Cognitieve stoornissen bij de ziekte van Parkinson
advertisement
Angst en de ziekte van Parkinson te veel of te weinig controle Annelien Duits Harriët Smeding ©2012 ParkinsonNet congres www.smedingneuropsychologie.nl Wat moet deze workshop brengen, zodat je zegt: “dat was de moeite waard”? Smeding neuropsychologie ©2012 ParkinsonNet congres Schrikken Angst Nu Toekomst In je lijf In je hoofd Sterke, Latere, directe diffuse lichamelijke sensaties lichamelijke reacties Smeding neuropsychologie ©2012 ParkinsonNet congres Video angst bij PD Dhr O 2:15-3:55 Smeding neuropsychologie ©2012 ParkinsonNet congres Angststoornissen DSM-IV • • • • • • • Smeding Paniekstoornis met agorafobie Paniekstoornis zonder agorafobie Gegeneraliseerde angststoornis PTSS Obsessief compulsieve stoornis Sociale angst Angst NAO neuropsychologie ©2012 ParkinsonNet congres ANGST bij Parkinson • • • • 40 % van de patienten Persisterend versus episodisch Co-morbiditeit met depressie Overlap met autonome en cognitieve disfuncties • Relatie subjectieve gezondheid! ©2012 ParkinsonNet congres Angststoornissen obv DSM-IV Table 1. Current and lifetime prevalence of DSM-IV-TR anxiety disorders in PD Current prevalence [% Lifetime prevalence [% DSM-IV-TR anxiety disorder (n)] (n)] Any anxiety disorder 43 (55) 49 (63) Two or more anxiety disorders 13 (17) 20 (25) Panic disorder 7.1 (9) 10 (13) Agoraphobia without panic 1.6 (2) 4 (5) Social phobia 7.9 (10) 8.7 (11) Specific phobia 13 (17) 19 (24) Obsessive-compulsive disorder 0.8 (1) 1.6 (2) Generalized anxiety disorder 3.2 (4) 3.2 (4) Posttraumatic stress disorder 0.0 (0) 1.6 (2) Anxiety disorder NOS 25 (32) 30 (38) ©2012 ParkinsonNet congres Met name angst NOS • motorische fluctuaties • anticipatie-angst (b.v.angst voor vertrek) • buitensporig piekeren • paniekerig / fobisch / vermijding ©2012 ParkinsonNet congres Onderliggende mechanismen • • • • • • Vrees en vermijding (leertheorie) Verhoogde arousal Angst voor controleverlies Selectieve bias Communicatiestoornissen Executieve stoornissen ©2012 ParkinsonNet congres Interview: micro- en macroanalyse Microanalyse van de klachten Omstandigheden en faciliterende factoren Gedachten en sensaties Vermijdingsgedrag en consequenties ©2012 ParkinsonNet congres Meetinstrumenten angst bij Parkinson • • • • Hamilton Anxiety Rating Scale Beck Anxiety Inventory State Trait Anxiety Inventory Hospital Anxiety and Depression Scale ©2012 ParkinsonNet congres International Classification of Functioning (ICF), Disability and Health ©2012 ParkinsonNet congres Psychotherapie bij PD Cognitieve Gedragtherapie (CGT): behandeling angst en depressie Psychodrama: het behouden van sociale rollen (Sproesser e.a., 2010) Mindfulness-based cognitieve therapie: veranderen of vasthouden van bestaande coping stijl in de context van verlies (Fitzpatrick e.a. 2010) ©2012 ParkinsonNet congres CGT bij PD •Feeney e.a., 2005 n=4 9 sessions CBT in a group: effect on anxiety and depression untill 1 month after treatment •Secker & Brown, 2005 n=30 12-14 sessions CBT in caregivers of patients (no-treatment control group) with effect on subjective general health, strain and burden 3 months after treatment •Dobkin e.a., 2006 n=3 12-14 sessions CBT in a group (incl. 3-4 sessions of psychoeducation of partners) with effect on depression untill 1 month after treatment •Dobkin e.a., 2007 n=15 individual method in line with Dobkin e.a., 2006 and effect on depression, negative cognitions and social support untill 1 month after treatment •Macht e.a., 2007 n=3 detailed report of CBT for all cases •Veazy e.a., 2009 n=10 individual method with 1 session CBT and 8 FU by telephone (control group only 8 telephone support sessions). No difference in anxiety and depression •Farabaugh e.a., 2010 n=8 12 sessions CBT individual with effect on depression after last session •Dobkin e.a., 2011 n=80 10 sessions CBT individual and 4 seperate sessions for 80 caregivers (control group only clinical monitoring). Effect on depression, anxiety, social function and decrease in negative thoughts at 1 month ©2012 ParkinsonNet congres Psychosociale interventies bij PD Relaxatie training Psychoeducatie Stress management & social competence Quality of life, sociale participatie ©2012 ParkinsonNet congres 8 sessions of PEPP ©2012 ParkinsonNet congres Progressive relaxation method Jacobson ©2012 ParkinsonNet congres ReSET; Strategische Executieve Training (Vlagsma, Duits, Smeding, Visser, Spikman, 2011) Cognitieve revalidatiebehandeling voor Parkinsonpatienten met stoornissen in de executieve functies ©2012 ParkinsonNet congres Behandeling van angst Cognitieve gedragstherapie = het uitdagen van gedachten Smeding neuropsychologie ©2012 ParkinsonNet congres Behandeling van angst Nadelen CBT: • Niet echt geloven nieuwe gedachten • Bij PD niet op alternatieven komen • Veel huiswerk Smeding neuropsychologie ©2012 ParkinsonNet congres ACT Controle is het probleem, laten gaan is het alternatief Smeding neuropsychologie ©2012 ParkinsonNet congres melk Smeding ©2012 ParkinsonNet congres melk wit Smeding ©2012 ParkinsonNet congres melk melk melk ……. Smeding neuropsychologie ©2012 ParkinsonNet congres “Mislukt” defusietechniek Smeding neuropsychologie ©2012 ParkinsonNet congres Oplossingsgerichte psychotherapie Uitgaan van situatie die je wil bereiken Met • Erkennen van probleem • Wondervraag • Uitzonderingen zoeken • Schalen • Feedback Smeding neuropsychologie ©2012 ParkinsonNet congres De wondervraag video Smeding neuropsychologie ©2012 ParkinsonNet congres Oplossingsgerichte psychotherapie ≠ goed nieuwsshow Smeding neuropsychologie ©2012 ParkinsonNet congres Casus angst bij PD video Smeding neuropsychologie ©2012 ParkinsonNet congres Smeding neuropsychologie www.smedingneuropsychologie.nl ©2012 ParkinsonNet congres