- Scholieren.com

Het heelal bestaat uit ontelbare sterren. Zon is een ster, ster is gloeiend hete gasbol die door
kernreacties enorme hoeveelheden energie produceert. Rond de zon draaien planeten die
verwarmd/verlicht worden. Dicht bij zon vast gesteente, verdere uit gas. Licht zon 8 min tot aarde.
Aarde venus en mars zelfde:
o
o
o
o
Even groot
Zelfde materiaal
Vergelijkbare opbouw
Vrij dicht bij de zon
o
o
o
Atmosfeer
Gemiddelde temperatuur
Luchtdruk
Verschillen:
Aarde heeft 2 soorten korst: Oceaanbodem heeft basalt en dat is zwaar
Continenten hebben graniet sediment en gesteenten dat is licht.
Alle gesteenten die onstaan uit de overblijfselen van planten en dieren: organische
sedimentgesteente.
Tijden leven ontelbare planten en kalkdieren werd CO2 opgenomen uit atmosfeer, daardoor is de
samenstelling veranderd.
Ouderdom aarde geschat 4,5 miljard jaar, eerst gloeiend heet en gesmolten.
620 Miljoen jaar geleden ( het Precambrium)
Continenten andere vorm en ligging, dampkring meer CO2 en minder zuurstof tegenwoordig. Geen
ozonlaag dus ultraviolette straling aarde bereiken => leven alleen onder water.
Landoppervlak volledig kaal, levende organismen geen fossielen doordat ze geen harde delen
hadden. Afdrukken lijken op kwallen.
270 Miljoen jaar geleden ( het Perm)
Zeeen grote variatie vissen, weekdieren en dieren met schelpen zoals trilobieten. Landoppervlak
bomen en planten, hierdoor zuurstof atmosfeer gestegen. Ook op land leven reptielen. Continenten
een groot supercontinent dat Pangea wordt genoemd. Door grote omvang groot deel binnenlanden
droog en wind vrij spel.
100 Miljoen jaar geleden ( Het Krijt)
Continenten los van elkaar. Warmste periode aarde, zeespiegel 300m hoger. Zeeen verschillende
diersoorten, waaronder ammonieten (inktvissen opvallende schelp). Kalkskeletten algen op zeebodem
vormen kalksteen. Op land zijn dino’s, planten en bloemen.
180 000 Jaar geleden ( het Kwartair)
Continenten huidige positie. Ijskap bedekt Noorden EU en Noord-Amerika. Zeespiegel 100m lager. Op
toendra’s ten zuiden landijs lopen mammoeten en sabeltijgers. Dit blijkt uit fossielen en grottekeningen
in Zuid-Europa waar toen mensen leefden.
Sedimentgesteente is onstaan doordat er laagjes zand of klei over elkaar heen zijn afgezet,
vervolgens zijn ze weggezakt, samengeperst en weer omhooggekomen.
Dmv deze opgestapelde gesteenten en de fossielen erin kunnen verschillende conclusies worden
getrokken:
1. Leven aarde bestond eerst allen bacterien. Vervolgen nieuwe levensvormen
in volgorde: weekdieren-schelpdieren-vissen-landplanten-reptielen-zoogdieren
Deze ontwikkeling heeet evolutie van het leven.
2. Planten- en diersoorten uit gesteentelagen hebben niet altijd geleefd, veel zijn
uitgestorven door omstandigheden aarde (natuurrampen bijv).
In ons zonnestelsel zijn meteorieten (grote brokken steen). 65 milj jaar geleden kwam aarde in botsing
met meteoriet ong 10 km doorsnede aan oostkust Mexico, kracht zo groot kater 12 km diep en 100km
doorsnede.
Ondergrond Nederland opgebouwd door gevolg van twee bewegingen:
1. Nederland zakt langzaam dieper weg.
2. Nederland heeft zich over de aardbol verplaatst. Onderweg kwam Nederland steeds in andere
klimaatgebieden terecht.
Nederland word opgevuld met allerlei sedimenten van rivieren en de zee. Nederland maakt deel uit
van een groter dalingsgebied waar ook de bodem van Noordzee bij hoort. In Noordwesten is daling
het snelst gegaan, daardom daar lagen het dikst en oudste lagen diepste. Breuken komen in
ondergrond ook voor deze zijn verticaal, aan de ene kant van de breuk daalt de grond iets sneller dan
de andere.
Grootste deel Nederland is vlak en losse sedimenten zoals zand en klei. Met boor kom je ander
gesteente tegen behalve aan oostelijke rand van Nederland, daar zijn ze ook beetje aan oppervlak.
Kwartair: rivierdelta; toendraklimaat; Dikke pakketten zand afgezet woest stromende rivieren.
Krijt: subropische zeeen; kalksteen uit overblijfselen kalkskeletjes en schelpen dieren die in zee
hebben geleefd.
Trias: Woestijn; rode zandsteen is onstaan uit opwaaiend zand.
Perm: ondiepe zeeen onder woestijnomstandigheden; steenzout in deze laag door ondiepe zeeen,
water verdampte en zout bleef achter
Carboon: tropische moerassen; in steenkool komen afdrukken voor van tropische moerasplanten.
Nederland is rijk aan delfstoffen. Steenkool, aardgas, aardolie en zout. Aardgas is de belangrijkste.
Het levert veel geld op en verwarmt de huizen
Nederland was één groot tropisch moeras. Door de onverteerde, in het water belandde planten is
veen ontstaan. Door de druk die erop stond ontstond bruinkool en toen steenkool. Dit noemen we het
inkolingsproces. Deze steenkool is bijna overal in NL te vinden.
Steenkool word niet meer gebruikt door vervuiling, en te veel geld voor het opgraven. Uit boringen
bleek dat Nederland vol lag met aardgas. Dit kun je op een hele makkelijke manier omhoog halen, en
dit was dus goedkoper.
Aardolie is schaarser. Dit ontstaat uit samengeperste (uit de zee gekomen) micro-organismen. Het
moedergesteente voor aardolie bevind zich rond 200-150 miljoen jaar geleden.
Door de winning van aardgas en aardolie zakt NL sneller weg. Van die daling voel je echter niets.
Heel af en toe komt er een lichte aardbeving voor.