
• Cultuur is sociaal overgedragen cumulatief gedrag.
• Culturele evolutie werkt in op biologische evolutie.
• Culturele evolutie kan onderworpen zijn aan drift.
• Cultuur ontwikkelt zich in groepen. (kopiëren / concurreren)
• Sterke wederkerigheid is de basis voor samenwerking tussen mensen.
• Evolutie van sterke wederkerigheid is mogelijk door:
1) aangeboren emoties en 2)culturele groepsselectie.
Evolutie van cultuur is een samenspel van genetica, psychologie en sociale
structuur.
De gehele lezing van prof. dr. N. van Straalen is te zien op onze website:
www.gsvu.nl. Zijn lezing op Lowlands op http://vimeo.com/47855834.
Annemarie Simonis-Bik
14
Sport en beweging
De lezing op onze lustrumviering 15 januari 2013 door dhr. J. Snellen,
directeur van het sportcentrum van de VU, is met groot enthousiasme
ontvangen. Om uw verlangen om meteen aan de slag te gaan in praktijk te
kunnen brengen, vermeld ik hier de via de website van het sportcentrum
verkregen praktische informatie voor u.
Op http://www.sportcentrum.vu.nl/nl/vitaal/ouderen/index.asp staat:
ACTIE: Bent u 55-plusser?
Profiteer dan van een aantrekkelijk kennismakingsaanbod.
Train 1 maand onbeperkt voor 10 euro. U kunt meedoen met alle fitness en
groepslessen. Het aanbod geldt uitsluitend voor nieuwe leden en kan per
persoon éénmalig benut worden. Er zijn geen 'kleine' lettertjes en geen
inschrijfgeld.
Sportcentrum VU richt zich niet alleen op de jongere sporter. De 55 plussers
vindt in ons sportcentrum alles wat nodig is om op oudere leeftijd te
bewegen: uitstekende begeleiding, gezondheidsmetingen, op maat
gemaakte fitness-schema's en een rustige atmosfeer. De meeste ouderen
sporten overdag en daar zijn de locaties uitermate geschikt voor.
Dat betekent dat de meeste ouderen een Fitness daluren abonnement
kopen. Dat kost 199 euro voor een jaar, 65 voor een kwartaal. Met daluren
abonnement kan men op werkdagen trainen van 09.00-16.00 uur en in het
weekend van 10.00-18.00 uur.




Informatie: Jolanda Seijger: [email protected] / 020 44 22 634
Inschrijven: aan de balie van één van de Sportcentrum VU locaties
Cursustype: SVU-Vitaal
Locatie:
Alle Sportcentum VU locaties
De Sportcentrum VU locaties zijn te vinden op de site:
http://www.sportcentrum.vu.nl/nl/algemene-informatie/locatiesopeningstijden/index.asp
15
Locatie Uilenstede (hoofdvestiging)
Uilenstede 100, 1183 AM Amstelveen. Telefoon: 020 598 5090
○ maandag - vrijdag: 08.15 - 23.30 uur
○ zaterdag - zondag: 10.00 - 18.00 uur
Locatie v.d. Boechorststraat 38 (op Tennispark Buitenveldert)
Van der Boechorststraat 38, 1081 BT A’dam. Telefoon: 020 442 2634
○ maandag - vrijdag: 09.00 - 21.00 uur
○ zaterdag - zondag: 10.00 - 18.00 uur
Locatie OZW (op de VU campus, naast het hoofdgebouw)
Boelelaan 1109, 1081 HV Amsterdam. Telefoon: 020 598 3656
○ maandag - vrijdag: 07.15 - 20.00 uur
○ zaterdag - zondag: gesloten.
Een samenvatting van de lezing van de heer J.Snellen komt in ons volgend
GSVU nieuws. Met bovenstaande kunt u in ieder geval vast aan de slag.
Annemarie Simonis-Bik
16