Hiv en seks
advertisement
www.aidsmap.com Hiv en seks Nederlands Eerste uitgave 2010 Colofon en verantwoording Tekst: Michael Carter Eerste Nederlandstalige uitgave - 2010 Overgenomen van de vierde Engelstalige uitgave - 2010 Vertaling: Claudius Translations, Amsterdam Inhoud & vormgeving gefinancierd door het Britse NHS Pan-London HIV Prevention Programme en het Britse Ministerie van Volksgezondheid Vertaling gefinancierd door Merck, Sharp and Dohme Deze gids kan ook in grote letters gelezen worden via de PDF-file op onze website www.aidsmap.com. De inhoud van deze gids komt overeen met de voorgeschreven handelswijze met betrekking tot de behandeling van en de zorg voor hivpatiënten in Europa. Hiv en seks Deze gids is bedoeld als inleiding tot de seksuele gezondheid van mensen met hiv. Het eerste deel van deze gids kijkt naar seksuele gezondheid in het algemeen en legt uit waarom een hiv-infectie niet betekent dat je geen seks meer kunt hebben of niet van seks zou kunnen genieten. Seksueel genot en een goede relatie zijn goed voor je algehele gezondheid. Deze gids beschrijft de verschillende manieren waarop hiv van invloed kan zijn op je seksleven en geeft oplossingen voor problemen en angsten waarmee je te maken zou kunnen hebben. In het tweede deel wordt uitgelegd waarom een goede fysieke gezondheid belangrijk is voor mensen met hiv en wat je zelf kunt ondernemen om je eigen gezondheid en die van anderen te beschermen. Hier vind je ook informatie over de impact van de behandeling tegen hiv en het risico op overdracht van hiv op anderen. Deze gids is niet bedoeld ter vervanging van de dialoog tussen jou en je hiv-behandelaar, maar kan een hulpmiddel zijn in het formuleren van vragen waar je graag een antwoord op zou willen hebben. Het is misschien ook een goed idee om een aantal onderwerpen die in deze gids aan de orde komen te bespreken met je partner, vrienden of een zorg- of hulpinstelling. Inhoud Deel I: Hiv, seks en jij OOHiv, seks en vervolging OOJe houding ten aanzien van seks na een hiv-diagnose OOOmgaan met seksuele stoornissen OOEen relatie met een hiv-negatieve partner Deel II: Hiv en het voorkomen van overdracht 1 3 5 8 16 19 OOAnale seks 19 OOVaginale seks 20 OOOrale seks 21 OOOverige seksuele activiteiten 22 OOCondooms23 OOOndetecteerbare viral load en besmettelijkheid 27 OOHerinfectie29 OOHiv-remmers om infectie te voorkomen: PEP en PREP 30 OOAnticonceptie en zwangerschap 32 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen 34 OOSoa-tests35 OOSeksueel overdraagbare aandoeningen 37 OOChlamydia 37 OOGenitale en anale wratten 40 OOGonorroe 42 OOHepatitis A 45 OOHepatitis B 47 OOHepatitis C 50 OOHerpes53 OOLGV 56 OONiet-specifieke urethritis (NSU) 59 OOSchaamluis60 OOSchurft62 OOSyfilis63 OOTrichomonas 67 OOOverige infecties 68 Samenvatting69 Deel I: Hiv, seks en jij Deel I: Hiv, seks en jij belangrijke aspecten in hun leven. Gezond leven met hiv betekent goed voor jezelf zorgen, ook op emotioneel gebied. Jezelf afsluiten van het geven en ontvangen van plezier of van menselijk contact en interactie is niet goed voor je. Je kunt hierdoor geïsoleerd en depressief raken en dit kan je gezondheid op een negatieve manier beïnvloeden. Goed omgaan met je seksuele gezondheid als je hiv hebt betekent meer dan alleen voorkomen dat je het virus op iemand anders overdraagt. Ook is het meer dan het voorkomen van een nieuwe seksueel overdraagbare aandoening. Een goede seksuele gezondheid houdt meer in dan alleen je fysieke gezondheid. Het is prima om ervoor te kiezen om single te zijn of je geheel van seks te onthouden, maar dit moet wel een keuze zijn die je uit een positieve overweging hebt gemaakt. Ook hoeft dit geen blijvende keuze te zijn. Je kunt er bijvoorbeeld voor kiezen tijdelijk geen seks te hebben, totdat je een manier hebt gevonden om met je hiv-diagnose te leren leven. Mensen met hiv hebben dezelfde verlangens als ieder ander persoon: liefde, affectie en het plezier en de voldoening die je via seks kunt ontvangen (en geven). Seksualiteit is een deel van je persoonlijkheid; een deel van wat je tot mens maakt. De meeste mensen beschouwen seks en relaties als twee 1 Deel I: Hiv, seks en jij Sommige mensen hebben het gevoel dat ze beter geen seks kunnen hebben, omdat ze bang zijn iemand anders met hiv te besmetten of omdat ze denken dat ze niet aantrekkelijk meer zijn. Je hoeft je echter niet van seks te onthouden omdat je hiv hebt. beter te ontspannen, beter te slapen en het kan een uitstekende lichaamsoefening zijn. Daarnaast kan seks een pijnverlagend effect hebben, de bloedsomloop bevorderen en het cholesterolgehalte verlagen. Om al deze redenen is het belangrijk eventuele problemen die te maken hebben met seksualiteit zo vroeg mogelijk te bespreken. Dit soort problemen kun je bespreken met je hiv-behandelaar of een andere medewerker van je hiv-behandelcentrum. Misschien ben je bang dat ze gechoqueerd of teleurgesteld reageren als je ze bijvoorbeeld vertelt dat je onbeschermde seks hebt gehad. Ze zijn er echter om hulp te bieden met dit soort kwesties, informatie te verlenen en – als ze niet in staat zijn je op adequate wijze te helpen – je door te verwijzen Onthou dat hiv slechts een infectie is: een virus net als bijvoorbeeld het griepvirus. Het moet niet gezien worden als een morele veroordeling of bestraffing. Seks kan je een goed gevoel geven. Het kan je dichter bij anderen brengen en een sterk verlangen bevredigen. Dit is reden genoeg om ervan te blijven genieten zo vaak als je wilt. Maar uit talloze studies blijkt dat seks ook andere voordelen voor je gezondheid heeft: het helpt je 2 Deel I: Hiv, seks en jij naar de juiste deskundige. Je kunt ook voor advies over seksuele stoornissen terecht bij een zorg- of hulpinstelling of praat met je partner, vrienden of anderen die dezelfde problemen hebben gehad. op de manier waarop je inhoud geeft aan je seksleven na een hiv-diagnose. Wanneer je weet dat je hiv-positief bent én je hebt onbeschermde seks zonder je partner over je hiv-status te vertellen én je partner raakt als gevolg hiervan besmet, kun je in veel landen aangeklaagd worden. In sommige landen kun je zelfs aangeklaagd worden wanneer je onbeschermde seks hebt gehad zonder je partner over je hiv-status te vertellen, terwijl hij of zijn niet besmet is geraakt (‘blootstelling aan hiv’). Een justitieel onderzoek kan maanden duren en kan een grote impact hebben op zowel het leven van de beklaagde als dat van degene die aangifte deed. Hiv, seks en vervolging Het is van belang te weten dat in sommige gevallen justitie een onderzoek heeft ingesteld naar mensen met hiv voor het besmetten van anderen met het hiv-virus en dat een aantal van hen hiervoor is veroordeeld. Wetgeving hierover is in elk land anders en kan in de loop van de tijd veranderen. Het is dan ook belangrijk dat je via je hiv-behandelcentrum of een belangenvereniging voor mensen met hiv erachter komt hoe de situatie is in het land waar jij je bevindt. Deze kwestie kan van invloed zijn Het is goed je ervan bewust te zijn dat condooms, zolang je deze op de juiste manier 3 Deel I: Hiv, seks en jij gebruikt, uitstekende bescherming bieden tegen hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen. Uiteindelijk is het aan jou of je je sekspartner(s) vertelt dat je hiv hebt. Als je besluit je sekspartner(s) hierover te vertellen, denk dan goed na hoe en wanneer je dit doet. Medewerkers van je hiv-behandelcentrum of hiv-belangenvereniging kunnen je helpen technieken te ontwikkelen om voor je hiv-status uit te komen. Je kunt ook met andere mensen met hiv praten over hoe zij het hun partner vertelden en hoe ze omgingen met reacties. voorkomen dat je partner het initiatief neemt om onveilige seks te hebben. Bedenk dus vooraf over hoe je het best op dit soort situaties kunt reageren. Als je partner bereid is onveilige seks met je te hebben, of dit zelfs probeert af te dwingen, ga er dan niet zomaar van uit dat hij of zij hiv-positief is. Veel hiv-negatieve mensen (of mensen die onbekend zijn met hun hiv-status) verwachten dat iemand met hiv dit zal vertellen voordat hij of zij onveilige seks heeft. Omdat hij of zij het niet over hiv heeft gehad en er toch sprake is van onveilige seks, gaan ze ervan uit dat hun partner ook hiv-negatief is. Vaak komt het voor dat je in het heetst van de strijd met iemand seks hebt. Misschien denk je dat dit niet het juiste moment is om te vertellen dat je hiv hebt of misschien heeft je partner geen zin het hier over te hebben. Ook kan het Zoals hiv-positieve mensen een verantwoordelijkheid hebben op hun 4 Deel I: Hiv, seks en jij gezondheid te letten en ervoor te zorgen dat ze het hiv-virus niet overdragen, zo hebben hiv-negatieve mensen en mensen die onbekend zijn met hun hiv-status een verantwoordelijkheid op hun gezondheid te letten en zichzelf te beschermen tegen hiv. De huidige wetgeving heeft er echter voor gezorgd dat deze verantwoordelijkheid voornamelijk op de schouders van mensen met hiv rust. belangenvereniging bij jou in de buurt (kijk op www.aidsmap.com/e-atlas om een belangenvereniging bij jou in de buurt te vinden). Als je er zelf over nadenkt aangifte tegen iemand te doen, is het misschien ook verstandig met een belangenvereniging contact op te nemen. Je houding ten aanzien van seks na een hiv-diagnose Hoewel dit niet voor iedereen geldt, kan het zijn dat je houding ten aanzien van seks verandert nadat je te horen kreeg dat je hiv hebt. Misschien neemt je interesse in seks af of verdwijnt deze tijdelijk of helemaal. Aan de andere kant kan het zijn dat je interesse in seks juist toeneemt, intenser wordt. Beide veranderingen kunnen het gevolg zijn van natuurlijke fluctuaties in je behoefte aan seks, of de gelegenheid die je hebt Als er een onderzoek tegen je wordt ingesteld of je denkt dat iemand aangifte tegen je kan doen, is het van belang dat je advies en ondersteuning krijgt van een belangenvereniging voor mensen met hiv. Ook moet je onmiddellijk, in ieder geval voordat je een verklaring aflegt, contact opnemen met een ervaren advocaat. Om deze te vinden kun je terecht bij een hiv- 5 Deel I: Hiv, seks en jij om seks te hebben natuurlijk. Zulke veranderingen van je behoefte aan seks kunnen echter problemen veroorzaken, vooral als deze je ongelukkig maken of in botsing komen met andere aspecten van je leven. gevoel geven over het soort seks dat je hebt of hebt gehad, of boos maken op jezelf of de persoon of personen die je besmet zouden kunnen hebben. Een hiv-diagnose kan negatieve gevoelens die je over jezelf hebt verder aanwakkeren. In het verleden werd hiv onder andere gebruikt om bevolkingsgroepen die in Europa het zwaarst getroffen werden nog meer te stigmatiseren: mannen die seks hebben met mannen, migranten en drugsgebruikers. Erachter komen dat je hiv-positief bent kan ervoor zorgen dat je een ander beeld van jezelf krijgt. Een hiv-diagnose kan hard aankomen en sommige mensen sluiten zich – althans tijdelijk – af voor seks. Een aantal mensen met hiv zegt zich fysiek en seksueel minder aantrekkelijk te voelen dan daarvoor en minder zelfverzekerd te zijn ten opzichte van hun sekspartner(s). Het kan zijn dat je bang bent je sekspartner(s) met hiv te besmetten. Dit kan ervoor zorgen dat je behoefte aan seks of je seksuele prestaties afnemen. Als je hiv hebt kan het zijn dat je jezelf en seks in een negatief daglicht zet. Het kan je een slecht 6 Deel I: Hiv, seks en jij Ook kan het beangstigend zijn je te realiseren dat je misschien je voormalige, huidige en potentiële sekspartners moet vertellen dat je hiv hebt. Je moet voor jezelf een afweging maken welke sekspartner(s) je hierover vertelt. kunt ook terecht bij een andere hulp- of zorginstelling. Zij kunnen je helpen na te denken over hoe en wanneer je vertelt dat je hiv hebt en wat je kunt doen wanneer iemand negatief reageert. Goede vrienden kunnen je ook helpen een doordacht plan te maken. Hoewel veel hiv-positieve mensen vaste of wisselende relaties hebben met iemand die hiv-negatief is, komt het voor dat sommigen afgewezen worden omdat ze hiv hebben. Dit kan veel pijn doen (en kan in sommige gevallen zelfs je eigen veiligheid in gevaar brengen). Misschien ben je ook bang dat de persoon waaraan je het vertelt je hiv-status doorvertelt aan anderen. Sommige hiv-positieve mensen kiezen ervoor alleen seks te hebben met andere mensen met hiv. Een aantal van hen doet dit om geen enkel risico te nemen iemand anders te besmetten. Een andere reden kan zijn dat ze seks willen hebben zonder condoom. Dit kan bevredigend en intiem zijn, maar het brengt wel een aantal gezondheidsrisico’s met zich mee, zoals de overdracht van een andere seksueel overdraagbare aandoening en hepatitis. Deze kunnen je gezondheid, en mogelijk ook je Je kunt deze problemen bespreken met een medewerker van je hiv-behandelcentrum, zoals een medisch adviseur of een consulent, maar je 7 Deel I: Hiv, seks en jij hiv-behandeling, negatief beïnvloeden. Daarnaast bestaat er het risico opnieuw geïnfecteerd te worden met een ander subtype hiv, dat resistent kan zijn voor een aantal hiv-remmers. Het risico op dit laatste wordt echter kleiner geacht. Verderop in deze gids wordt hier dieper op ingegaan. Er zijn ook fysieke factoren die van invloed kunnen zijn op je seksleven, waaronder: Omgaan met seksuele stoornissen De manier waarop je over seks denkt en de mate waarin je in staat bent seks te hebben wordt bepaald door een aantal factoren. Deze factoren bestaan onder andere uit psychische problemen, bijvoorbeeld met betrekking tot je zelfbeeld, je seksualiteit, de manier waarop je denkt dat anderen tegen je aankijken, het verlangen kinderen te krijgen of angst en depressie in het algemeen. OOhet natuurlijke verouderingsproces; OOje hormoonhuishouding; OOafwijkingen die van invloed zijn op de bloedtoevoer naar de geslachtsdelen; OObijwerkingen die veroorzaakt worden door geneesmiddelen; OOinteractie tussen geneesmiddelen; OOzwangerschap; OOeen lichamelijke handicap. 8 Deel I: Hiv, seks en jij Als je last hebt van seksuele stoornissen, worden deze meestal veroorzaakt door een combinatie van de factoren die hierboven genoemd worden. Seksuele stoornissen kunnen zowel fysieke als psychische oorzaken hebben. na een positief resultaat van een hiv-test. Dit is vaak een periode van shock, ongerustheid, angst en ongeloof. Het is dan ook niet vreemd dat dit van invloed is op je behoefte aan seks en je seksuele prestaties. Je behoefte aan seks en intimiteit kan ook beïnvloed worden omdat je bang bent je sekspartner(s) te besmetten. Hoewel seksuele stoornissen (vaak ook seksuele disfuncties genoemd) voor iedereen – ongeacht leeftijd – een probleem kunnen vormen, kunnen mensen met hiv hier vaker last van hebben. Een afname van je behoefte aan seks (libido) kan van grote invloed zijn op de kwaliteit van je leven, je gevoel van eigenwaarde en je relatie met je partner(s). Het kan bijdragen aan psychische problemen, zoals angstaanvallen en depressie. Op dit moment zijn drie typen seksuele stoornissen bekend. Deze zijn: OOProblemen rondom de behoefte aan seks: meestal een afname van de interesse in seks, maar het komt ook voor dat iemands behoefte aan seks juist toeneemt tot een niveau waarop dit voor problemen zorgt. Seksuele stoornissen ontstaan vaak wanneer je veel last hebt van stress, bijvoorbeeld vlak 9 Deel I: Hiv, seks en jij OOProblemen rondom de opwinding: bij mannen bestaan deze uit geen erectie kunnen krijgen of volhouden, terwijl vrouwen moeite kunnen hebben zich te ontspannen en vochtig te worden. wordt veroorzaakt door het stigma dat op hiv rust, maar het kan ook andere oorzaken hebben, zoals homofobie of de veroordeling van seks buiten het huwelijk. De verstandhouding met je partner(s), en andere, meer algemene relatieproblemen, kunnen ook van invloed zijn op je seksuele prestaties. OOProblemen rondom het orgasme: het niet kunnen krijgen van een orgasme, pas na lange tijd een orgasme kunnen krijgen of – bij mannen – een voortijdige ejaculatie. Fysieke problemen kunnen ook belangrijk zijn. Seksuele disfunctie bij mannen, bijvoorbeeld, is vaak het gevolg van een verminderd testosterongehalte (hypogonadisme), wat kan leiden tot vermoeidheid en het verlies van motivatie en behoefte aan seks. Bij mensen met hiv is in een aantal gevallen een lager testosterongehalte gemeten, wat een direct Waardoor worden seksuele stoornissen veroorzaakt? De manier waarop je over seks denkt en het beeld dat je van jezelf hebt kan bijdragen aan de ontwikkeling van seksuele stoornissen. Veel mensen met hiv hebben het gevoel dat hun seksuele gedrag abnormaal of verkeerd is. Dit 10 Deel I: Hiv, seks en jij gevolg kan zijn van hiv of het langdurig ziek zijn. Veel mannen worden behandeld met testosteron om deze problemen te verminderen. Mannen die testosterontherapie gebruiken krijgen vaak een grotere spiermassa en ondervinden een emotionele ‘oppepper’ en een toename van hun libido. Voordat je hiermee begint is het verstandig deze therapie te bespreken met je hiv-behandelaar of huisarts. Vrouwen, die hormoontherapie gebruiken als gevolg van de menopauze, ondervinden vaak een toename van hun libido. (didanosine, merknamen Videx en Videx EC), kan gevoelloosheid in het genitale gebied veroorzaken en dit kan het moeilijker maken een erectie te krijgen of vol te houden. Ook is het bekend dat proteaseremmers in een enkel geval impotentie veroorzaken. Seksuele stoornissen kunnen ook een bijwerking zijn van andere geneesmiddelen. De antidepressiva die tegenwoordig het meest worden gebruikt, bijvoorbeeld fluoxetine (merknaam Prozac), kunnen erectie- of orgasmestoornissen veroorzaken. Hiv en een aantal hiv-remmers kunnen in sommige gevallen de zenuwen aantasten (neuropathie genoemd). Dit kan leiden tot erectiestoornissen. Een aantal hiv-remmers, zoals het tegenwoordig weinig gebruikte ddI Ook gezondheidsproblemen in het algemeen kunnen voor seksuele stoornissen zorgen, wat kan leiden tot een afname van de behoefte aan seks of een vermindering van je seksuele prestaties. 11 Deel I: Hiv, seks en jij Overmatig alcohol- of drugsgebruik kan ook de behoefte aan en het vermogen om seks te hebben beïnvloeden. Ook roken kan leiden tot erectiestoornissen. alleen voordoen in bepaalde situaties, bijvoorbeeld met een bepaalde partner, of wanneer je seks hebt in bepaalde omstandigheden. In dat geval is het waarschijnlijk dat de oorzaken psychisch van aard zijn. Van megestrolacetaat (merknaam Megace), dat de eetlust bevordert, is bekend dat het een afname van het libido veroorzaakt. ...en wat kun je eraan doen? De eerste stap is het probleem te herkennen en te accepteren dat je een probleem hebt. Je hoeft je niet te schamen als je je niet gelukkig voelt met je seksleven of je seksuele prestaties. Misschien heb je het gevoel dat de seksuele stoornissen die je ondervindt zich altijd en in elke situatie voordoen (bijvoorbeeld zowel in het bijzijn van sekspartner(s) als alleen tijdens het masturberen). Het is dan waarschijnlijk dat fysieke factoren, zoals alcohol- of drugsgebruik of de bijwerkingen van je behandeling, hiervoor verantwoordelijk zijn. Aan de andere kant kun je het gevoel hebben dat de problemen zich De volgende stap kan zijn dat je met je partner of een goede vriend praat over hoe je je voelt en waar je last van hebt. Misschien kan je hivbehandelaar je helpen en als dit niet het geval is, dan kan hij of zij je doorverwijzen naar een 12 Deel I: Hiv, seks en jij specialist, een verpleegkundige, een medisch adviseur of een consulent. hem- of haarzelf of door je door te verwijzen naar een zorginstelling bij jou in de buurt waar je therapeutische gesprekken kunt volgen. Belangenverenigingen voor mensen met hiv zijn ook een prima plaats om informatie en hulp te zoeken. Het is ook mogelijk dat je dokter je doorverwijst naar een gespecialiseerde hiv-consulent met wie je je vragen en problemen kunt bespreken. In overige gevallen kun je via je hivbehandelcentrum doorverwezen worden naar psychoseksuele therapie of naar een gespecialiseerd centrum voor geestelijke gezondheidszorg. Om je seksuele stoornissen te helpen herkennen en op te lossen kan het zijn dat je ‘therapeutische gesprekken’ moet volgen, bijvoorbeeld in de vorm van cognitieve gedragstherapie (CGT). Als je problemen hebt rondom de opwinding of de ejaculatie, dan is het belangrijk vast te stellen waar je precies last van hebt en wat de oorzaak of oorzaken hiervan kunnen zijn. Het kan zijn dat je hiervoor een aantal tests moet ondergaan (vaak niet meer dan een bloedtest om je hormoonspiegel te meten of om andere afwijkingen te vinden die problemen kunnen veroorzaken). Als je een huisarts hebt, kan deze je ook helpen, bijvoorbeeld door middel van counseling door Voor mannen met erectiestoornissen is een aantal geneesmiddelen beschikbaar die hierbij 13 Deel I: Hiv, seks en jij kunnen helpen. Als uit tests blijkt dat je een laag testosterongehalte hebt, dan is testosterontherapie misschien een oplossing. Voor advies hierover kun je terecht bij de meeste hiv-behandelcentra. (NNRTI’s), het antischimmelmiddel ketoconazol (merknaam Nizoral), itraconazol (merknaam Sporanox) of het antibioticum erytromycine moeten extra goed opletten. Mensen die de volledige dosering ritonavir (merknaam Norvir) gebruiken kunnen Levitra in zijn geheel niet gebruiken, en Viagra slechts in beperkte mate. Als je last hebt van erectiestoornissen in het algemeen, zowel in het bijzijn van sekspartner(s) als alleen, dan bieden de geneesmiddelen sildenafil (merknaam Viagra), tadalafil (merknaam Cialis) en vardenafil (merknaam Levitra) misschien de oplossing. Deze middelen bevorderen de bloedtoevoer naar de penis. Als een dokter je één van deze middelen voorschrijft, is het belangrijk dat je hem of haar vertelt welke andere medicatie je gebruikt. Daarnaast wordt afgeraden poppers (alkylnitriet) te gebruiken in combinatie met Viagra, Cialis of Levitra. Dit kan leiden tot een gevaarlijke daling van de bloeddruk. Erectiepillen kunnen echter leiden tot interactie met andere geneesmiddelen. Mensen die gebruik maken van proteaseremmers, niet-nucleoside reverse transcriptaseremmers 14 Deel I: Hiv, seks en jij Een vertraagde ejaculatie of een vertraagd orgasme kan een bijwerking zijn van medicatie, met name antidepressiva. Als je hier last van hebt en je maakt je hier zorgen over, laat dit dan weten aan je dokter. Mogelijk is er een ander middel beschikbaar waarbij de kans hierop kleiner is. Voor sommige mensen is een effectieve behandeling tegen depressie belangrijker dan een afname van de behoefte aan seks. Als je om welke reden dan ook last hebt van problemen, dan is het altijd goed om deze met je hiv-behandelaar of huisarts te bespreken. Het is mogelijk dat een fysieke afwijking (bijvoorbeeld de gevolgen van hiv, suikerziekte of gezondheidsproblemen in het algemeen) bijdraagt aan een seksuele stoornis. Maar ook andere factoren, zoals bijwerkingen, schade aan het genitale gebied of alcohol- of drugsgebruik kunnen hieraan bijdragen. Het aantal medische oplossing voor vrouwen die last hebben van seksuele stoornissen is een stuk beperkter. Er bestaat geen Viagra, Cialis of Levitra voor vrouwen. Onderzoek wijst erop dat deze middelen ook voor vrouwen voordelen kunnen hebben, maar concrete bewijzen hiervoor ontbreken. Vrouwen die na de menopauze hormoontherapie gebruiken ondervinden vaak een toename van hun libido en hebben minder last van vaginale droogheid. Als je last hebt van droogheid kun je ook glijmiddel gebruiken. 15 Deel I: Hiv, seks en jij Seksuele stoornissen bij vrouwen met hiv hebben vaak een psychische of sociale oorzaak (een aantal van deze oorzaken kan leiden tot fysieke problemen). Deze problemen zijn vaak te behandelen via een goed gesprek, counseling, CGT of psychotherapie. Deze zijn beschikbaar via de meeste hiv-behandelcentra of je huisarts. Informeer naar alle beschikbare vormen van hulp. Seks is in veel relaties belangrijk, maar op de lange termijn zijn er maar weinig relaties die alleen op seks zijn gebaseerd. Het seksuele aspect van een relatie kan in de loop van de tijd sterk veranderen en de waarde die je hieraan hecht is voor iedereen verschillend. Hoe dan ook het hebben van hiv is waarschijnlijk van invloed op hoe jij en je partner over seks denken en kan gevolgen hebben voor jullie seksleven. Elke aandoening binnen een relatie kan van invloed zijn op je seksleven. Dit geldt vooral voor hiv omdat het overdraagbaar is via seksueel contact. Een relatie met een hiv-negatieve partner Veel hiv-positieve mensen hebben een relatie met iemand die hiv-negatief is. Dit wordt soms een serodiscordante relatie genoemd. Bij een relatie tussen mensen met een verschillende hiv-status wordt soms alleen gedacht in termen van seks en het risico op overdracht van het hiv-virus. Het is dan ook verstandig hierover met je partner te praten. Je kunt bespreken wat je ervan vind als er sprake is van een risico op overdracht van 16 Deel I: Hiv, seks en jij het hiv-virus en in hoeverre dit van invloed kan zijn op jullie intimiteit, verlangens en seksuele prestaties. partner te bespreken onder begeleiding van een gespecialiseerde consulent. Je behandelcentrum of organisatie voor mensen met hiv bij jou in de buurt kan dit voor je regelen. Het is ook verstandig om te praten over hoe je kunt voorkomen dat je partner besmet raakt. Condoomgebruik is een effectieve manier om overdracht van hiv te voorkomen. Als je ze consequent en op de juiste manier gebruikt kunnen ze ook de overdracht van andere seksueel overdraagbare aandoeningen voorkomen en ongeplande zwangerschap verhinderen. Veel mensen vinden het moeilijk om over seks te praten, zelfs met de persoon waar ze het meest intiem mee zijn. Als dat het geval is, kun je een gesprek aangaan met iemand van je hivbehandelcentrum of een andere zorg- of hulpinstelling. Dit kan verhelderend werken, zodat je weet wat je graag aan je partner zou willen vertellen. Voor sommige koppels is condoomgebruik een goede oplossing. Andere koppels hebben er echter moeite mee altijd condooms te gebruiken of kiezen ervoor dit niet te doen. Je kunt ook in relatietherapie gaan, waarbij je de mogelijkheid hebt om moeilijke zaken met je 17 Deel I: Hiv, seks en jij Een gesprek met je partner kan helpen problemen rondom condoomgebruik op te lossen. Een gesprek met iemand van je behandelcentrum kan ook verhelderend werken. Er kunnen praktische problemen zijn die condoomgebruik in de weg staan. Deze zijn echter gemakkelijk op te lossen. Bij sommige mensen scheuren ze snel omdat ze te klein zijn, terwijl ze bij anderen juist gemakkelijk afglijden om ze te groot zijn. Het uitproberen van condooms in verschillende grootten kan dit probleem verhelpen. Het vrouwencondoom (merknaam Femidom) of verschillende soorten glijmiddel kunnen variatie en verbetering aanbrengen in het condoomgebruik. Ook is het vrouwencondoom een manier waarop vrouwen meer zekerheid hebben dat er een condoom gebruikt wordt. Als je bang bent aan hiv blootgesteld te zijn (bijvoorbeeld omdat het condoom afgleed of scheurde), dan kun je gebruikmaken van Post Exposure Profylaxis (PEP). Problemen rondom condoomgebruik hebben soms meer te maken met hoe je denkt over hiv, vertrouwen en intimiteit. In dit soort situaties heb je soms veel aan een goed gesprek met je partner of een professional, zoals een medisch adviseur of een consulent. Als je geen condooms gebruikt, is het belangrijk dat jullie allebei de mogelijke risico’s onderkennen en accepteren, en dat je je bewust bent van de impact die het op jullie allebei kan hebben als je partner besmet raakt. Op dit moment is er een uitgebreide discussie gaande 18 Deel II: Hiv en het voorkomen van overdracht Deel II: Hiv en het voorkomen van overdracht over de vraag hoe besmettelijk mensen met hiv zijn die hiv-remmers gebruiken en een ondetecteerbare viral load hebben. In het gedeelte over besmettelijkheid wordt hier dieper op ingegaan. Anale seks De manier, waarbij het risico op overdracht van hiv het grootst is, is onbeschermde anale seks (dat wil zeggen zonder condoom). Sommige hiv-behandelcentra stellen pakketten met Post Exposure Profylaxis (PEP) beschikbaar aan hiv-negatieve partners, die je kunt gebruiken als het condoom afglijdt of scheurt. In deel twee vind je meer informatie over PEP. De kans dat een man het hiv-virus via onbeschermde anale seks overdraagt is het grootst wanneer hij de actieve of penetrerende partner is. Dit risico wordt verder verhoogd door een hoge viral load, een onbehandelde seksueel overdraagbare aandoening (een soa kan namelijk ontstekingen en weefselschade in het genitale gebied veroorzaken), ejaculatie in je 19 Deel II: Hiv en het voorkomen van overdracht partner of seks die weefselschade kan veroorzaken. aanwezig, vooral als je een hoge viral load hebt of een onbehandelde seksueel overdraagbare aandoening. Het gebruik van poppers tijdens seks zorgt voor een aanzienlijke verhoging van het risico dat de ontvangende partner wordt besmet. Het vermoeden bestaat dat poppers de bloedtoevoer naar weefsel in de endeldarm verhoogt. Als een hiv-negatief persoon een onbehandelde seksueel overdraagbare aandoening heeft, loopt hij evenzeer meer risico via jou het hiv-virus op te lopen tijdens onbeschermde seks. Vaginale seks Het risico op overdracht van hiv via onbeschermde vaginale seks is zowel voor vrouwen als mannen groot. Het risico is voor vrouwen nog groter, waarschijnlijk vanwege het type weefsel aan de binnenkant van de vagina en de baarmoederhals. Het risico dat een hivpositieve vrouw het hiv-virus overdraagt aan haar mannelijke partner via onbeschermde seks is echter eveneens hoog. Als je de ontvangende, of passieve, sekspartner bent, dan is het risico dat je het hiv-virus overdraagt kleiner. Het risico is echter nog steeds Dit risico wordt verder verhoogd als één van beide partners (of allebei) een seksueel overdraagbare aandoening heeft (een soa kan namelijk 20 Deel II: Hiv en het voorkomen van overdracht ontstekingen en weefselschade in het genitale gebied veroorzaken). Maar ook weefselschade in het genitale gebied in het algemeen kan het risico op overdracht verhogen. Het risico wordt ook verhoogd als de hiv-positieve partner een hoge viral load heeft of wanneer de hiv-positieve partner een man is en hij ejaculeert in zijn partner. Het is algemeen geaccepteerd dat het risico op overdracht van hiv via orale seks veel kleiner is dan via onbeschermde anale of vaginale seks. Het risico is groter wanneer je een man orale seks geeft en kleiner wanneer je orale seks ontvangt. Vermoed wordt dat het risico op overdracht van hiv via orale seks groter is wordt wanneer: Onbeschermde vaginale seks kan ook tot zwangerschap leiden. Als je onbeschermde seks hebt gehad en je bent bang dat jij of je partner misschien zwanger is, dan kun je bij een ziekenhuis of apotheek terecht voor de morningafterpil. Deze is zonder recept verkrijgbaar. OOde persoon die orale seks ontvangt een zeer hoge viral load heeft of een onbehandelde seksueel overdraagbare aandoening; OOeen hiv-positieve man ejaculeert in de mond van de persoon die orale seks geeft; Orale seks Het risico op overdracht van het hiv-virus via orale seks is een stuk onduidelijker. OOeen hiv-positieve man wondjes, zweertjes of uitslag op de penis heeft; 21 Deel II: Hiv en het voorkomen van overdracht OOdegene die orale seks geeft last heeft van bloedend tandvlees of zweertjes of wondjes in de mond; menstruatie en wanneer hij of zij last heeft van bloedend tandvlees, zweertjes of wondjes in de mond, keelpijn of een (onbehandelde) ontsteking in de mond. Je kunt het risico verder verlagen door een beflapje te gebruiken (een klein stukje latex). OOdegene die orale seks geeft last heeft van keelpijn of een (onbehandelde) ontsteking in de mond. Overige seksuele activiteiten Er zijn genoeg seksuele activiteiten die volkomen veilig zijn. Door te zoenen of te strelen bijvoorbeeld loop je geen enkele risico op hiv. Er is ook geen risico als je partner je masturbeert, tenzij er sprake is van een open wond, zweer of andere beschadiging aan zijn of haar hand. Vermoed wordt dat het risico op overdacht wanneer iemand orale seks geeft aan een hiv-positieve vrouw zeer klein is. De hoogte van de hoeveelheid hiv in vaginaal vocht kan echter verschillen. Deze is meestal het hoogst rond je menstruatie. Het vaginaal vocht bevat dan naar verwachting meer cellen die hiv-bevatten, die samen met bloed afkomstig zijn uit de baarmoederhals. Degene die orale seks geeft loopt dan ook meer risico rondom de Sommige activiteiten veroorzaken zelf geen risico op overdracht van hiv, maar kunnen weefselschade in de vagina of endeldarm 22 Deel II: Hiv en het voorkomen van overdracht Condooms Zowel gewone condooms als vrouwencondooms bieden uitstekende bescherming tegen hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen. Maar om effectief te zijn moeten ze wel op de juiste manier gebruikt worden. veroorzaken, waardoor andere activiteiten risicovoller worden. Fisten bijvoorbeeld (het inbrengen van een hand in de endeldarm of de vagina) kan voor weefselschade zorgen. Dit kan vervolgens het risico op infectie via onbeschermde anale of vaginale seks vergroten. Hiv kan ook overgedragen worden wanneer je seksspeeltjes met elkaar deelt. Je kunt dit voorkomen door er een condoom omheen te doen of ze te desinfecteren voordat je ze bij iemand anders gebruikt. Seksspeeltjes kunnen ook weefselschade veroorzaken. De meeste gewone condooms zijn gemaakt van latex, een soort rubber. Sommige mensen zijn allergisch voor latex. In dat geval zijn condooms van polyurethaan (een soort plastic) een veilig alternatief. Vrouwencondooms zijn meestal gemaakt van polyurethaan of nitrilrubber. Sinds kort zijn ook latex vrouwencondooms verkrijgbaar. Sommige activiteiten met een laag risico op hiv-overdracht kunnen het risico op andere seksueel overdraagbare aandoeningen verhogen (zie deel drie voor meer informatie over soa’s). 23 Deel II: Hiv en het voorkomen van overdracht Gebruik, indien mogelijk, condooms met het BSI-keurmerk. OOCondooms worden geleverd met of zonder zaadreservoir aan het uiteinde. Hoe dan ook, zorg ervoor dat er aan het uiteinde van het condoom genoeg ruimte overblijft voor het zaad. Zorg ervoor dat er geen lucht in het condoom zit door met duim en wijsvinger het zaadreservoir dicht te knijpen en het condoom vervolgens uit te rollen. Als er lucht in het uiteinde van het condoom blijft zitten kan deze breken wanneer je erin klaarkomt. Gebruik nooit oude condooms of condooms die in de zon hebben gelegen, ongeacht hoe lang. Hoe gebruik je gewone condooms? OOCondooms worden geleverd in een plastic verpakking of folie. Zorg ervoor dat je het condoom niet kapot scheurt als je de verpakking open doet. OOAls je daarnaast ook glijmiddel gebruikt is de kans nog kleiner dat het condoom scheurt, terwijl je tegelijkertijd het comfort van degene die gepenetreerd wordt verhoogt. Doe het glijmiddel op de buitenkant van het condoom. Herhaal dit, indien nodig, een paar keer terwijl je seks hebt. Gebruik alleen glijmiddel OODoe het condoom om nadat de penis stijf is geworden, maar voordat je begint met penetreren. Zodra de penis stijf is kun je het condoom helemaal afrollen tot aan het begin van de penis. 24 Deel II: Hiv en het voorkomen van overdracht op waterbasis. Glijmiddel op oliebasis, zoals babyolie, vaseline of bodylotion kunnen het condoom aantasten, waardoor de kans dat het scheurt juist toeneemt. OOCondooms nooit hergebruiken. Gebruik nooit twee condooms over elkaar heen. De wrijving die dan ontstaat kan ervoor zorgen dat ze scheuren. OOAls je je erectie verliest, kan het condoom afglijden. Dit is de meest voorkomende reden waarom condoomgebruik mislukt. Je kunt ervoor zorgen dat het condoom op zijn plek blijft door hem vast te houden bij het begin. OOAls je gedurende langere tijd penetratieve seks hebt, neemt de kans dat het condoom scheurt toe. Het is veiliger elke 30 minuten een nieuw condoom om te doen. OOIn het verleden werd door hivpreventieprofessionals geadviseerd bij anale seks extra sterke condooms te gebruiken. Recent onderzoek heeft echter aangetoond dat gewone condooms even goed werken. OOAls het condoom afglijdt of breekt, trek dan onmiddellijk terug en gebruik een nieuwe. OOTrek de penis na ejaculatie meteen terug, voordat hij zacht wordt. Hou het condoom bij het begin vast terwijl je terugtrekt. Het vrouwencondoom is een plastic zakje dat je inbrengt voordat je seks hebt. Het bestaat uit 25 Deel II: Hiv en het voorkomen van overdracht Hoe gebruik je vrouwencondooms? OOProbeer een comfortabele positie te vinden om hem in te brengen. Dit kun je staand doen (met één voet op een stoel), zittend (op de rand van een stoel of een bad), liggend of hurkend. twee flexibele ringen. De ring aan het gesloten uiteinde houdt het op zijn plek in de vagina. De ring aan het open uiteinde moet tijdens het vrijen buiten de vagina blijven. Vrouwencondooms zijn gratis verkrijgbaar bij soa-poli’s en hivbehandelcentra, maar ze zijn minder algemeen verkrijgbaar dan gewone condooms. Je kunt ze ook bij een apotheek kopen of online bestellen. OODruk de binnenste ring aan het gesloten uiteinde een beetje in en breng het vrouwencondoom in de vagina net als een tampon. Sommige vrouwen geven de voorkeur aan het vrouwencondoom, omdat ze op die manier zelf de controle hebben over zowel anticonceptie als de bescherming van zichzelf en hun partner tegen het hiv-virus. Je kunt het vrouwencondoom een paar uur voor het vrijen inbrengen. Sommige mensen vinden het vrouwencondoom prettiger, omdat ze dunner zijn, wat voor meer stimulatie zorgt. OODuw de binnenste ring zo diep mogelijk in de vagina door een vinger in het vrouwencondoom te doen. OOTrek je vinger terug en zorg ervoor dat de buitenste ring buiten de vagina blijft tijdens het vrijen. 26 Deel II: Hiv en het voorkomen van overdracht OOGebruik je handen om de penis van je partner in het vrouwencondoom te geleiden. Zorg ervoor dat zijn penis niet tussen het condoom en de zijkant van de vagina belandt. Gewone condooms en vrouwencondooms zijn gratis verkrijgbaar bij soa-poli’s en hivbehandelcentra. In sommige steden worden gratis condooms verstrekt in homouitgaansgelegenheden. OOHet vrouwencondoom is loszittend en zal tijdens het vrijen heen en weer bewegen. Dat geeft niks, zolang de penis er maar in blijft. Ondetecteerbare viral load en besmettelijkheid Het doel van de behandeling tegen hiv is een ondetecteerbare viral load. Dit betekent niet dat je van hiv genezen bent. Het wil zeggen dat de combinatie van de door jou gebruikte hivremmers het vermogen van het hiv-virus om zich te reproduceren in die mate heeft verminderd dat er slechts een hele kleine hoeveelheid virus in je bloed gemeten kan worden. OONa het vrijen hoef je hem niet meteen uit te doen. Als je hem dan toch uitneemt, knijp de buitenste ring dan dicht zodat het sperma in het zakje blijft. Trek hem vervolgens langzaam uit de vagina. Spoel gebruikte condooms niet door de WC. Dit kan verstoppingen veroorzaken. 27 Deel II: Hiv en het voorkomen van overdracht De behandeling tegen hiv verlaagt ook de hoeveelheid virus in andere lichaamssappen, zoals sperma en vaginaal vocht. OOze geen seksueel overdraagbare aandoeningen hebben; OOze hun medicatie volgens voorschrift innemen. Er is op dit moment veel discussie gaande over hoe besmettelijk iemand is die hiv-remmers gebruikt ten opzichte van zijn of haar sekspartner(s). Begin 2008 publiceerden een aantal vooraanstaande Zwitserse hivdeskundigen een rapport, waarin staat dat personen die hiv-remmers gebruiken en een ondetecteerbare viral load hebben niet in staat zijn het hiv-virus via seksueel contact over te dragen op voorwaarde dat: Dit rapport heeft veel stof doen opwaaien en kon op weinig openlijke steun van onderzoekers en medici rekenen. Ook werd erop gewezen dat het onderzoek, dat de basis vormde voor het rapport, werd uitgevoerd onder heteroseksuele koppels en keek naar vaginale seks. Over hiv, viral load en anale seks bestaat weinig bewijs. De heersende opvatting, echter, is dat de behandeling tegen hiv het risico op overdracht verkleint. Een aantal onderzoekers is echter van mening dat er nog steeds sprake is van een risico, OOhun viral load tenminste zes maanden lang ondetecteerbaar is geweest; 28 Deel II: Hiv en het voorkomen van overdracht zelfs als iemand hiv-remmers gebruikt en hij of zij een lage viral load heeft. herinfectie (ook wel superinfectie) genoemd. In sommige gevallen leidde dit tot een toename van de viral load en een daling van de CD4-count van deze groep personen. Daarnaast werd hun keuzemogelijkheid voor behandeling beperkter. Het type hiv waarmee ze besmet waren bleek namelijk niet alleen resistent te zijn voor een aantal of alle hiv-remmers die ze gebruikten, maar ook hiv-remmers die ze nog nooit gebruikt hadden. Waarschijnlijk zal de discussie rondom dit controversiële onderwerp nog even voortduren. Je kunt de laatste stand van zaken over het onderzoek naar viral load en besmettelijkheid vinden op de website van de NAM, aidsmap. com. Herinfectie Naast seksueel overdraagbare aandoeningen zijn er nog andere gezondheidsrisico’s voor hiv-positieve mensen, die ontstaan door onbeschermde seks. Er zijn gevallen bekend waarbij iemand met hiv opnieuw geïnfecteerd werd met een ander subtype hiv, dat resistent is voor een aantal hiv-remmers. Dit wordt Het is onbekend hoe gemakkelijk iemand opnieuw geïnfecteerd wordt met het hiv-virus. Tot nu toe zijn er wereldwijd slechts een aantal gevallen bekend, bijna allemaal homomannen die onbeschermde anale seks hadden. Er is echter ook een geval van herinfectie bekend dat een heterokoppel betrof. 29 Deel II: Hiv en het voorkomen van overdracht Hoewel herinfectie zeer weinig voorkomt, zijn er wel een aantal factoren die het risico hierop zouden kunnen vergroten. Bijna alle gedocumenteerde gevallen van herinfectie kwamen voor bij mensen die drie jaar of korter hiv hadden en geen medicatie gebruikten of tijdelijk geen medicatie innamen. Er is echter één geval bekend van herinfectie van een persoon die voor langere tijd met hiv geïnfecteerd was. Het staat te bezien of er in de toekomst meer van dit soort gevallen bekend worden. beschikbaar, die ervoor moet zorgen dat je niet besmet raakt. Dit wordt Post Exposure Profylaxis of PEP genoemd en is steeds beter verkrijgbaar. PEP is vermoedelijk niet 100% effectief en kan bijwerkingen veroorzaken. PEP kan ook toegepast worden bij verkrachtingen en aanranding waarbij sprake is geweest van een risico op de overdracht van hiv. Het is belangrijk dat je na mogelijke blootstelling aan hiv zo snel mogelijk met PEP behandeld wordt (het liefst binnen vier uur, maar in ieder geval binnen 72 uur). Hiv-remmers om infectie te voorkomen: PEP en PREP Als je tijdens het vrijen blootgesteld bent aan het hiv-virus en er is sprake van een groot risico op infectie, dan is bij veel soa-poli’s en hivbehandelcentra een korte kuur van hiv-remmers Als je hiv-remmers gebruikt en je hebt onbeschermde seks met iemand die hiv-negatief is of met iemand van wie je de hiv-status niet 30 Deel II: Hiv en het voorkomen van overdracht kent, en het condoom scheurt, dan kan het verleidelijk zijn deze persoon een aantal van je hiv-remmers te geven in een poging het risico dat hij of zij besmet raakt te verkleinen. dan geef je het hiv-virus in zijn of haar lichaam misschien de mogelijkheid resistentie voor deze hiv-remmers op te bouwen. Het gevolg hiervan kan zijn dat deze persoon in de toekomst nog maar een beperkte keuzemogelijkheid voor behandeling heeft. Dit is geen goed idee. Er zijn hiv-remmers die beter werken dan PEP, maar er zijn er ook die minder effectief zijn. En een PEP-kuur moet een maand volgehouden worden. Het kan zelfs riskant zijn, omdat sommige hiv-remmers, met name abacavir (Ziagen), nevirapine (Viramune) en etravirine (Intelence), allergische reacties en zware bijwerkingen kunnen veroorzaken, die in sommige gevallen dodelijk kunnen zijn. Het kan ook zijn dat de persoon aan wie je je hiv-remmers geeft zonder het zelf te weten al met hiv geïnfecteerd is. Als dat zo is en deze persoon neemt een paar doses van jouw hiv-remmers, De gedachte dat je iemand hebt blootgesteld aan hiv kan een kwelling zijn. Als je denkt dat iemand PEP zou moeten gebruiken, moedig hem of haar dan aan zo snel mogelijk naar een soa-poli te gaan. Als deze gesloten is, dan kun je voor PEP ook terecht bij de afdeling spoedeisende hulp van het dichtstbijzijnde ziekenhuis. Medewerkers daar moeten contact kunnen opnemen met de dienstdoende hiv-behandelaar. 31 Deel II: Hiv en het voorkomen van overdracht Op dit moment wordt onderzocht of een hiv-negatief persoon met hiv besmet raakt als deze persoon hiv-remmers gebruikt voordat hij of zij riskante seks heeft. seksueel overdraagbare aandoeningen te voorkomen. Een aantal hiv-remmers en antibiotica is van invloed op de werking van sommige hormonale anticonceptiemiddelen, waardoor deze minder effectief zijn dan normaal. Als je erover denkt hormonale anticonceptie te gebruiken, bespreek je opties dan met je hiv-behandelaar of huisarts. Meer informatie hierover vind je in de NAM-gids Vrouwen & hiv. Als hiv-remmers op deze manier gebruikt worden spreekt men van Pre Exposure Profylaxis (PREP). Het staat nog niet vast of PREP effectief en veilig is en het wordt op dit moment uitsluitend gebruikt in klinisch onderzoek. Net als bij PEP is het belangrijk dat je je hiv-negatieve partner niet uit voorzorg je eigen hiv-remmers geeft. Als je hiv-positief bent en je denkt erover zwanger te worden, of als je zwanger bent en je krijgt een hiv-diagnose, dan is het belangrijk dat je je opties bespreekt met je hiv-behandelaar of huisarts. Anticonceptie en zwangerschap Gewone condooms en vrouwencondooms (Femidom) zijn een zeer effectieve manier om zwangerschap, overdracht van hiv en de meeste 32 Deel II: Hiv en het voorkomen van overdracht Een hiv-positieve vrouw kan het hiv-virus overdragen op haar kind. Met de juiste behandeling is het risico hierop echter zeer klein. De kans dat een hiv-positieve vrouw het leven schenkt aan een hiv-negatief kind wordt aanmerkelijk vergroot wanneer je: In de gids Vrouwen & hiv wordt hier dieper op ingegaan. Deze gids bevat onder andere informatie over manieren waarop je op een veilige manier zwanger kunt worden wanneer één of beide partners hiv-positief is. OOtijdens de zwangerschap hiv-remmers gebruikt en een ondetecteerbare viral load bereikt; OOeen gecontroleerde bevalling hebt (dat wil zeggen een keizersnede of – als je een ondetecteerbare viral load hebt – een vaginale bevalling onder nauwgezet medisch toezicht); OOervoor kiest geen borstvoeding te geven. 33 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen waardoor je waarschijnlijk besmettelijker bent. Meer informatie hierover vind je in het gedeelte over ondetecteerbare viral load en besmettelijkheid. Het voorkomen van een seksueel overdraagbare aandoening (soa) is belangrijk voor het welzijn van iedereen, maar vooral als je hiv hebt. Dit komt omdat seksueel overdraagbare aandoeningen allerlei symptomen veroorzaken, die in sommige gevallen ernstiger zijn bij mensen met hiv. Daarnaast vergroten ze het risico op overdracht van hiv via onbeschermde seks, zelfs als uit tests blijkt dat je een ondetecteerbare viral load hebt. Een seksueel overdraagbare aandoening kan ervoor zorgen dat de hoeveelheid virus in je sperma, voorvocht of vaginaal vocht tot zeer hoge waarden stijgt, Hoewel seksueel overdraagbare aandoeningen in vergelijking met hiv minder ernstig lijken, kunnen ze onaangename symptomen veroorzaken. Als je ze niet laat behandelen, kunnen sommige soa’s tot ernstige gezondheidsproblemen leiden. Een aantal kan op lange termijn je lichaam blijvende schade toebrengen en in extreme gevallen zelfs fatale gevolgen hebben. Sommige seksueel overdraagbare virusinfecties, zoals het herpes simplexvirus (HSV, meestal gewoon herpes genoemd) en natuurlijk ook hiv, 34 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen zijn ongeneesbaar. Maar de symptomen van dit soort infecties kunnen worden bestreden. hiv-remmers. Dit wordt soms ook een superinfectie genoemd. Meer informatie hierover vind je in het gedeelte over herinfectie. Hepatitis B wordt gemakkelijk overgedragen via seksueel contact. Ook hepatitis A en C zijn seksueel overdraagbaar. Hepatitis A, B en C kunnen ervoor zorgen dat je op korte termijn ziek wordt. Zowel hepatitis B als hepatitis C kunnen ervoor zorgen dat je op lange termijn last krijgt van leveraandoeningen, die je ernstig ziek kunnen maken. De leveraandoeningen die door deze twee virussen veroorzaakt worden zijn op dit moment één van de meest voorkomende doodsoorzaken onder mensen met hiv. Soa-tests Als je seksueel actief bent is het verstandig je regelmatig op soa’s te laten testen. Een soa-onderzoek is gratis en vertrouwelijk. Veel hiv-behandelcentra zijn verbonden aan een soa-poli (soms ook GUM clinic genoemd). Veel hiv-behandelcentra bieden tegenwoordig ook standaard soa-tests aan als onderdeel van de hiv-behandeling. Als je een soa-poli bezoekt wordt voorafgaand aan het onderzoek meestal door een arts of verpleegkundige gevraagd wat voor soort seks je hebt en of je symptomen hebt van een soa. Het Sommige mensen worden opnieuw geïnfecteerd met een ander subtype hiv of een subtype dat resistent is voor een aantal 35 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen is verstandig eerlijk te zijn over het soort seks dat je hebt gehad, zodat je op de juiste manier onderzocht wordt. De meeste mensen zijn tevreden over de manier waarop ze door een soa-poli behandeld worden, maar als je vindt dat je onprofessioneel of bevooroordeeld behandeld wordt, heb je het recht dit ter sprake te brengen of een klacht hierover in te dienen. Deze uitstrijkjes en monsters worden vervolgens onder een microscoop onderzocht of naar een laboratorium gestuurd waar deze op infecties worden getest. Het resultaat van dit onderzoek kan in een aantal gevallen tijdens het eerste bezoek al worden meegedeeld. In andere gevallen moet je wachten op een sms-bericht, de soa-poli zelf bellen of na een week terugkomen voor alle overige testuitslagen. Een soa-onderzoek hangt af van de symptomen die je hebt. Vaak wordt met een wattenstaafje een uitstrijkje gemaakt van de voorkant van de penis of de binnenkant van de vagina. Als je orale of anale seks hebt gehad wordt ook een uitstrijkje gemaakt van de mond, keel en anus. Er worden bloedmonsters genomen, die onderzocht worden op infecties. Daarnaast moet je misschien een urinemonster inleveren. Als blijkt dat je een soa hebt, bieden sommige soa-poli’s de mogelijkheid een consulent te bezoeken. Bij deze consulent kun je terecht voor informatie over seksueel overdraagbare aandoeningen en hoe je deze kunt voorkomen. Hij of zij kan je ook helpen contact op te nemen 36 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen met je sekspartner(s), voor zover dit mogelijk en nodig is, zodat zij ook kunnen worden getest en behandeld. parasieten zoals schurftmijt en schaamluis door middel van lotions. Chlamydia Chlamydia wordt veroorzaakt door bacteriën van de soort Chlamydia trachomatis. Seksueel overdraagbare aandoeningen Dit gedeelte bevat een korte uitleg over hoe seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) gemakkelijk kunnen worden overgedragen, de symptomen van soa’s en op welke manier soa’s behandeld worden. Overdracht en preventie Deze bacteriën kunnen worden overgedragen via onbeschermde anale, orale en vaginale seks en komen voor in de anus, penis, baarmoederhals, keel en ogen. Ze kunnen tijdens de bevalling overgedragen worden aan het kind, wat kan leiden tot oog- en luchtweginfecties. Zie ook het artikel over LGV (dat wordt veroorzaakt door specifieke typen Chlamydia trachomatis) hieronder. Seksueel overdraagbare aandoeningen kunnen worden veroorzaakt door bacteriën, virussen en parasieten. Bacteriële infecties kunnen worden genezen door middel van antibiotica, virusinfecties door middel van antivirale geneesmiddelen en 37 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen Je kunt chlamydia voorkomen door condooms te gebruiken tijdens vaginale of anale seks, condooms of beflapjes te gebruiken tijdens orale seks en door ervoor te zorgen dat je geen seksspeeltjes met elkaar deelt. teelballen kunnen opzwellen en zeer pijnlijk aanvoelen. Vrouwen met chlamydia kunnen te maken krijgen met een melkachtige afscheiding uit de vagina en/of buik- of rugpijn, of pijn tijdens het vrijen. Er kan sprake zijn van bloedverlies tijdens het vrijen, tussentijdse bloedingen of pijn bij het plassen. Symptomen De symptomen van chlamydia treden een week tot drie weken na infectie op. Veel mensen met chlamydia merken niet dat ze geïnfecteerd zijn. Men vermoedt dat 75% van alle vrouwen met chlamydia en 50% van alle mannen met chlamydia geen symptomen ondervindt. Iemand die geïnfecteerd is via anale seks kan last hebben van irritaties rond de anus en afscheiding. Vrouwen die zich niet laten behandelen tegen chlamydia kunnen te maken krijgen met een ontsteking van de eileiders, wat kan leiden tot een buitenbaarmoederlijke zwangerschap en onvruchtbaarheid. Ook mannen kunnen onvruchtbaar worden als gevolg van chlamydia. Als er wel sprake is van symptomen, dan bestaan deze bij mannen meestal uit een melkachtige afscheiding uit de penis, vooral in de ochtend, en een branderig gevoel bij het plassen. De 38 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen Chlamydia kan namelijk leiden tot epididymitis, een infectie van de bijbal (een langwerpig orgaan dat de teelbal met de zaadleider verbindt). In een enkel geval stopt de bloedtoevoer naar de teelballen. Mannen, en in mindere mate ook vrouwen, kunnen last krijgen van het Syndroom van Reiter, een reactie op een chlamydia-infectie, die leidt tot gewrichtsontsteking, plasbuisontsteking en oogontsteking. Sommige tests laten echter pas na een week zien of er sprake is van chlamydia. Het is verstandig contact op te nemen met je soa-poli voor je testuitslagen zodat je kunt worden behandeld als blijkt dat je geïnfecteerd bent. Behandeling Chlamydia wordt behandeld door middel van antibiotica. De behandeling bestaat meestal uit een zevendaagse kuur doxycycline of een enkele dosis azithromycine. Het is belangrijk dat je de kuur afmaakt. Alleen dan weet je zeker dat de infectie ook daadwerkelijk uit je lichaam is verdwenen. Het is ook belangrijk dat je partner zich laat behandelen, voordat jullie opnieuw seks met elkaar hebben. Het antibioticum azithromycine is pas na enige tijd werkzaam. Het is dus mogelijk dat de symptomen nog een paar Diagnose Chlamydia wordt vastgesteld door met een wattenstaafje een uitstrijkje te maken uit de penis, baarmoederhals, anus of vagina. Het nemen van een uitstrijkje kan een beetje onaangenaam zijn, maar duurt meestal zeer kort. In sommige soa-poli’s wordt de urine getest op de aanwezigheid van chlamydia. 39 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen dagen aanhouden, nadat je dit middel genomen hebt. Condoomgebruik kan het risico op overdracht verkleinen, maar dit is niet altijd het geval. Geadviseerd wordt geen seks te hebben (zelfs niet met een condoom) tot de behandeling beëindigd is. Dit is nodig om te voorkomen dat je opnieuw met chlamydia geïnfecteerd wordt. Symptomen Genitale wratten zien er hetzelfde uit als wratten die op andere plekken op het lichaam voorkomen. Ze bestaan meestal uit kleine bultjes op de huid met een ongelijkmatig oppervlak. Sommige mensen met HPV hebben onzichtbare wratten of merken niet eens dat ze wratten hebben. De wratten kunnen overal in het genitale gebied voorkomen. Genitale en anale wratten Genitale en anale wratten worden veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV). HPV is één van de meest voorkomende seksueel overdraagbare infecties. Sommige typen HPV worden in verband gebracht met een verhoogd risico op baarmoederhals- en anuskanker. Voor mensen met hiv is dit risico mogelijk nog groter. Overdracht en preventie Dit virus kan worden overgedragen via onbeschermde anale, orale en vaginale seks, maar ook door intiem lichamelijk contact. 40 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen Diagnose Om te kijken of er sprake is van genitale wratten wordt het genitale en anale gebied handmatig onderzocht. Alle hiv-positieve vrouwen moeten vlak na hun hiv-diagnose een baarmoederhalsscreening ondergaan, die daarna regelmatig moet worden herhaald. Volgens Europese richtlijnen moet een baarmoederhalsscreening één keer per jaar tot één keer per drie jaar plaats vinden, hoewel volgens landelijke richtlijnen dit misschien vaker moet gebeuren. De behandeling van abnormale celgroei in de baarmoederhals is uiterst effectief, zolang deze in een vroeg stadium ontdekt wordt. Een baarmoederhalsscreening heeft als doel veranderingen in de celgroei van de baarmoederhals (dysplasie genoemd) op te sporen. Het gaat hierbij om veranderingen die wijzen op een voorstadium van kanker, voordat er daadwerkelijk van kanker sprake is. Een baarmoederhalsscreening wordt vaak ook een uitstrijkje genoemd. Een uitstrijkje bestaat uit het afnemen van een kleine hoeveelheid cellen van de baarmoederhals. Door middel van laboratoriumonderzoek is het vervolgens mogelijk veranderingen in de celgroei op te sporen, die wijzen op een mogelijk risico op de ontwikkeling van kanker. Het nut van onderzoek naar abnormale celgroei in de endeldarm wordt op dit moment nog onderzocht. Er zijn hiv-behandelcentra die in de toekomst van plan zijn standaard anaal onderzoek uit te voeren. 41 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen Behandeling Een HPV-infectie kan genezen worden met behulp van je eigen immuunsysteem. Dit kan echter lang duren. Er zijn verschillende manieren om de zichtbare wratten te verwijderen, waaronder chemische middelen, bevriezing, laserchirurgie of crèmes die je zelf moet aanbrengen. Deze ingrepen kunnen een beetje onaangenaam zijn. levert niets op als je al bent besmet met het sub-type HPV waartegen het vaccin je moet beschermen. Als je erover nadenkt zelf te betalen voor een HPV-vaccinatie, praat dan met je hiv-behandelaar over de voor- en nadelen hiervan. Gonorroe Gonorroe is een seksueel overdraagbare, bacteriële infectie. Tegen de typen humaan papillomavirus, waarvan gedacht wordt dat ze anuskanker, baarmoederhalskanker en genitale wratten veroorzaken, bestaan tegenwoordig vaccins. Er wordt op dit moment onderzocht of deze vaccins veilig zijn en nut hebben voor mensen met hiv. Sommige privéartsen bieden het vaccin al aan aan mensen met hiv, maar dit is duur en Overdracht en preventie Gonorroe kan worden overgedragen via anale, vaginale en orale seks en via mond-anus-contact (rimmen). Gonorroe komt voor in de anus, penis, baarmoederhals en keel. Iemand met hiv die zich niet tegen gonorroe laat 42 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen behandelen kan besmettelijker zijn. Iemand die geen hiv heeft maar wel geïnfecteerd is met gonorroe loopt waarschijnlijk een groter risico met het hiv-virus besmet te worden wanneer hij of zij hieraan blootgesteld wordt. condooms of beflapjes te gebruiken tijdens orale seks en door ervoor te zorgen dat je geen seksspeeltjes met elkaar deelt. Symptomen Bij mannen bestaan de symptomen meestal uit een geelachtige afscheiding uit de penis en een branderig gevoel tijdens het plassen. Ook kunnen de teelballen pijnlijk aanvoelen en opzwellen. Gonorroe kan tijdens een (vaginale) bevalling overgedragen worden van moeder op kind, wat kan leiden tot oogontsteking bij het kind en een groot risico op blindheid wanneer het kind niet behandeld wordt. Gonorroe kan zich ook verspreiden via de bloedbaan, wat kan leiden tot bloedvergiftiging (een hevige reactie van het lichaam op een infectie) en mogelijk een vorm van hersenvliesontsteking. Bij vrouwen bestaan de symptomen onder andere uit een branderig gevoel bij het plassen en een afscheiding uit de vagina die anders van kleur is of bloederig kan zijn. Bij een anale infectie kunnen zowel mannen als vrouwen last hebben van een slijmerige afscheiding uit de anus, pijn aan de anus of pijn tijdens anale seks. Gonorroe Je kunt gonorroe voorkomen door condooms te gebruiken tijdens vaginale of anale seks, 43 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen in de keel geeft meestal geen symptomen. Als je je niet tegen gonorroe laat behandelen kan deze zich verspreiden via de bloedbaan, wat kan leiden tot koorts en ontstoken en gezwollen gewrichten. Het kan ook leiden tot huidaandoeningen en een vorm van hersenvliesontsteking. De symptomen van gonorroe treden meestal twee tot tien dagen na infectie op en in sommige gevallen zelfs pas na drie weken. Sommige mensen ondervinden geen of zeer milde symptomen, waardoor niet iedereen merkt dat hij of zij met gonorroe geïnfecteerd is. Diagnose Er bestaan verschillende manieren om vast te stellen of iemand gonorroe heeft. Als je symptomen hebt, kan het zijn dat met een wattenstaafje een uitstrijkje gemaakt wordt uit de penis, anus, urinebuis, keel of baarmoederhals. Het nemen van een uitstrijkje kan een beetje onaangenaam zijn. Als je geen symptomen hebt kan het zijn dat je een urinemonster moet inleveren, dat vervolgens wordt geanalyseerd. Als iemand symptomen Als je je niet laat behandelen tegen gonorroe kun je te maken krijgen met ernstige gezondheidsproblemen. Vrouwen kunnen last krijgen van een ontsteking van het bekken, wat kan leiden tot pijn, onvruchtbaarheid en een buitenbaarmoederlijke zwangerschap, terwijl mannen last kunnen krijgen van problemen met hun teelballen en een vernauwing van de urinebuis. 44 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen van gonorroe in de genitale gebieden heeft, laat een uitstrijkje dit meestal onmiddellijk zien. Bij gonorroe in de keel duurt de diagnose altijd langer. Het is erg belangrijk dat je de eerste zeven dagen na behandeling geen anale, orale of vaginale seks hebt. Dit is nodig om te voorkomen dat je opnieuw met gonorroe geïnfecteerd wordt of je partner besmet. Zorg er ook voor dat je recente sekspartner(s) zich laten testen en behandelen bij een soa-poli. Welk gedeelte van je lichaam ook geïnfecteerd is, het kan hoe dan ook tot drie dragen duren voordat de definitieve uitslag bekend is. Het is dan ook belangrijk om je soa-poli te bellen voor de einduitslag. Hepatitis A Hepatitis A is een virus dat de lever aantast. Behandeling Gonorroe wordt behandeld met antibiotica. Omdat gonorroe resistent kan zijn voor sommige antibiotica, worden er uitstrijkjes naar het laboratorium gestuurd om te onderzoeken hoe effectief het antibioticum is dat je voorgeschreven krijgt. Overdracht en preventie Hepatitis A wordt overgedragen via contact met geïnfecteerde fecaliën (uitwerpselen, poep), voornamelijk in besmet voedsel, zoals schaaldieren. 45 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen Het kan overgedragen worden via seksueel contact, vooral via mond-anus-contact (rimmen). Recent vond onder homomannen in verschillende steden een uitbraak van hepatitis A plaats. Als je hepatitis A hebt gehad, kun je het niet nog een keer krijgen, hoewel sommige mensen met een terugval te maken krijgen. Goede hygiëne kan de overdracht van hepatitis A voorkomen: bijvoorbeeld door na toiletbezoek en voor het koken je handen te wassen. met een tijdsverschil van zes maanden worden toegediend en ervoor zorgen dat je ongeveer tien jaar immuun bent. Symptomen Hepatitis A kan ervoor zorgen dat je korte tijd ziek bent. De symptomen bestaan onder andere uit een gele verkleuring van de huid en ogen (geelzucht), extreme vermoeidheid, gewichtsverlies, braken, diarree, donkerkleurige urine en lichtgekleurde ontlasting. De symptomen kunnen verergeren als je alcohol, thee of koffie drinkt en vet voedsel eet. De meeste mensen worden na een aantal weken weer beter. Vaccinatie In tegenstelling tot de meeste infecties die hier behandeld worden, kun je je laten vaccineren tegen hepatitis A. Mensen met hiv wordt geadviseerd zich te laten vaccineren, tenzij er sprake is van natuurlijke immuniteit tegen deze infectie. Het vaccin bestaat uit twee injecties, die Diagnose Een bloedtest kan laten zien of je met hepatitis A bent geïnfecteerd of in het verleden ooit 46 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen hepatitis A hebt gehad. Misschien ben je ooit door je hiv-behandelcentrum op hepatitis A getest. De meeste soa-poli’s testen hier niet op. Hepatitis B Hepatitis B is een vorm van virale hepatitis, die een ontsteking van de lever veroorzaakt. Behandeling De behandeling van hepatitis A bestaat uit rust nemen, veel drinken en het vermijden van alcohol en drugs. Het is ook belangrijk dat je geen paracetamol gebruikt terwijl je herstelt van een hepatitis A-infectie. Hepatitis A kan langer duren en ernstiger zijn bij mensen met hiv of mensen met een verzwakt immuunsysteem. Als je hepatitis A oploopt, moet je misschien een tijd lang stoppen met het nemen van hiv-remmers. Dit komt omdat hiv-remmers voornamelijk via de lever worden afgebroken. Wanneer de lever ontstoken is, werkt deze minder goed, waardoor mogelijke bijwerkingen kunnen verergeren. Overdacht Hepatitis B wordt overgedragen via contact met bloed, sperma, speeksel of vaginaal vocht van een geïnfecteerd persoon. Het wordt overgedragen via onbeschermde seks en van moeder op kind tijdens een bevalling. Hepatitis B is gemakkelijk overdraagbaar en is veel besmettelijker dan hiv. Je kunt hepatitis B voorkomen door condooms te gebruiken tijdens vaginale of anale seks, condooms of beflapjes te gebruiken tijdens orale seks en door ervoor te zorgen dat je geen seksspeeltjes met elkaar deelt. 47 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen Vaccinatie Mensen met hiv wordt geadviseerd een hepatitis B-vaccinatie te ondergaan, tenzij er sprake is van natuurlijke immuniteit. Deze bestaat uit drie injecties, die over een periode van een aantal maanden toegediend worden. Mensen met hiv kunnen hun immuniteit verliezen wanneer hun weerstand laag is en moeten dus regelmatig gecontroleerd worden of ze nog immuun zijn tegen hepatitis B. zijn en soms zelfs dodelijk. De meeste mensen met hepatitis B ondervinden echter geen symptomen. De meeste mensen ontwikkelen aan het begin van een hepatitis B-infectie immuniteit tegen deze ziekte. Bij 10% van alle volwassenen met hepatitis B blijft het virus zich echter vermenigvuldigen, zelfs lang na de eigenlijke infectie. Deze groep mensen zijn chronisch geïnfecteerd met hepatitis B, dat wil zeggen dat ze de rest van hun leven besmettelijk zijn, hoewel er niet altijd sprake is van symptomen. Een aantal mensen met chronische hepatitis B ontwikkelt chronische leverontsteking en loopt daarom een verhoogd risico op de leveraandoening cirrose en leverkanker. Symptomen Iemand die voor het eerst met hepatitis B geïnfecteerd wordt, kan last hebben van geelzucht (gele verkleuring van ogen en huid), verminderde eetlust, buikpijn, algehele malaise, misselijkheid, braken, spierpijn, gewrichtspijn of koorts. Deze symptomen kunnen zeer ernstig 48 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen Mensen met hiv die met hepatitis B geïnfecteerd raken lopen meer risico op chronische hepatitis B dan mensen zonder hiv. is verdreven. Als je aan hepatitis B bent blootgesteld en je lichaam heeft geen antistoffen aangemaakt, dan komen er nog steeds fragmenten van het virus (Hepatitis B surface Antigen of HBsAg genoemd) in je bloed voor. Dit houdt in dat je chronisch drager bent en in staat bent anderen te besmetten. Een aantal chronische dragers kan ook positief worden getest op e-antigenen, wat betekent dat je besmettelijker bent dan normaal. De hoeveelheid hepatitis B in het lichaamsvocht van hiv-positieve mensen kan hoger zijn dan dat van hiv-negatieve mensen. Dit komt omdat hun immuunsysteem niet effectief genoeg is om het hepatitis B-virus te verdrijven. Hiv-positieve dragers van het hepatitis B-virus zijn dus besmettelijker dan hiv-negatieve dragers. Behandeling Tijdens de eerste periode van een hepatitis B-infectie is het belangrijk dat je veel rust neemt, veel drinkt en geen alcohol of drugs gebruikt. Diagnose Door middel van een bloedtest wordt gekeken naar de aanwezigheid van antistoffen tegen hepatitis B. De aanwezigheid van deze antistoffen tonen aan dat je al eens met het virus in aanraking bent geweest en deze uit je lichaam Als je hiv-positief bent en je hebt een chronische hepatitis B-infectie, moet je behandeld worden 49 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen Overdracht en preventie Hepatitis C wordt normaal gesproken overgedragen via bloed-bloed-contact. De afgelopen tijd is echter een groeiend aantal hiv-positieve homomannen positief getest voor hepatitis C met als enige risicofactor onbeschermde seks. door een arts die zowel in hiv als in hepatitis gespecialiseerd is. Op dit moment zijn er verschillende geneesmiddelen beschikbaar voor de behandeling van hepatitis B. Ook een aantal hiv-remmers is in staat een hepatitis B-infectie te bestrijden. Andere factoren die in verband kunnen worden gebracht met de overdracht van hepatitis C zijn groepsseks, het injecteren of snuiven van drugs, anaal drugsgebruik en de aanwezigheid bij één van beide partners van een seksueel overdraagbare aandoening, met name syfilis en LGV. Als er bij jou sprake is van een co-infectie met hepatitis B, praat dan met je hiv-behandelaar over welke hiv-remmers je het best kunt gebruiken. Hepatitis C Hepatitis C is een vorm van virale hepatitis, die een ontsteking van de lever veroorzaakt. Condoomgebruik kan het risico op seksuele overdracht van hepatitis C verkleinen. Als je aan 50 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen fisten doet, gebruik dan latex handschoenen en zorg ervoor dat je geen glijmiddel met elkaar deelt. Zorg er ook voor dat je geen seksspeeltjes met elkaar deelt. Dit zou het risico op overdracht van hepatitis C moeten verkleinen. ervaart zelfs helemaal geen symptomen. Diegenen die wel met symptomen te maken krijgen, hebben onder andere last van extreme vermoeidheid en depressie. Diagnose Bloedonderzoek naar antistoffen tegen hepatitis C kan laten zien of je aan het virus bent blootgesteld. Dit onderzoek kan echter een fout-negatief resultaat hebben (voornamelijk aan het begin van een infectie). Ter bevestiging wordt daarom in sommige gevallen een PCR uitgevoerd (die de viral load meet). Er bestaat geen vaccin tegen hepatitis C. Als je ooit hepatitis C hebt gehad betekent dit niet dat je immuun bent voor deze ziekte, dit in tegenstelling tot hepatitis A en B. Herinfectie met hepatitis C is dus mogelijk. Symptomen Het verloop van een hepatitis C-infectie verschilt van persoon tot persoon. Minder dan 5% van alle geïnfecteerden krijgt in het begin last van acute symptomen van hepatitis zoals geelzucht en misselijkheid. Een aanzienlijke minderheid Om te kijken of je lever aangetast is als gevolg van een hepatitis C-infectie kan het zijn dat je een aantal leverfunctietests moet ondergaan. Om hier zeker van te zijn voeren de meeste 51 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen artsen ook één van de volgende twee tests uit. De eerste hiervan is een leverbiopsie, waarbij een klein stukje weefsel uit je lever verwijderd wordt voor onderzoek. De tweede test, die tegenwoordig in veel poliklinieken beschikbaar is, bestaat uit niet meer dan een bloedtest of een scan (FibroScan) Het doel van de behandeling is de hepatitis te ‘genezen’ (het verdrijven van hepatitis C uit het lichaam), het normaliseren van de leverenzymen (een teken dat de lever goed functioneert), het verminderen van de leverontsteking, het voorkomen van cirrose en leverkanker en het risico op overdracht verkleinen. Bij mensen met hiv is het soms moeilijker vast te stellen of er sprake is van een hepatitis C-infectie. Dit komt omdat de infectie soms niet aan het licht komt in het onderzoek naar antistoffen. De behandeling van hepatitis C is niet levenslang en duurt meestal 24 of 48 weken. Er bestaan antiretrovirale geneesmiddelen, die goedgekeurd zijn in de bestrijding van hepatitis C. De huidige behandeling van hepatitis C bestaat uit ribavirine en pegylated interferon. Behandeling Hepatitis C moet net als hepatitis B behandeld worden in een polikliniek, die ervaring heeft met co-infectie van hiv en hepatitis C. De bijwerkingen hiervan kunnen ernstig zijn, maar over het algemeen worden ze in de loop van de behandeling minder. De bijwerkingen 52 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen bestaan onder andere uit hoge koorts, gewrichtspijn, haarverlies, depressie en een laag aantal wittebloedcellen. Als je een co-infectie hebt met hepatitis C en je hebt een CD4-count van ongeveer 350, is dit een extra reden om met behandeling van hiv te beginnen. Als een man ribavirine gebruikt, is het belangrijk dat zijn sperma niet tot zwangerschap leidt en dat voorkomen wordt dat ribavirine het ongeboren kind bereikt. Koppels die met ribavirine behandeld zijn moeten de eerste zes maanden na voltooiing van hun behandeling zwangerschap (en onbeschermde seks) vermijden. Herpes Herpes wordt veroorzaakt door een veel voorkomend virus, dat het herpes simplexvirus (HSV) wordt genoemd. Een herpes-aanval bestaat uit pijnlijke wondjes en zweertjes die voorkomen op mond, geslachtsdelen en anus. De behandeling van hepatitis C is niet altijd succesvol. Het is echter gebleken dat mensen die kort na infectie met behandeling begonnen het beste resultaat hadden. Als je eenmaal geïnfecteerd bent, blijft het virus de rest van je leven aanwezig in de zenuwcellen. Het kan zijn dat je niets merkt van een HSVinfectie. Het virus is meestal inactief en 53 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen veroorzaakt geen symptomen. Zo nu en dan kun je te maken krijgen met een opleving, vooral wanneer je weerstand laag is. Zelfs mensen zonder hiv kunnen last hebben van een herpes-aanval wanneer er sprake is van stress, verkoudheid of blootstelling aan ultraviolet licht (bijvoorbeeld tijdens een vakantie). Zowel HSV-1 als HSV-2 kunnen pijnlijke genitale of anale zweertjes veroorzaken, die soms gepaard gaan met koorts, hoofdpijn, spierpijn en algehele malaise. Een herpes-aanval begint meestal met een verdoofd, tintelend of jeukerig gevoel. Dit gevoel geeft aan dat het virus zich via een zenuw richting huid aan het verplaatsten is. Op de huid veroorzaakt het kleine bultjes die in korte tijd veranderen in kleine, ontstoken en met vocht gevulde blaasjes. Deze barsten open, waarna zich een korst vormt. Als je immuunsysteem goed functioneert duurt het meestal één of twee weken voordat ze weer verdwijnen. Er zijn twee soorten HSV, die beide orale en genitale infecties kunnen veroorzaken. HSV-1 veroorzaakt meestal orale herpes beter bekend als een koortslip. Een koortslip bestaat uit tintelende of pijnlijke plekjes aan de rand van je lip, daar waar deze overgaat in je gezichtshuid. Ze komen soms ook voor op de neusvleugels, het tandvlees of het gehemelte. Het kan ook genitale infecties veroorzaken. Overdracht en preventie Het virus kan overgedragen worden via contact met de zweertjes en het slijmvlies, bijvoorbeeld via zoenen en anale, vaginale of orale seks. 54 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen Als je een herpes-aanval hebt is het beter seksueel contact te vermijden. Mensen met hiv hebben soms vaker, ernstiger en langduriger last van herpes-aanvallen. Soms raken de wondjes ontstoken als gevolg van andere bacteriën en schimmels. Daarnaast kan herpes in een enkel geval grote orale en genitale wonden veroorzaken en keel en ogen aantasten. Herpes kan ook overgedragen worden zonder dat er zweertjes aanwezig zijn. Het virus kan zich ook verspreiden via de huid of, meer waarschijnlijk, via slijmvlies. Mensen met hiv hebben hier soms vaker mee te maken. Condooms bieden niet altijd bescherming tegen HSV, omdat condooms niet alle gebieden bedekken waar het virus voorkomt. Diagnose Herpes wordt vastgesteld door met een wattenstaafje een uitstrijkje te maken uit een wondje of door middel van een fluorescentietest. Voor onderzoek bestaat er een test die direct naar het genetisch materiaal van het virus kijkt, maar deze is niet algemeen verkrijgbaar. Herpes in de oesofagus (slokdarm) of dikke darm wordt onderzocht met behulp van optische vezeltechnologie. Genitale herpes vergroot de kans dat je iemand anders met het hiv-virus besmet, terwijl mensen zonder hiv een groter risico lopen met hiv besmet te worden als er bij hen sprake is van genitale herpes. 55 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen Behandeling en preventie van herpesaanvallen Een herpes-infectie wordt behandeld met aciclovir (merknaam Zovirax). Andere geneesmiddelen tegen herpes zijn onder andere valaciclovir (merknaam Valtrex) en famciclovir (merknaam Famvir). aciclovir ook dagelijks gebruikt worden (twee keer per dag 400 mg). Aciclovir is niet in staat een herpes-infectie ongedaan te maken. Aanvallen kunnen zich dus blijven voordoen. Om een koortslip te behandelen is bij de drogist aciclovir-crème verkrijgbaar Veel artsen, echter, betwijfelen de effectiviteit hiervan. Om de symptomen te verlichten maken sommige mensen gebruik van zoutbaden, een (in een handdoek gewikkelde) ijszak, lidocaïne-gel, pijnstillers en rust. Aciclovir is verkrijgbaar in pilvorm (vijf tot tien dagen lang vijf keer per dag 200 tot 800 mg), die ervoor zorgt dat de herpes-aanval (orale herpes en genitale en anale zweertjes) vermindert. Bij ernstige gevallen wordt aciclovir ook intraveneus toegediend. Aciclovir veroorzaakt slechts enkele bijwerkingen. LGV LGV (lymphogranuloma venereum) is een vorm van chlamydia. Om het aantal herpes-aanvallen en de hevigheid waarmee deze plaatsvinden te verminderen, kan 56 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen LGV komt voornamelijk voor in Afrika, Azië, Zuid-Amerika en delen van de Caraïben. LGV komt sinds de introductie van antibiotica in de jaren ’40 in Europa nog maar weinig voor. LGV komt echter zowel bij mannen als bij vrouwen voor, ongeacht hun hiv-status. LGV komt voor in de penis, vagina en anus en kan overgedragen worden via anale, orale en vaginale seks. Er zijn echter wel uitbraken van LGV geconstateerd onder homomannen in Nederland, Frankrijk, Duitsland, Zweden, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Condoomgebruik is zeer effectief in het voorkomen van seksueel overdraagbare aandoeningen, waaronder chlamydia en dus ook LGV. Overdracht en preventie De uitbraak van LGV in Europa betrof voornamelijk homomannen, van wie de meeste hiv-positief waren en een andere seksueel overdraagbare aandoening hadden, zoals gonorroe, syfilis, herpes of hepatitis B of C. LGV wordt in verband gebracht met seksuele handelingen, die schade aan het weefsel veroorzaken, zoals fisten. Als je aan fisten doet, gebruik dan latex handschoenen en zorg ervoor dat je geen glijmiddel met elkaar deelt. Dit zou het risico van overdracht van LGV en andere seksueel overdraagbare aandoeningen moeten verkleinen. 57 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen Symptomen LGV kan een aantal zeer onaangename symptomen veroorzaken. De symptomen die tijdens de recente Europese uitbraak het meest voorkwamen waren pijn en ontstekingen in de anus en de endeldarm (proctitis), die soms gepaard ging met gezwollen lymfeklieren in de liezen en vaak ook met een slijmerige afscheiding of bloed uit de endeldarm en een ontregelde stoelgang. naar een aantal seksueel overdraagbare aandoeningen. Als blijkt dat er sprake is van chlamydia in de anus, dan moet de soa-poli een monster opsturen om te kijken of het hier gaat om LGV. Als je denkt dat je LGV hebt, meldt dit dan aan de behandelend arts of verpleegkundige van de soa-poli die je bezoekt. Behandeling De behandeling van LGV bestaat uit een 21 dagen tellende kuur met het orale antibioticum doxycycline. Dit antibioticum wordt ook gebruikt om andere seksueel overdraagbare aandoeningen (en een aantal andere infecties) mee te behandelen, alleen de lengte van de kuur is dan korter. Als je je niet tegen LGV laat behandelen kun je last krijgen van een algehele zwelling van de lymfeklieren en geslachtsdelen, maar ook van zweren. LGV kan ook de ingewanden aantasten. Diagnose Als je een soa-test ondergaat, wordt gekeken 58 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen Vermijd seksueel contact tijdens de behandeling. Recente sekspartner(s) moeten zich ook laten behandelen. veroorzaakt wordt door een irriterend middel, zoals zeep, kan er meteen al sprake zijn van symptomen. Veel mensen met NSU ondervinden echter geen enkele symptomen. Niet-specifieke urethritis (NSU) Overdracht Niet-specifieke urethritis (NSU) is een ontsteking van de urinebuis, het kanaal waardoor de urine (en bij mannen ook het sperma) het lichaam verlaat. Deze ontsteking kan veroorzaakt worden door een seksueel overdraagbare aandoening, zoals chlamydia. In een enkel geval heeft het echter een andere oorzaak, zoals frictie tijdens seks of irritatie door het gebruik van zeep. Als er wel sprake is van symptomen, bestaan deze meestal uit pijn of een branderig gevoel tijdens het plassen, vaker moeten plassen en een witte of troebele afscheiding uit de penis, die vaak aan het begin van de ochtend het duidelijkst zichtbaar is. Diagnose Bij mannen wordt NSU vastgesteld door met een wattenstaafje een uitstrijkje te maken uit de penis. Dit kan even wat ongemakkelijk aanvoelen. In veel gevallen kan meteen gezien worden of er sprake is van NSU. In het geval van Symptomen De symptomen van NSU treden meestal ongeveer een week na infectie op. Wanneer NSU 59 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen een chlamydia-infectie duurt dit echter tot een week. dat de symptomen nog een paar dagen aanhouden, nadat je dit middel genomen hebt. Bij vrouwen is NSU veel moeilijker vast te stellen. Om te kijken of er sprake is van een soa wordt normaal gesproken met een wattenstaafje een uitstrijkje gemaakt uit de geslachtsdelen (dat wil zeggen de vulva, vagina of baarmoederhals). Geadviseerd wordt geen seks te hebben (zelfs niet met een condoom) tot de behandeling is beëindigd. Je partner(s) moeten, indien mogelijk, ook behandeld worden, ook als ze geen last van symptomen hebben. Behandeling NSU wordt behandeld door middel van antibiotica. De behandeling bestaat meestal uit een zevendaagse kuur doxycycline of een enkele dosis azithromycine. Het is belangrijk dat je de kuur afmaakt. Alleen dan weet je zeker dat de infectie ook daadwerkelijk uit je lichaam is verdwenen. Het antibioticum azithromycine is pas na enige tijd werkzaam. Het is dus mogelijk Schaamluis De schaamluis is een klein insect met krabachtige poten waarmee het zich aan iemands haar bevestigt. Ze worden ook ‘platjes’ genoemd, omdat de volwassen luis plat is. Hoewel schaamluis een voorkeur heeft voor schaamhaar (lichaamsbeharing van de geslachtsdelen en de anus), kunnen ze ook voorkomen in haar op andere lichaamsdelen, vooral in de oksels en 60 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen zelfs in wenkbrauwen en wimpers, hoewel dit niet veel voorkomt. kunnen de luizeneitjes op hun schaamhaar duidelijk voelen zitten. Ook kunnen er kleine bloedvlekken voorkomen op ondergoed of lakens. Overdracht Elke vorm van intiem lichamelijk contact kan genoeg zijn om schaamluis over te dragen. Toch worden ze voornamelijk overgedragen via seks. Je kunt ze ook oplopen wanneer je een handdoek, beddengoed of kleding met iemand deelt, maar dit komt minder vaak voor. Behandeling Om de schaamluis te verdelgen zijn er bij de drogist verschillende lotions en shampoos verkrijgbaar, waaronder malathion (merknaam Derbac-M). Deze zijn verkrijgbaar zonder recept of gratis via een soa-poli of GUM clinic. Het is belangrijk dat je dit middel volgens de voorschriften gebruikt. Verkeerd gebruik kan er namelijk voor zorgen dat de schaamluis niet verdwijnt en overdosering kan een allergische reactie veroorzaken. Derbac-M en vergelijkbare lotions niet gebruiken na een heet bad. Symptomen en diagnose Sommige mensen hebben binnen een paar uur overlast, terwijl anderen pas na een aantal weken merken dat ze schaamluis hebben. De schaamluis is erg klein en is soms moeilijk zichtbaar, maar de symptomen bestaan meestal uit intense jeuk in de liezen en sommige mensen 61 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen Wanneer je met de behandeling begint is het belangrijk dat je alle kleding, handdoeken en beddengoed, die je gebruikt hebt toen je schaamluis had, op hoge temperatuur wast. Om herinfectie te voorkomen is het ook belangrijk dat je partner of anderen met wie je intiem lichamelijk contact hebt gehad, inclusief huisgenoten, zich op hetzelfde moment behandelen als jij. persoon of door handdoeken en beddengoed te delen. Symptomen De mijt is niet met het blote oog waarneembaar, maar wanneer deze zich in de huid nestelt laat hij rode ‘sporen’ achter. Deze komen het meest voor tussen de vingers, op de rug van de hand, rond de buik, op de polsen, de ellebogen, de oksels, de geslachtsorganen, de borsten, de billen en de voeten. Schurft Schurft is een huidinfectie die veroorzaakt wordt door een mijt die zich onder de huid nestelt. Het veroorzaakt hevige jeuk, die vooral ‘s nachts merkbaar is. Mensen van wie het immuunsysteem niet goed functioneert (en hiv is slechts één van de oorzaken hiervoor) kunnen te maken krijgen met uitgebreide huiduitslag met dikke schilfers en hevige jeuk. Dit wordt scabies crustosa of Noorse schurft genoemd. Overdracht Het is vrij eenvoudig de schurftmijt op te lopen via langdurig huidcontact met een geïnfecteerd 62 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen Behandeling De schurftmijt kan behandeld worden met dezelfde lotion die gebruikt wordt tegen de schaamluis, maar het is misschien nodig om de lotion langer op het lichaam te laten zitten (normaal gesproken 24 uur). De lotion moet op het hele lichaam aangebracht worden, behalve op het gezicht en de hoofdhuid. Wanneer je je handen wast moet je hem opnieuw aanbrengen. Om anderen en jezelf niet te (her)infecteren is het nodig je kleding, handdoeken en beddengoed op hoge temperatuur te wassen. Net als bij schaamluis is het belangrijk dat iedereen met wie je intiem contact hebt gehad zich behandelt op hetzelfde moment als jij. Dit is nodig om herinfectie te voorkomen. Schaamluis noch schurftmijt is in staat hiv over te dragen. Mensen met een oude schaamluis- of schurftinfectie kunnen zich soms niet lekker voelen (vandaar ook het Engelstalige woord lousy). Als je je niet tegen schurft behandelt, kan deze leiden tot huidirritatie. Na behandeling kan de jeuk tijdelijk verergeren. Hiertegen kun je hydrocortisoncrème gebruiken en geadviseerd wordt niet te krabben. Lotions tegen schurft niet gebruiken na een heet bad. Syfilis Syfilis is een bacteriële infectie. Het aantal gevallen van syfilis in het Verenigd Koninkrijk en 63 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen veel andere landen is in de afgelopen jaren dramatisch toegenomen. Toch komt syfilis nog steeds relatief weinig voor. De infectie kent twee fasen: een vroege en een late fase. Tijdens de vroege fase is syfilis zeer besmettelijk. Als iemand met hiv zich niet laat behandelen tegen syfilis kan hij of zij besmettelijker zijn. Een hiv-negatief persoon met syfilis loopt een groter risico met het hiv-virus besmet te worden als hij of zij hieraan blootgesteld wordt. Overdracht en preventie Je kunt syfilis oplopen via onbeschermde anale, orale of vaginale seks, maar je kunt het ook oplopen via intiem lichamelijk contact. Daarnaast kan syfilis overgedragen worden van moeder op kind. Symptomen Syfilis kan een reeks van symptomen veroorzaken, maar dit is niet altijd het geval. In de vroege fase van syfilis kunnen symptomen gemakkelijk over het hoofd worden gezien. Als je hiv hebt kan het zijn dat syfilis zich sneller ontwikkelt, ernstiger is en enigszins afwijkende symptomen veroorzaakt. Je kunt het risico op syfilis verkleinen door condooms te gebruiken tijdens vaginale of anale seks, condooms of beflapjes te gebruiken tijdens orale seks en door ervoor te zorgen dat je geen seksspeeltjes met elkaar deelt. Vlak na een syfilis-infectie (primaire syfilis) kan een klein zweertje, vlekje of wondje verschijnen op de plaats van infectie. Dit wordt een harde 64 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen sjanker genoemd. Meestal komt deze voor op de penis, in of rond de anus, in of rond de vagina of in de mond. Een harde sjanker is pijnloos, geneest vrij snel en kan gepaard gaan met gezwollen lymfeklieren. overgedragen via seksueel of intiem lichamelijk contact. Na een aantal jaar, echter, ben je niet meer in staat anderen te besmetten, hoewel je nog steeds geïnfecteerd bent. Als je je niet laat behandelen kan syfilis soms jaren later leiden tot tertiaire syfilis. Deze fase kan schade aan het hart, de hersenen, de botten en de huid veroorzaken. Zonder behandeling kun je aan syfilis doodgaan. Secundaire syfilis kan leiden tot huiduitslag op de romp, handpalmen en voetzolen, gezwollen lymfeklieren, koorts, spierpijn, hoofdpijn, oorsuizing en in een enkel geval hersenvliesontsteking. De huiduitslag en zweertjes zijn zeer besmettelijk. Secundaire syfilis treedt meestal binnen zes maanden na infectie op. Diagnose Een soa-onderzoek bestaat meestal ook uit een bloedtest naar syfilis. Als er sprake is van zweertjes wordt hier met een wattenstaafje een uitstrijkje van gemaakt. Veel hiv-behandelcentra testen tegenwoordig standaard op syfilis. Het kan tot drie maanden duren voordat in het Nadat deze symptomen verdwijnen, wordt gesproken van latente syfilis. Tijdens het eerste jaar van deze fase kan het nog steeds worden 65 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen lichaam sporen te vinden zijn die wijzen op een syfilis-infectie. Een syfilis-test vlak na blootstelling brengt deze dus niet altijd aan het licht. behandeling, is het van essentieel belang dat je alle nodige injecties (of pillen) toegediend krijgt en dat je aanwezig bent op vervolgafspraken voor bloedtests. Om te voorkomen dat je anderen met syfilis infecteert, en ter preventie van herinfectie met de bacterie, is het belangrijk dat je seks in zijn geheel vermijdt totdat de behandeling is voltooid en de syfilis uit je lichaam moet zijn verdwenen. Er bestaan aanwijzingen dat syfilis-tests bij mensen met hiv minder betrouwbaar zijn. Als vermoed wordt dat de hersenen aangetast zijn, kan een lumbale punctie uitgevoerd worden – meestal ‘ruggenprik’ genoemd. Hiermee wordt de omvang van de ziekte bepaald. Zorg er ook voor dat je recente sekspartner(s) zich laten testen en behandelen bij een soa-poli. Vervolgafspraken op vaste tijdstippen waarbij opnieuw bloedonderzoek wordt uitgevoerd zijn nodig om er zeker van te zijn dat de infectie is verdwenen. Dit is met name belangrijk voor mensen met hiv, omdat bij hen de kans groter is dat de infectie zich opnieuw voordoet. Behandeling De behandeling van syfilis bestaat meestal uit penicilline-injecties. Mensen die allergisch zijn voor penicilline krijgen een kuur met doxycyclinetabletten voorgeschreven. Voor een succesvolle 66 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen Trichomonas Trichomonas vaginalis is een veelvoorkomende seksueel overdraagbare aandoening, die veroorzaakt wordt door een minuscuul kleine parasiet. Symptomen Bij vrouwen bestaan de symptomen onder andere uit een hevige afscheiding uit de vagina, jeuk aan de vagina, rugpijn, pijn tijdens het vrijen en vaker moeten plassen. Vaak hebben mannen geen last van bijwerkingen, maar als deze zich toch voordoen gaat het meestal om afscheiding uit de penis, een branderig gevoel bij het plassen en vaker moeten plassen. Overdracht en preventie Trichomonas wordt overgedragen via onbeschermde seks. Je kunt trichomonas voorkomen door condooms te gebruiken tijdens vaginale of anale seks, condooms of beflapjes te gebruiken tijdens orale seks en door ervoor te zorgen dat je geen seksspeeltjes met elkaar deelt. Ook moeten vrouwen een beflapje gebruiken wanneer ze hun geslachtsdeel (vulva) tegen de vulva van hun partner wrijven. Diagnose Een uitstrijkje uit de vagina of penis kan onder een microscoop onderzocht worden op de aanwezigheid van trichomonas. Het is meestal direct mogelijk een diagnose te stellen. Van het uitstrijkje kan ook een kweek gemaakt worden, wat betekent dat het resultaat pas na een week bekend is. 67 Deel III: Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen Behandeling Trichomonas wordt behandeld met antibiotica. Het is belangrijk dat je de kuur afmaakt. Alleen dan weet je zeker dat de infectie ook daadwerkelijk uit je lichaam is verdwenen. Hierna moet je na een week weer terugkomen om te kijken of je volledig hersteld bent. Geadviseerd wordt geen seks te hebben (zelfs niet met een condoom) tot de behandeling is beëindigd en recente sekspartner(s) behandeld zijn. Dit is nodig om herinfectie te voorkomen. darminfecties, zoals giardia en cryptosporidiosis. De symptomen hiervan zijn ernstige diarree en braken. Ze worden behandeld met antibiotica. Overige infecties Er bestaan ook andere infecties die via seks overgedragen kunnen worden. Elk type seks waarbij je in contact kunt komen met ontlasting, zelfs in microscopisch kleine hoeveelheden, zoals rimmen, anale seks of fisten, kan leiden tot 68 Samenvatting Samenvatting vragen of problemen mee hebt dan zou je je partner, je vrienden of een professional om hulp kunnen vragen. OOSeksuele gezondheid gaat niet alleen over het voorkomen en bestrijden van seksueel overdraagbare aandoeningen. Een goede seksuele gezondheid betekent ook dat je tevreden bent met je seksualiteit, de keuzes die je maakt en de kwaliteit van je seksleven. OOSeksuele stoornissen kunnen zowel psychische als fysieke oorzaken hebben. Voor beide is hulp beschikbaar. OOMensen met hiv kunnen het hiv-virus via onbeschermde anale of vaginale seks overdragen. Door op de juiste manier condooms te gebruiken kun je de overdracht van hiv – en andere seksueel overdraagbare aandoeningen – voorkomen. OOAls je na een hiv-diagnose door blijft gaan te genieten van seks en relaties dan heeft dit voordelen voor zowel je mentale als je fysieke gezondheid. OOAls je hiv hebt dan is het waarschijnlijk dat dit op een bepaald moment van invloed is op de manier waarop je denkt over seks. Als je hier OOEr bestaat een risico dat hiv via orale seks overgedragen wordt. Maar dit risico is klein. 69 Samenvatting OOHiv-remmers zorgen ervoor dat je viral load daalt. Er is op dit moment veel discussie gaande over hoe besmettelijk iemand is die hiv-remmers gebruikt. OOEr zijn veel seksueel overdraagbare aandoeningen, waarvan de meeste het risico op overdracht van het hiv-virus vergroten en mogelijk ernstige gezondheidsproblemen kunnen veroorzaken. OOHet is bekend dat een zeer klein aantal hivpositieve personen opnieuw geïnfecteerd werd met een hiv-subtype, dat resistent is voor een aantal hiv-remmers. OOOm gezond te blijven is het goed regelmatig een soa-test te ondergaan en je te laten vaccineren. 70 De NAM is een maatschappelijke organisatie voor mensen met hiv, gevestigd in het Verenigd Koninkrijk. De NAM werkt nauw samen met experts op het gebied van geneeskunde, onderzoek en maatschappelijk werk, maar ook met mensen die persoonlijk zijn getroffen door hiv. De NAM stelt informatie ter beschikking, zowel aan mensen met hiv als aan hivprofessionals. De informatie in deze gids is ontleend aan een originele, auteursrechtelijk beschermde publicatie, uitgegeven door de NAM. De NAM is niet verantwoordelijk voor de getrouwheid van de vertaling en de plaatselijke relevantie. Omdat de NAM een Engelstalige organisatie is, zijn we helaas niet in staat correspondentie in het Nederlands te voeren. Onze website, aidsmap.com, bevat een database met instellingen overal ter wereld. Via deze database kun je een organisatie of zorginstelling bij jou in de buurt vinden. Op aidsmap.com kun je ook andere in het Nederlands vertaalde informatie vinden. Jaarlijks maken duizenden mensen met hiv, gebruik van informatie van de NAM, bijvoorbeeld door middel van deze gids. We doen dit geheel belangeloos. Om dit onmisbare werk in de toekomst te kunnen blijven doen zijn we echter afhankelijk van de financiële ondersteuning van mensen als jij. Jij kunt vandaag nog een verschil maken. Lever vandaag nog een bijdrage via www.aidsmap.com/donate. UK registered charity number 1011220. www.aidsmap.com NAM Lincoln House 1 Brixton Road London SW9 6DE UK Telefoon: +44 (0) 20 7840 0050 Fax: +44 (0) 20 7735 5351 Website: www.aidsmap.com E-mail: [email protected] © NAM 2010 Alle rechten voorbehouden. De NAM is een maatschappelijke organisatie voor mensen met hiv, gevestigd in het Verenigd Koninkrijk. De NAM werkt nauw samen met experts op het gebied van geneeskunde, onderzoek en maatschappelijk werk, maar ook met mensen die persoonlijk zijn getroffen door hiv.
