Recordraket uit Delft op zoetjes en kaarsvet | Bright Ideas

Recordraket uit Delft op zoetjes en kaarsvet
door Bram Steijns
leestijd: 8 min
Serieuze ruimtevaart is ook mogelijk zonder een enorm budget. Delftse studenten
braken met hun Stratos II+, een raket met zoetjes en kaarsvet als brandstof, een
Europees record. Volgende doel? "The edge of space."
Vrijdag 16 oktober om 15:45 kijken vijfduizend mensen vol spanning naar de livestream voor
de Stratos II+, de zelfgebouwde raket van het Delftse studententeam DARE Aerospace die
klaar staat op het lanceerplatform van El Arenosillo in het zuiden van Spanje. Het team van 40
studenten van de TU Delft werkt bedeesd en professioneel een 94 punten tellende checklist af
ter voorbereiding op de lancering. Dan, een paar minuten voor de lancering, stopt ineens de
klok met aftellen. De brandstofslang komt niet los. Dat zou zo maar roet in het eten kunnen
gooien. Opnieuw, want een dag eerder was de lancering ook al mislukt. Na een paar
bloedstollende minuten weet het team de slang van een afstand los te koppelen, maar meteen
doet zich een nieuw probleem voor. Het Flight Termination System, de knop die de motoren
moet activeren, werkt niet.
Een jaar geleden sloeg het noodlot ook al toe voor de Delftse studenten. Door een probleem
met één van de veiligheidssystemen lekte een oxidatortank, de Stratos II kon zo niet
gelanceerd worden. En het team keerde zonder resultaat naar huis. "Gelukkig heeft dit ons de
tijd gegeven om extra testen uit te voeren en waar nodig verbeteringen aan te brengen", vertelt
projectleider Jeroen Wink. Vol goede moed keert het team een jaar later terug met de
verbeterde Stratos II+.
Tijdens die spannende laatste minuten lijkt het echter opnieuw mis te gaan. Dan ineens is het
opgelost, de klok begint weer te lopen. En dan gaat het heel snel. "Three … Two … One … Ignition",
klikt er door een microfoon. En even later: "Lift off!" Met een maximumsnelheid van 2500
kilometer per uur suist de raket om 16:33 de dampkring in. Iemand in de controlekamer telt de
hoogtemeters, maar zijn stem wordt overspoeld door blij gejoel van de teamleden. Het is
gelukt!
In een vlucht van elf minuten weet de Stratos II+ een hoogte van 21,5 kilometer te bereiken. De
kop van de raket, uitgerust met een GoPro-camera en een capsule met de vluchtcomputer en
onderzoeksapparatuur, wordt een klein uur na de lancering helemaal intact teruggevonden in
de Atlantische Oceaan.
Video: https://www.youtube.com/watch?v=IcXskiv1iyg
Europees record
Het DARE-team viert feest. Ze hebben het hoogterecord van Europese amateurraketten
verbroken. Dat record stond op 12,5 kilometer en tevens op de naam van DARE, die in 2009 de
Stratos I lanceerde. Het wereldwijde record van 118 kilometer hoogte staat op de naam van
het Amerikaanse team Civilian Space eXploration Team (CSXT). Op de vraag waarom het voor
de Europeanen zo moeilijk is om dit record te evenaren kan ook Bastiaan Bom, teamlid en
student Embedded Systems aan de TU Delft, geen goed antwoord op geven. "Het is een
uitdaging om dat record uiteindelijk te evenaren, maar dat willen we wel gaan verbreken."
Misschien hebben de Amerikanen wel een of andere geheime techniek die ze niet met de rest
van de wereld willen delen, als je een record hebt hoog te houden is dat nog helemaal niet zo'n
gekke strategie.
Eigenlijk wilde DARE de Stratos II+ naar 50 kilometer hoogte schieten. Hoewel het team ook al
blij is met de 21,5 kilometer die is bereikt, wordt er nu wel onderzocht waarom de raket niet tot
de geplande hoogte vloog. "Het kan met de motor te maken hebben, die misschien niet zo
krachtig was als we verwachtten", vertelt Bom. "Dat kan heel veel uitmaken. Als de motor al
tien procent minder stuwkracht heeft, kan dat kilometers schelen." Uiteindelijke doel voor
DARE Aerospace is 100 kilometer, dus écht de ruimte in. Daarmee zou DARE het eerste
studententeam zijn dat een amateurraket de ruimte in weet te krijgen.
DARE
Op zoetjes en kaarsvet
De zeven meter lange Stratos II+ vliegt op een brandstof die bestaat uit een mengeling van
sorbitol, een stof die ook in koffiezoetjes zit, en paraffine, waar kaarsvet van gemaakt wordt.
“We zijn studenten, en het is voor ons een veilige manier om een raket te lanceren”, legt
Bastiaan Blom uit. “De brandstof is onschadelijk als je het transporteert, totdat je de oxidator
(lachgas) er bij stopt.” En die gaat er pas bij als iedereen op een veilige afstand van de raket is.
Een belangrijke missie van het DARE-team is om de wereld te laten zien dat serieuze
ruimtevaart ook mogelijk is zonder de steun van een vermogend bedrijf, de mengeling van
zoetjes en kaarsvet is dan ook stukken goedkoper dan andere vormen van brandstof.
Naast de recordpoging lanceerde het team de raket ook om onderzoek te doen in de
atmosfeer. Eén van die onderzoeken werd gedaan door het Radio Lab van de Radboud
Universiteit Nijmegen. Het team doet onderzoek naar radiostraling in de ruimte. Tijdens de
vlucht van de Stratos II+ zenden de onderzoekers vanaf de aarde radiosignalen uit naar de
raket. Om zo te meten in hoeverre die signalen worden gedempt in de atmosfeer. De resultaten
zijn belangrijk voor het uiteindelijke doel: een radiotelescoop op de maan zetten om straling te
meten van kort na de oerknal.
Het uiteindelijke doel: een radiotelescoop op de maan zetten om straling te meten van kort na de oerknal. Wat heb jij
afgelopen week zoal gedaan?
Vallen en opstaan
Maar zijn de benodigde resultaten voor dit onderzoek wel behaald? Aangezien de raket niet tot
de geplande hoogte is gekomen. Dat weten de onderzoekers nog niet, wel zijn ze al tegen een
andere potentieel probleem aangelopen. "We zijn de gegevens aan het bestuderen en zien dat
ons instrument op een gegeven moment geen data meer heeft geregistreerd", vertelt Marc
Klein-Wolt, directeur van Radboud Radio Lab. "Hoe dat komt en wat de precieze gevolgen zijn,
weten we nog niet. Daar is het nog te vroeg voor. Wel zien we dat het instrument volledig in
tact is, en terug op de grond ook gewoon weer data registreert. Wat er dus aan boord is mis
gegaan, moeten we uitzoeken."
Maar daarmee loopt het onderzoek nog niet op de klippen. "Het zou natuurlijk jammer zijn als
blijkt dat we niet alle data die onze antenne heeft gegenereerd, hebben kunnen opslaan. Maar
dit is natuurlijk de reden dat we mee gaan op een raket: om te testen of het werkt! Helaas hoort
vallen en opstaan bij het proces, en zeker in de ruimtevaart - waar je uiteindelijk maar één kans
krijgt - wil je zeker weten dat het allemaal goed werkt. We zijn dus blij dat dit niet de missie
naar de maan is, waar we voor aan het oefenen zijn. En dat we kunnen uitzoeken wat er mis is
gegaan om te zorgen dat we het voor ons uiteindelijke doel wel allemaal onder controle
hebben."
TU Delft-studenten repareren de ontstekingsklep na de eerste mislukte lanceringspoging.
To infinity and beyond
DARE Aerospace is overigens een goede broedplaats voor Nederlandse raketwetenschappers.
Zo is er de startup T-Minus Engineering, opgericht door vier jongens die deel uitmaakten van
het DARE-team dat in 2009 de Stratos I naar 12,5 kilometer hoogte schoot. T-Minus is bezig
aan de bouw van een raket die wetenschappelijk onderzoek tussen de 50 en 120 kilometer
hoogte mogelijk moet maken, een onbekend gebied volgens Roel Eerkens. "Met een ballon
kom je niet hoog genoeg, en met een satelliet niet laag genoeg", legt Eerkens uit aan RTL Z
Toekomstmakers. "En dat gat proberen wij nu op te vullen met deze raket." De raket van TMinus, die eruitziet als een roestvrijstalen dartpijl, bestaat uit twee delen. De Booster brengt de
Dart op de gewenste hoogte, waar die vervolgens wordt losgekoppeld om de experimenten uit
te voeren. Over ongeveer 2,5 jaar hoopt T-Minus de raket klaar te hebben voor gebruik.
Het 40-koppige DARE-team bestaat enkel uit studenten van de TU Delft. De meeste studeren
Aerospace Engineering, maar er zitten ook studenten Mechanical Engineering, Electrical
Engineering en Toegepaste Wetenschappen in het team. Bovendien nemen ze allemaal
vrijwillig deel aan het project, ze werken naast hun studie mee aan alle werkzaamheden
rondom de bouw, lancering en onderzoeken van de Stratos-raketten.
Het volgende doel: the edge of space. Inmiddels is het team al begonnen met de plannen voor
de Stratos III, die de 100 kilometer hoogte moet bereiken. Op die hoogte ligt de Kármánlijn.
Wanneer die grens wordt overschreden doet DARE officieel aan ruimtevaart, alles onder die lijn
wordt geschaard onder luchtvaart. Als DARE Aerospace straks een raket buiten de
luchtgrenzen van de aarde weet te knallen, is het écht bevestigd: ook studenten kunnen aan
serieuze ruimtevaart doen.
Video: https://www.youtube.com/watch?v=bsqNr3M-mYM
AUTEUR
Freelance journalist Bram Steijns schrijft graag over innovatie in technologie, design en
duurzaamheid. Is het liefst zo veel mogelijk in het buitenland en houdt van film, fotografie en
muziek.
© 2017 RTL Nederland BV · Gebruikersvoorwaarden · Privacy- en cookie-statement · FAQ · Bright Ideas v1.3 · [email protected]