DIE 39-Dieet bij jicht.indd

VOEDING & DIEET
Dieetadvies bij jicht
ADVIES
Dieetadvies bij jicht
Jicht ontstaat als urinezuur in het lichaam wordt opgehoopt,
vooral in de gewrichten. De behandeling die u krijgt, heeft
tot doel de hoeveelheid urinezuur in het bloed omlaag te
brengen. Daarbij is het heel belangrijk dat u een gezonde
voeding gebruikt en een aantal leefregels volgt. Daarmee kunt
u eventuele klachten voorkomen of verminderen.
Het urinezuurgehalte in het bloed wordt
daardoor te hoog (hyperuricaemie) en het
urinezuur vormt kristallen. Deze kunnen
neerslaan in gewrichten en andere weefsels.
In het gewricht kan een ontsteking
ontstaan. Hopen de kristallen zich op in
andere weefsels, dan vormen zich op den
duur ‘jichtknobbels’ (= tophi).
Wat is jicht?
Jicht ontstaat als er te veel urinezuur in
het bloed zit, en het zich ophoopt in
verschillende weefsels, zoals in de
gewrichten. Urinezuur ontstaat bij de
afbraak van purine. Purine komt op twee
manieren in ons bloed:
• als afbraakproduct van (lichaams)
eiwitten,
• via ons voedsel. Sommige
voedingsmiddelen bevatten veel purine.
Jicht behoort tot de grote groep
van reumatische aandoeningen.
Maar in tegenstelling tot
de meeste andere vormen
van reuma, kunnen we
jichtaanvallen goed behandelen.
In een normale situatie gebeurt het
volgende:
• bij de afbraak van purine ontstaat
urinezuur,
• het urinezuur wordt opgelost in het
bloed,
• het bloed vervoert het naar de nieren,
• de nieren filteren het uit het bloed,
• u plast het met de urine uit.
Bij jicht scheiden de nieren het urinezuur
minder goed uit en/of komt er te veel
urinezuur in het bloed.
1
Hoe ontstaat een
verhoogd
urinezuurgehalte?
Overgewicht
Bij overgewicht worden bepaalde
lichaamscellen versneld afgebroken,
waardoor er meer purine vrijkomt.
Bij jicht is de hoeveelheid urinezuur in het
bloed bijna altijd verhoogd. Dat kan twee
oorzaken hebben:
• De nieren kunnen het urinezuur niet
snel genoeg afvoeren. Dit is meestal
de belangrijkste oorzaak.
• Het lichaam maakt te veel urinezuur aan.
Te weinig drinken
Uw nieren kunnen hun werk het beste doen
als u veel (water) drinkt. Als u te weinig
drinkt, kunnen uw nieren het urinezuur
minder goed uitscheiden.
Alcohol
Veel drinken is goed, maar dat geldt zeker
niet voor alcohol. Enerzijds verhoogt het
de hoeveelheid urinezuur en anderzijds
belemmert alcohol de nieren het urinezuur
goed uit te scheiden.
Bij jicht is de balans tussen de productie en
de uitscheiding van urinezuur verstoord.
Er wordt meer geproduceerd dan
uitgescheiden. Hieronder ziet u een aantal
factoren die de hoeveelheid urinezuur in
het bloed kunnen verhogen.
Plastabletten
Plastabletten zorgen er wel voor dat u vocht
kwijtraakt, maar belemmeren de nieren om
het urinezuur goed uit te scheiden
Voeding met veel purine en fructose
Als u met uw voeding veel purine binnen‑
krijgt, komt er veel urinezuur in uw bloed.
Hetzelfde geldt voor fructose. Een van de
eindproducten van de fructosestofwisseling
is namelijk urinezuur. Verderop in deze fol‑
der kunt u bij ‘Aanbevelingen’ lezen welke
specifieke voedingsadviezen van belang
zijn om de hoeveelheid purine en fructose
in uw voeding te beperken.
Erfelijke aanleg
Niet iedereen heeft evenveel kans om jicht
te ontwikkelen. Er is sprake van een zekere
erfelijke aanleg.
Een verhoogd urinezuurgehalte leidt bij
slechts één op de honderd mensen tot
jichtaanvallen.
Te snelle vermagering
Als u snel vermagert, breekt uw lichaam niet
alleen vet af, maar ook lichaamseiwitten.
Deze bevatten purine, waardoor er meer
urinezuur in uw bloed komt.
Behandeling van jicht
De behandeling van jicht heeft tot doel
het urinezuurgehalte in het bloed omlaag
te brengen. Vroeger kregen jichtpatiënten
altijd een streng purinearm dieet, maar nu
gebeurt dat niet meer.
Operatie, acute infectie, koorts
Het lichaam reageert op ‘stress’, zoals
ziekte, vaak ook met de afbraak van
lichaamseiwitten.
2
Vlees en vis
Het dieet had te weinig invloed op het
urinezuurgehalte van het bloed.
Het is echter wel belangrijk dat u een
gezonde voeding gebruikt en u aan een
aantal leefregels houdt. Zo kunt u eventuele
klachten voorkomen of verminderen.
• Vlees vormt een risicofactor voor jicht.
Gebruik daarom niet meer dan 1 portie
vlees per dag, ofwel 100-125 gram (dit
is inclusief vleeswaren)
• Vis en zeevruchten vormen een sterke
risicofactor voor het optreden van een
jichtaanval. Beperk alle vis en zeevruch‑
ten daarom zo veel mogelijk (eventueel
kunt u in overleg met uw arts of diëtist
een supplement met visolie (EPA en
DHA) gebruiken)
Aanbevelingen
Drinken
• Het is belangrijk dat u ruim voldoende
drinkt: minstens 2 tot 3 liter per dag
• Drink vaak en goed verdeeld over de
dag; dus ook ’s avonds laat en ’s mor‑
gens vroeg
• Beperk het gebruik van alcoholische
dranken; alcohol verhoogt het urine‑
zuur‑gehalte van het bloed. Vermijd
vooral bier; dit bevat ook veel purine.
Alcoholvrij bier bevat bijna de helft min‑
der purine dan gewoon bier. Als u alco‑
hol wilt gebruiken, neem dan niet meer
dan 1 glas per dag.
• Suikerhoudende frisdranken bevatten
fructose en dienen daarom beperkt te
worden. Light-frisdranken kunnen als
alternatief dienen. Twijfelt u of u een
bepaalde frisdrank kunt gebruiken,
vraagt u dan advies aan uw diëtist.
• Beperkt het gebruik van sinaasappelsap
zoveel mogelijk. Sinaasappelsap bevat
fructose.
Suiker
Beperk het gebruik van suiker en honing.
Producten waaraan suiker of honing is toe‑
gevoegd (zoals snoep, koek en gebak) moe‑
ten ook zoveel mogelijk beperkt te worden,
omdat deze stoffen fructose bevatten.
Zoetstof kan suiker vervangen.
Lichaamsgewicht
Mensen met overgewicht hebben meer
urinezuur in het bloed, dan mensen met een
gezond gewicht. Maar toch moet u uitkijken
met afvallen: als u te snel afvalt, stijgt het
urinezuurgehalte juist weer doordat er li‑
chaamcellen worden afgebroken.
• Beperk de calorieën door minder vet,
minder suiker en minder alcohol te
gebruiken. De diëtist kan u hierover adviseren.
• Tijdens het afvallen is het nog belangrij‑
ker om voldoende te drinken, omdat het
lichaam meer afvalstoffen moet afvoe‑
ren.
• Meer lichaamsbeweging is goed voor
uw conditie én voor uw gewicht.
• Gebruik 2 keer per dag fruit
U kunt de volgende dranken gebruiken:
• Water
• Koffie
• Thee
• Zuiveldranken zonder toegevoegd sui‑
ker
• Light-frisdranken
3
Wat hebt u dagelijks
nodig?
Meer informatie
Voedingscentrum
Bij het Voedingscentrum kunt u terecht
voor meer informatie over gezonde voeding
en diëten.
Het Voedingscentrum geeft een groot
aantal folders uit, waaronder folders voor
diverse diëten, met uitgebreide, praktische
informatie.
Iwww.voedingscentrum.nl
Hieronder ziet u wat een gemiddelde mens
moet nemen om alle benodigde voedings‑
stoffen binnen te krijgen. U kunt met de
diëtist bespreken of deze hoeveelheden
voor u voldoende zijn.
Brood
Dieethalvarine
Kaas
Vleeswaren
Melk en
melkproducten
Vlees, vis, kip
Dieetmargarine, dieetbak- en
braadproduct of
olie voor bereiding
van de warme
maaltijd
Aardappelen
Rijst of pasta
Groente
Fruit
Drinkvocht
5 - 7 sneetjes
dun besmeren
1,5 plak (20 gram)
1 - 2 plakken
Reumafonds
Bij het Reumafonds kunt u terecht voor
folders over jicht en andere reumatische
aandoeningen.
Iwww.reumafonds.nl
3 glazen (450 ml)
100 gram (75 gram gaar)
15 gram (1 eetlepel)
Vragen?
Hebt u nog vragen? Aarzel dan niet en
neem gerust contact met ons op. U vindt
de telefoonnummers in het grijze adreska‑
der achterin deze folder.
3 - 5 kleine
aardappelen
3 - 5 opscheplepels
4 opscheplepels
2 stuks
minimaal 2 tot 3 liter
4
St. Antonius Ziekenhuis
T 088 - 320 30 00
E [email protected]
www.antoniusziekenhuis.nl
Spoedeisende Hulp
088 - 320 33 00
Voeding & Dieet
088 - 320 78 00
Locaties en bezoekadressen
Ziekenhuizen
Poliklinieken
St. Antonius Ziekenhuis Utrecht
Soestwetering 1, Utrecht
(Leidsche Rijn)
St. Antonius Polikliniek
Utrecht Overvecht
Neckardreef 6, Utrecht
St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein
Koekoekslaan 1, Nieuwegein
St. Antonius Polikliniek Houten
Hofspoor 2, Houten
St. Antonius Spatadercentrum
Utrecht-De Meern
Van Lawick van Pabstlaan 12,
De Meern
5
Meer weten?
Ga naar www.antoniusziekenhuis.nl
DIE 39/06-’13
Dit is een uitgave van
het St. Antonius Ziekenhuis