ortho-nieuwsbrief

ortho-nieuwsbrief
groeninge flash special - juni 2015
Beste lezer
Met de zomervakantie voor de deur krijgt u naar goede gewoonte de ortho-nieuwsbrief, ondertussen
nummer 13.
In maart van dit jaar organiseerden we voor de eerste maal de week van de orthopedie, met als thema
‘patiënt centraal’. Daarbij stelden we het Notenhof open voor informatiesessies over veelvoorkomende
problemen in de orthopedie ter hoogte van de knie, voet, schouder, hand en elleboog.
Die namiddagen lokten meer dan 400 geïnteresseerden verspreid over vier dagen. In dezelfde week organiseerden we
ons jaarlijks Orthopodium voor zowel kinesisten als huisartsen. Er waren ook demonstraties van chirurgische technieken
die heel wat bijval kenden.
Op vrijdag werd er ook een symposium voor apothekers en logistieke medewerkers georganiseerd door dr. Guy Putzeys.
Op 1 mei startte dr. Joeri Barth als nieuw staflid. Hij volgde buitenlandse fellowships in een befaamd traumacentrum in
Uniklinik Mainz in Duitsland en bijkomende opleiding in heupproblematiek bij jongvolwassenen aan de UCHL in Londen
onder leiding van dr. J. Witt. Dr. Barth zal zich subspecialiseren in de heuppathologie en traumatologie van het onderste
lidmaat. Wat betreft de heup, is het voornamelijk heuparthroscopie, heuparthroplastie en young adult hip-problematiek.
Inzake traumatologie zal hij samen met dr. Guy Putzeys helpen aan de uitbouw van een trauma-unit met de bedoeling op
termijn een erkend traumacentrum in az groeninge te realiseren.
dr. Dirk Oosterlinck
medisch diensthoofd
dr. Joeri Barth
nieuwe orthopedisch chirurg
Op 1 mei startte dr. Joeri Barth als specialist op de dienst orthopedie. Dr. Barth studeerde
in 2006 af als arts aan de universiteit van Gent waarna hij in 2013 zijn specialisatie als
orthopedisch chirurg behaalde. Tijdens twee fellowships in het ASZ Roeselare en ASZ
Aalst bekwaamde hij zich in de heuparthroplastie, heuprevisies en de direct anterieure
toegangsweg. Aanvullend doorliep hij een buitenlands fellowship in het befaamde traumacentrum Uniklinik Mainz in Duitsland en een bijkomende opleiding in de heupproblematiek
bij jongvolwassenen aan de UCHL in Londen onder leiding van dr. J. Witt.
In az groeninge legt hij zich dan ook samen met dr. Luk Verhelst toe op de heupprothese en
de heupsparende ingrepen zoals heuparthroscopie en bekkenosteotomie. Verder gaat zijn
interesse ook uit naar traumatologie, voornamelijk van het bekken en het onderste lidmaat.
“Orthopedie is een technische discipline die constant evolueert en nieuwe oplossingen
biedt voor veelvoorkomende problemen. De heupchirurgie in het bijzonder staat voor grote uitdagingen en
mogelijkheden naar de toekomst gezien de vergrijzing en de steeds actievere “oudere generatie”. In az groeninge
heb ik de ideale werkplek gevonden om in een gemotiveerd team samen die uitdagingen aan te gaan. Graag zou ik
er verder willen bouwen aan de reeds bestaande expertise op vlak van heupchirurgie en traumatologie.”
Een nieuwe heup
langs anterieur
dr. Joeri Barth, orthopedisch chirurg
Spiersparend waardoor mogelijkheid tot snellere revalidatie
Minder kans op luxaties
Meer controle over beenlengte
Mogelijkheid om beide heupen tezelfdertijd te vervangen
U heeft er misschien al van gehoord ...
maar wat wil dat nu precies zeggen ...
‘anterieur’ en waarom een nieuwe heup
langs anterieur?
Klassiek worden de meeste heupprothesen via de posterieure of de laterale
benadering geplaatst. En met succes ...
De heupprothese wordt niet voor niks de
meest succesvolle ingreep in de orthopedie genoemd.
Bij de anterieure benadering maken we gebruik van een interval tussen
twee spieren die aan de voorzijde van de heup liggen (fig. 1). Via die weg
benaderen we het heupgewricht en kunnen we een prothese veilig en
correct plaatsen.
`
Sartorius
Iliopsoas
Rectus Femoris
Tensor Fascia Latae
Controle van de beenlengte
Algemeen zijn de voorbereidingen voor een totale
heupprothese voor elke benadering gelijkaardig.
Elk van die methoden kan onder algemene narcose
plaatsvinden, waarbij de patiënt volledig slaapt, alsook via
loco-regionale anesthesie (“de ruggenprik”) waarbij de
patiënt tijdens de ingreep wakker blijft en zelfstandig blijft
ademhalen.
Aangezien de operatie in ruglig gebeurt, kunnen we
tijdens de operatie de lengte van beide benen makkelijker vergelijken. Hierdoor is het risico op onverwacht
beenlengteverschil minder groot.
Welke anesthesie best geschikt is, hangt af van patiënt tot
patiënt. De anesthesist zal samen met de patiënt de beste
en veiligste keuze maken.
Toch onderscheidt de anterieure toegangsweg zich op
enkele vlakken.
Mogelijkheid tot snellere revalidatie
In tegenstelling tot de klassieke toegangswegen moeten
we bij de anterieure toegangsweg geen spieren losmaken
om het heupgewricht te bereiken, aangezien we gebruik
maken van een interval tussen twee spieren die anterieur
van het heupgewricht liggen. Met name: de rectus femoris
en de tensor fascia lata.
Bij beide klassieke methodes moeten
we spieren van het bot losmaken om het
heupgewricht te bereiken. Bij de laterale
benadering, waarbij de gluteus medius
deels wordt losgemaakt, geeft dat een
verhoogde kans op manken. Meestal
is dat gelukkig alleen tijdens de eerste
maanden van de revalidatie maar soms
kan dat blijvend zijn.
Bij een achterste of posterieure
benadering maken we het kapsel en
enkele kleinere spieren los aan de achterzijde van het heupgewricht, wat dan weer
een verhoogd risico geeft op luxaties
(waarbij de heup uit de kom schiet).
Waarom de heup anterieur benaderen?
fig. 1
De incisie ligt dus aan de voorzijde van het been (fig. 2), vandaar de
naam ‘anterieure heup’. Die incisie kan schuin (fig 2a), de zogenaamde
bikini-incisie, of longitudinaal (fig. 2b) geplaatst worden. De diepere
toegangsweg is bij beide incisies exact dezelfde.
Hierdoor is er minder weefselschade en is er vaak een
snellere revalidatie na de ingreep.
Afhankelijk van de leeftijd en de algemene conditie van
de patiënt moet die vaak maar gedurende een twee- tot
viertal weken gebruik maken van krukken, en vaak maar
van één kruk. De meeste patiënten kunnen het ziekenhuis
verlaten na 4 à 5 nachten.
Meer stabiliteit = minder kans op luxaties
De anterieure benadering is zeker
niet nieuw. Ze werd al voor het eerst
beschreven door dr. Hueter en sinds
1947 toegepast voor het plaatsen van
heupprothesen, hoofdzakelijk in Frankrijk.
Al een 10-tal jaar kent die toegangsweg
een wijdverspreid gebruik in de heupchirurgie. Sinds 2013 passen verschillende
van onze collega’s die techniek ook
frequent toe in az groeninge.
In 1 à 2 % van de geopereerde heupen kan het gebeuren
dat de heup “uit de kom schiet”.
Die luxaties gebeuren meestal naar achter en typisch bij
diep buigen van de heup, zoals gaan zitten op een stoel of
kruisen van de benen.
Aangezien we bij de anterieure toegangsweg de structuren achteraan de heup intact laten, blijft de natuurlijke
bescherming tegen luxaties aanwezig en is er een lager
risico. Dat risico blijft echter steeds aanwezig en kunnen
we nooit volledig uitsluiten.
fig. 2a
fig. 2b
Soms kan het echter nodig zijn om een beperkt beenlengteverschil te aanvaarden om zo een stabiel heupgewricht
te verkrijgen.
Mogelijkheid om beide heupen simultaan
te vervangen
Aangezien de ingreep in ruglig gebeurt, kunnen we tijdens
eenzelfde ingreep beide heupen vervangen. Dat is zeker
niet standaard het geval maar in uitzonderlijke gevallen
kan dat een extra voordeel betekenen voor de patiënt.
Zoals bij elke operatie gaat die techniek ook gepaard met
enkele nadelen.
Meralgia paresthetica
Een gevoelszenuw, die het gevoel aan de voorzijde van
het bovenbeen verzorgt (n. cutaneus femoris lateralis)
kan beschadigd worden. Gelukkig is dat meestal van
tijdelijke aard en ervaart de patiënt dat niet als hinderlijk.
De beschadiging aan de zenuw uit zich in een zone van
veranderd of verminderd gevoel rond het litteken.
Zeldzaam blijft er een pijnlijke zone rond het litteken.
Het uiteindelijke resultaat van een totale heupprothese
is meestal heel positief, tot tevredenheid van patiënt en
chirurg.
De pijn waarmee vele patiënten vaak al jaren
rondliepen, verdwijnt en patiënten kunnen weer vrijuit
bewegen.
De anterieure toegangsweg laat ons toe om het
herstelproces aangenamer en sneller te doen verlopen.
Spreidvoet en metatarsalgie
dr. Frederick Michels, orthopedisch chirurg
Wat?
Welke last?
Wat te doen?
De percutane voetoperatie?
Een spreidvoet, of ook ‘doorgezakte voorvoet’ genoemd,
kan leiden tot tal van verschillende klachten aan de
voorkant van de voet. Een spreidvoet wordt veroorzaakt
door een doorgezakte voorvoetboog. Dat ontstaat
meestal geleidelijk aan. Andere factoren die de toestand
erger maken zijn: een staand beroep, het dragen van
hoge hakken en overgewicht. Iemand die van nature
lange middenvoetsbeentjes heeft centraal in de voorvoet,
heeft ook meer kans op last.
Hierdoor kunnen verschillende soorten problemen
ontstaan:
• pijnlijke ontsteking met brandende pijn onder de bal
van de voet
• eeltvorming en likdoorns onder de bal van de voet
• stressfractuur (breuk door overbelasting) van een
middenvoetsbeentje
• chronische wonde aan de voorvoet (eerder bij diabetespatiënten)
• zenuwinklemming (Morton neuralgie) met uitstraling
naar de tenen
• combinatie met schoenen met smalle toppen zal
leiden tot een hallux valgus
Behandeling is niet altijd noodzakelijk maar bij
pijnklachten of last kan dat wel wenselijk zijn. De
belangrijkste behandeling bestaat uit goed schoeisel
(voldoende breed, met voldoende ruimte), meestal
aangevuld met steunzolen. Een schoen met een iets
hardere zool zoals een wandelschoen kan helpen.
Hakken verschuiven het gewicht naar de voorzijde van de
schoen en moeten hier absoluut vermeden worden.
In ernstige gevallen is een operatie soms aangewezen.
Via een kleine incisie aan de voetzool worden de centrale
middenvoetsbeentjes een stukje ingekort, zodat de druk
over de voorvoet terug verschoven wordt.
Normale voetboog
Eeltvorming
Radiografie
Een radiografie van de voet toont soms relatief lange
middenvoetsbeentjes ter hoogte van de 2e en 3e straal.
Soms is een stressfractuur te zien.
Spreidvoet
Herstel
De eerste dagen is het belangrijk de voet in hoogstand
te houden en niet te steunen om de genezing goed
op gang te laten komen. Bijkomend moet de patiënt
gedurende 6 weken een speciale verbandschoen (een
soort sandaal) dragen. Zwelling is te verwachten tot 3 à 4
maanden na de operatie.
Bunionette of kleermakersknobbel
Recente publicaties
•
dr. Frederick Michels, orthopedisch chirurg
Wat?
Wat te doen?
Een bunionette is een pijnlijke, uitstekende knobbel ter
hoogte van de kleine teen. Die knobbel wordt ook wel
‘tailor’s bunion’ genoemd wegens overdruk in kleermakerszit. Een bunionette ontstaat meestal door een lichte
scheefstand van een middenvoetsbeentje en overdruk
van te smal schoeisel.
Behandeling is niet altijd noodzakelijk maar bij
pijnklachten of last kan dat wel wenselijk zijn. De belangrijkste behandeling bestaat uit goed schoeisel, eventueel
aangevuld met steunzolen. In ernstige gevallen is een
operatie soms aangewezen.
Wetenschappelijke
voordrachten
De percutane voetoperatie?
Via een incisie
van 2 à 3 mm
brengen we een
klein boortje
in. Hiermee
zagen we een
middenvoetsbeentje door
om de voet een
beetje smaller
te maken. Op
die manier
verdwijnt de
uitstekende
knobbel.
Welke last?
Een bunionette is een knobbel waarbij vaak pijn en
zwelling ontstaat. Soms kan ook eeltvorming optreden.
Bij sommige mensen gaat dat gepaard met een kleine
teen die over of onder de vierde teen buigt. Het dragen
van schoenen kan hierdoor pijnlijk zijn.
Radiografie
Radiografie toont vaak
een verhoogde hoek
tussen metatarsaal 4 en
5. Een exostose op die
plaats kan soms ook de
pijn veroorzaken.
Herstel
De eerste dagen is het belangrijk de voet in hoogstand
te houden en niet te steunen om de genezing goed
op gang te laten komen. Bijkomend moet de patiënt
gedurende 5 à 6 weken een speciale verbandschoen
(een soort sandaal) dragen.
Referenties
• F
. Michels, J. Van Der Bauwhede, S. Guillo, D.
Oosterlinck, C. De Lavigne. Peructaneous bunionette correction. J Foot and ankle surg. 2013
Mar;19(1):9-14.
• F. Michels, Guillo S. and Grecmip. Tailor’s bunionectomy. Book chapter in international advances in foot
and ankle surgery 2012, 99-106
S. Guillo, F. Michels, T. Bauer.
Endoscopie latérale de cheville.
L’arthroscopie. Elsevier Masson,
2015
Beeld tijdens de verwijdering van de bunionette
• G. Putzeys. Toekomstvisie op de
organisatie van de traumatologie in
België. Postgraduaatvergadering
Universiteit Gent, 2/4/2015
• F. Michels. Arthroscopic Anatomy of
the Ankle. Sports Medicine Arthroscopic Stabilisation of the Lateral
Ankle Advanced Course, april 2015,
Rotterdam
• G. Putzeys. The use of local antibiotics in combination with bone
grafting in traumatic bone defects.
AO Trauma Belgium-Luxenburg,
Brussel, 3/4/2015
• A. Burssens, J. Peeters, T. Leenders,
S. Verfaillie, F. Spaas, K. Buedts, A.
Steenwerckx, J. Van Der Bauwhede,
G. Vandeputte. Novel hindfoot
alignment measurements: Spatial
insights in 3 D weight bearing CT.
Belgian Foot and Ankle Society.
Orthopaedica Belgica, Louvin-LaNeuve 22/4/2015
• F. Stockmans. 3D reconstruction for
malunion of the distal radius. Belgian
Handgroup. Orthopaedica Belgica,
Louvin-La-Neuve 22/4/2015
• F. Stockmans. Guides for malunion:
applications. Orthopaedica Belgica,
Louvin-La-Neuve 22/4/2015
• F. Michels. Percutaneous surgery in
the world: Belgium, 4th International
Congress of foot & ankle minimally
invasive surgery, 2015, Barcelona.
• F. Michels. Taylor deformity: percutaneous treatment, 4th International
Congress of foot & ankle minimally
invasive surgery, 2015, Barcelona
Orthopedie, campus vercruysselaan
Handgroep, campus loofstraat
Burg. Vercruysselaan 5 | 8500 Kortrijk
Loofstraat 43 | 8500 Kortrijk
t. 056 63 35 40
t. 056 63 35 80
dr. Joeri Barth: heup - trauma onderste lidmaat
dr. Marleen Dezillie: hand - pols - elleboog
dr. Frederick Michels: knie - voet en enkel
dr. Jeroen Vanhaecke: hand - pols
dr. Dirk Oosterlinck: heup - knie - rug
prof. dr. Filip Stockmans: hand - pols
dr. Guy Putzeys: trauma - schouder - bekken
dr. Jan Van Cauwelaert de Wyels: schouder - knie
dr. Jan Van Der Bauwhede: knie - voet en enkel
dr. Luc Vercruysse: heup - knie
dr. Luk Verhelst: heup - schouder
dr. Emmanuel Audenaert - UZ Gent: heup
dr. Pierre Moens - UZ Leuven: kinderorthopedie
www.ortho-kortrijk.be
vu: Jan Deleu, Pres. Kennedylaan 4, 8500 Kortrijk
Het orthopedisch centrum az groeninge Kortrijk