IE12 Impuls 68.indd - Install

Katern voor scholing, her- en bijscholing
68
Een uitgave van Intech Elektro en ICT en otib
december 2012
inHoud
1
Gevaren van
elektriciteit
5
Cursussen
6
Otib-nieuws
6
Fotowedstrijd
Gevaren van elektriciteit
Het werken met elektrische installaties en elektrische arbeidsmiddelen heeft
risico’s. Als een persoon bijvoorbeeld een potentiaalverschil overbrugt met zijn
lichaam, dan zal er stroom door het lichaam lopen dat letsel kan veroorzaken.
Letsel kan ook ontstaan als twee actieve geleiders kortsluiting maken.
Elektriciteitsongevallen leiden regelmatig tot lichamelijk letsel en helaas zijn er
ook elk jaar weer enkele dodelijke slachtoffers te betreuren.
Tekst: Anton Kerkhofs
Fotografie: Industrie
Als het lichaam een potentiaalverschil (spanning) overbrugt, dan loopt er een stroom door
het lichaam. Dit kan levensgevaarlijk zijn. De
spanning die over het lichaam staat wordt in
normen de aanrakingsspanning genoemd.
Als personen spreken over ‘er staat spanning op die draad’, dan wordt bedoeld dat er
spanning staat tussen de aarde en die draad.
Hoe zit dat dan?
In een transformatorstation is het sterpunt
van de distributietransformator met een aardelektrode verbonden aan de aarde. In elk van
de drie spoelen van de transformator wordt
een wisselspanning opgewekt met een effectieve waarde van 230 V.
Aan een zijde zijn de drie spoelen aan elkaar
gekoppeld en met de aardelektrode aan de
aarde. De drie draden aan de andere zijde
van de spoelen zijn de fasedraden. Zodoende
staat er 230 V ten opzichte van aarde op een
fasedraad.
Doordat de nulgeleider bij de transformator
met de aardelektrode (en aarde) is verbonden, staat er op de nulgeleider nagenoeg
geen spanning ten opzichte van aarde.
Naarmate de nulgeleider stroomvoerend
wordt, zal er bij de verbruiker een lage
spanning op de nulgeleider ten opzichte van
aarde komen te staan. In formule:
U= IN x ZN-draad
Metalen gestellen en vreemd geleidende
delen in een installatie zijn met een beschermingsleiding met de aardvoorziening verbonden. Deze kunnen dus ook als een ‘geaarde
geleider’ worden beschouwd.
Metalen gestellen zijn geleidende omhullingen van elektrisch materieel, zoals de omhulling van een wasmachine, elektromotor et
cetera. Een vreemd geleidend deel is een
(meestal) omvangrijk geleidend voorwerp dat
een potentiaal kan verslepen. Denk hierbij
aan metalen buizen, spanten, metalen wanden, stalen steigers enzovoort.
1. Stroom door het lichaam
omdat het een potentiaalverschil overbrugt.
68 1
IE12 Impuls 68.indd 1
03-12-12 09:52
gevaren van elektriciteit
Hoe gevaarlijk stroomdoorgang is hangt af
van de volgende factoren:
- de grootte van de stroom door het lichaam;
- de tijd dat er stroom loopt door het lichaam;
-de weg die de stroom neemt door het
lichaam;
- de stroomsoort en -frequentie.
Ook op het menselijk lichaam is de Wet
van Ohm van toepassing. De stroom door
het lichaam is afhankelijk van de spanning
over het lichaam en de impedantie (wisselstroomweerstand) van het lichaam. In
formulevorm (Wet van Ohm):
Zp1
Zi
Zp2
Ilichaam = Ulichaam / Ztot
De impedantie van het lichaam is echter
geen constante waarde. Het hangt af van
het oppervlak waarmee het lichaam het
actieve deel aanraakt (op twee plaatsen) en
ook van lichaamseigenschappen.
Het lichaam kan worden beschouwd als een
schakeling van weerstanden en condensatoren. Het capacitief en weerstand gedrag
samen wordt de impedantie genoemd.
De lichaamsimpedantie is een combinatie
van de weerstand van het lichaam en de
schijnbare weerstand door de capaciteit
van het lichaam.
Z = √ (R2 + Xc2)
Waarbij:
Z = lichaamsimpedantie
R = weerstand
Xc = schijnbare weerstand condensator
Zp1 en Zp2 zijn de impedanties van de huid
(bij bijvoorbeeld een hand en een ander
lichaamsdeel), Zi is de inwendige impedantie van het lichaam. Aangezien deze
drie in serie staan is de totale impedantie
van het lichaam: Zt = Zp1+ Zi + Zp2.
De impedantie is niet bij elk persoon
hetzelfde. Op basis van wetenschappelijk
onderzoek is een norm verschenen waarin
het gedrag van stroom op het lichaam
is beschreven. Deze mondiale norm is
iec 479-1, ‘Effects of current on human
beings and livestock’. In Nederland verkrijgbaar met het voorblad als npr 10479-1.
Uit de norm valt op te maken dat de
impedantie van het lichaam onder andere
afhankelijk is van de aanrakingsspanning;
Hoe hoger de spanning over het lichaam,
ZT
2. Spanning tussen de verschillende geleiders en ten
3. Lichaamsimpedantie R en C (bron:
iec 479-1).
opzichte van de aarde.
des te lager de impedantie.
In normen, zoals nen 1010 en nen 3140,
wordt uitgegaan van ‘worst case’-situaties.
Als lichaamsimpedantie wordt daarom uit
gegaan van een impedantie van 1.000 Ω.
Gelukkig staat een persoon meestal enigszins geïsoleerd van aarde omdat hij bijvoorbeeld op schoenen en vloerbedekking
staat. Als een persoon dan een met een
hand een fasedraad onder spanning aanraakt staat er gelukkig een impedantie in
serie met zijn lichaam. Hierdoor zal de
aanrakingsspanning over het lichaam veel
kleiner zijn en daardoor ook stroom door
het lichaam veel kleiner.
Raakt een persoon met een hand een
fasedraad onder spanning aan en met de
andere hand een radiator, dan overbrugt
zijn lichaam 230 V. De stroom door
zijn lichaam is dan bijvoorbeeld 230 V /
1.000 Ω = 230 mA. Dit is levensbedreigend.
Zou dezelfde persoon op laarzen staan en
alleen met een hand de fasedraad onder
spanning aanraken, dan is de situatie gunstiger. De totaalweerstand (huid + schoeisel + vloer) is dan bijvoorbeeld 100.000 Ω
(100 kΩ). De stroomwaarde is dan
230 V / 100.000 Ω = 2,3 mA. Dit wordt
ervaren als een elektrische schok.
Ztot = Z
lichaam + Zschoenen + Zvloerbedekking
+ Zoverige
aanrakings­
spanning UAC (V)
lichaamsimpedantie in Ω voor een maximaal percentage personen
5 procent populatie
50 procent populatie
95 procent populatie
25
2.200
3.875
8.800
50
1.750
2.990
5.300
75
1.510
2.470
4.000
100
1.340
2.070
3.400
125
1.230
1.750
3.000
220
1.000
1.350
1.500
Tabel 1. Lichaamsimpedanties bij een bepaalde aanrakingsspanning UAC. De impedantie van het lichaam in
relatie tot de aanrakingsspanning (hand-hand of hand-voet) voor een levend persoon (bron
iec 479-1).
68 2
IE12 Impuls 68.indd 2
03-12-12 09:52
gevaren van elektriciteit
Gevolgen van stroom door het
lichaam gedurende een tijd
Andere effecten op het lichaam
Bij een stroom door het lichaam groter dan
circa 100 mA vindt er opwarming plaats
van het lichaam in het stroompad. Waar de
stroom het lichaam in en uitgaat, ontstaat
daarbij een pijnlijk gevoel.
Een wisselstroom door het lichaam hoger
dan 100 – 300 mA voor enkele minuten
zal afhankelijk van de stroomwaarde en de
tijd hartritmestoornissen, brandwonden en
duizeligheid tot bewusteloosheid veroorzaken. Bij grotere stromen kan spierweefsel
verbranden. Hierbij komen er afvalstoffen
in de bloedbaan terecht waardoor de nieren
kunnen beschadigen.
Maatregelen tegen
stroomdoorgang
Volgens Arbobesluit 3.5 is het verboden
te werken aan elektrische installaties waar
een gevaarlijke spanning op staat. Bij werkzaamheden waarbij het noodzakelijk is in
de gevarenzone te werken moeten goedgekeurde isolerende pbm’s worden toegepast
(dit geldt nadrukkelijk niet voor hoogspanningsinstallaties. Hierbij is het risico voor de
hulpverlener te groot en moet de hulpverle-
a
b
c1
5.000
tijd stroom door het lichaam [t]
Het gedrag van de stroom door het lichaam
gedurende een bepaalde tijd, geeft verschillend resultaten (figuur 4). Er zijn vier
gebieden te onderscheiden:
- Gebied 1 tot lijn A. Stroom van een 0,5 mA
is waarneembaar als een lichte tinteling in
de vingertoppen. In gebied A is de stroom
zodanig laag dat er geen letsel optreedt.
- Gebied 2 tot lijn B. In dit gebied geen
schadelijk blijvende effecten op het
lichaam. Wel kunnen spieren samentrekken en kan een schrikeffect optreden.
-Gebied 3 tot lijn C1. Stokken van de
ademhaling bij een stroomdoorgang langer dan 2 s, verstoren van de lichamelijk
functies, zoals het hart en longen.
- Gebied 4. C1/C2 kans op hartfibrillatie
stijgt tot circa 5 procent, C2/C3 kans op
hartfibrillatie stijgt tot 50 procent, C3/C4
kans op hartfibrillatie stijgt tot boven de
50 procent.
De impedantie van het lichaam hangt ook
af van de weg door het lichaam. Als stroom
door de hartstreek loopt is het risico op
elektrocutie hoger.
10.000
c2 c3
AC-4.1
AC-4.2
ms
2.000
AC-4.3
1.000
500
AC-1
AC-2
AC-3
AC-4
200
100
50
20
10
0,1
0,2
0,5
1
2
5
10
20
50
100
200
500 1.000 2.000
5.000 10.000
mA
stroomsterkte door het lichaam [IB]
4. Stroom door het lichaam gedurende een bepaalde tijd.
ning worden overgelaten aan professionele
hulpverleners).
De effectieve waarde van de kortsluitstroom
bedraagt dan minimaal:
Gevaren als gevolg van kortsluiting
Ik = 230 V / 0,05 Ω = 4.600 A
Bij een kortsluiting wordt een laagohmige
verbinding gemaakt tussen twee geleiders
met een verschillend potentiaal, bijvoorbeeld tussen twee verschillende fasen,
tussen de fase- en de nulrail of tussen een
faserail en de beschermingsleiding/aardrail.
Er ontstaat dan een vlamboog.
De waarde van de kortsluitstroom en daarmee de intensiteit van de vlamboog is
sterk afhankelijk van de inwendige impedantie van de foutstroomketen. Een lage
waarde van de impedantie is bijvoorbeeld
< 0,2 Ω.
In een woning is de impedantie vaak
iets hoger. Dit hangt af van de lengte en
doorsnede van de kabel van het transformatorstation tot de elektrische installatie
in de woning. De waarde kan bijvoorbeeld
1 – 2 Ω zijn.
Hoe lager de impedantie van de foutstroomketen, des te intenser de vlamboog.
Voorbeeld: een schroevendraaier valt tussen de fase- en de nulrail (230 V) in een
hoofdverdeler met een R van 0,05 Ω. De
kortsluitstroom die er theoretisch zou kunnen lopen, kan als volgt worden berekend:
Ik = Unet / Ri
Waarbij:
Ik = kortsluitstroom
Unet = netspanning (230 V)
Ri = inwendige weerstand van het net
De topwaarde van de stroom bedraagt:
√2 x 4.600 = 6.486 A
Opmerking: In de praktijk heeft de stroom
geen constante waarde, zoals deze hier is
berekend, maar gedraagt deze zich als een
schakelverschijnsel: een hoge piekstroom
die volgens een E-kromme weer daalt tot
de waarde, zoals die hier is berekend. De
maximale stroomwaarde kan wel twee keer
zo groot zijn als de berekende topwaarde.
Het effect van een vlamboog
Een zeer hoge stroom die er bij de kortsluiting kan ontstaan, laat de temperatuur
razendsnel stijgen op de plaats van de kortsluiting. De temperatuur van de metalen op
de plaats van de kortsluiting kan oplopen
tot wel 5.000 °C. Bij deze hoge temperatuur smelten en exploderen de metalen.
Door de explosieve kracht waarmee dit
verloopt, verspreiden druppels metaal zich
in de omgeving. Dit verschijnsel, een regen
van gloeiend metaal, wordt een vlamboog
genoemd. De verschijnselen bij een vlamboog zijn hierdoor:
- verblindende lichtflits;
- oorverdovende knal;
-drukgolf van lucht en gloeiend metaal
recht uit het paneel.
Als een persoon die geen persoonlijke
beschermingsmiddelen draagt zich voor de
68 3
IE12 Impuls 68.indd 3
03-12-12 09:52
gevaren van elektriciteit
5. Een vlamboog.
risicocategorie
vrijkomende energie
[calorie/ cm2]
kleding –
pbm’s
0
nauwelijks
niet-smeltende en niet-brandbare sluitende lichaamsbedekkende kleding, bril, oordopjes
1
4
kleding
fr-klasse
1
2
8
kleding
scherm
fr-klasse
2 + gelaat-
3
25
kleding
scherm
fr-klasse
3 + gelaat-
4
40
kleding
scherm
fr-klasse
4 + gelaat-
NB. 1 calorie is de energie nodig om 1 gr water 1 °C te verwarmen Dit is ongeveer te vergelijken
een vinger gedurende 1 s in de vlam van een aansteker houden.
Tabel 2. De
nfpa70e,
‘Standard for Electrical Safety in the Workplace’.
installatie bevindt, waarin de kortsluiting
zich voordoet, dan kan dit ernstige gevolgen hebben voor het lichaam. Gevolgen
kunnen zijn:
- elektrische schok;
- ernstige brandwonden (lichaam uitwendig en luchtwegen);
- vergiftiging (via luchtwegen);
-oogletsel;
-gehoorschade;
- verwondingen door de klap vanwege de
hevige drukgolf.
De hete rook kan verbranding van de luchtpijp veroorzaken, waardoor het weefsel
in de luchtpijp opzwelt. Door de zwelling
wordt de luchtpijp nauwer en wordt de
instroom van lucht in de longen belemmerd. De metaaldeeltjes kunnen zich in de
luchtpijp hechten waardoor ernstige ontstekingen kunnen ontstaan. De intensiteit
van de vlamboog hangt dus sterk af van de
waarde van de kortsluitstroom. Praktisch
betekent dit: hoe dichter bij een energierijke voeding, zoals een transformatorstation,
en des te zwaarder de voorbeveiliging des
te intenser de vlamboog.
In de Verenigde Staten is er de us National
Fire Protection Association. Zij hebben
een norm ontwikkeld, specifiek over het
beschermen tegen vlambogen: De nfpa70e,
‘Standard for Electrical Safety in the
Workplace’. In deze norm is de intensiteit
in vijf gebieden verdeeld volgens onderstaande tabel en is passende kleding voorzien van een label waarop de categorie fr
1 - 4 (fire resistent) staat vermeld.
In nen 3140-2011 is hiervan een afgeleide
opgenomen. In nen 3140 zijn de nominale
stroomwaarden van de voorbeveiliging van
een smeltpatroon en een automaat als leidraad genomen om de potentiële intensiteit
van een vlamboog in te kunnen schatten
(in 2011 is de tekst in het oranje kruisboekje, de leidraad voor bhv’ers, gewijzigd
en van gelijke strekking, zoals de hiervoor
beschreven tekst).
Omdat aan de buitenzijde van panelen
niet zichtbaar is hoe intens een eventuele
kortsluiting in het paneel kan zijn, wordt
bij bedrijven soms via een sticker het
gevaar van vlambogen met de bijbehorende categorie volgens bovenstaande tabel
afgebeeld. Medewerkers weten dan welke
beheersmaatregelen getroffen moeten worden om veilig te werken.
In de vs is het al gangbaar om de categorie
volgens nfpa70e op panelen met een label te
vermelden. In Nederland wordt dit populairder, maar is dit nog niet algemeen gangbaar.
Wat te doen bij elektriciteitsongevallen in laagspanningsinstallaties?
Bij stroomdoorgang
Als je ziet dat een persoon dreigt te worden
geëlektrocuteerd, neem dan direct enkele
maatregelen (In Impuls april 2012 is
de regelgeving en de beheersmaatregelen
waaronder de passende pbm’s beschreven):
-Zorg ervoor dat de omgeving veilig is;
denk hierbij eerst aan je eigen veiligheid.
-Probeer de spanning ter plekke uit te
schakelen. Als dit niet kan, haal dan
direct de getroffen persoon van het onder
spanning staande deel af. Kan dit niet
op een veilige manier? Grijp de persoon
bij de kleding, zonder zelf geaarde delen
en het lichaam aan te raken (In Impuls
april 2012 zijn de vier klassen van de
beveiligingstoestellen en de passende
beschermingsmaatregelen beschreven).
-Roep de hulp in van omstanders en
de organisatie (intern alarmnummer).
Bedrijfshulpverleners (bhv’ers) zijn geoefende hulpverleners die weten hoe moet
worden gehandeld bij calamiteiten.
-Verricht indien nodig direct levens-
68 4
IE12 Impuls 68.indd 4
03-12-12 09:52
gevaren van elektriciteit
toedienen, met als doel een gestoord
hartritme te stoppen, om zo de sinusknoop weer de kans te geven de controle
over het hartritme terug te krijgen, waardoor het hart weer in een normaal ritme
gaat kloppen.
Na een vlamboogincident
6. Label.
reddende handelingen als je dit kunt.
bhv’ers zijn getraind in levensreddende
handelingen, zoals reanimatie: beademing en hartmassage.
- Gebruik in geval van hartfibrilatie een aed
(automatische externe defibrillator ). Een
aed is vooral bij hartfalen door stroomdoorgang een ondersteunend hulpmiddel. Een aed kan een elektrische schok
Cursussen
Besturingstechniek
Wie: Assistent-monteurs, storingstechnici,
eindgebruikers, engineers, ontwikkelaars,
projectleiders, managers, procestechnologen, onderhoudsmonteurs, tekenaars.
Informatie: www.ats.nl, www.cursusloket.nl,
www.rovc.nl/cursus/besturingstechniek.
Besturingstechniek
Wie: (beginnende) Meet- en regeltechnici,
engineers, technici, operators, monteurs,
instrumentatietechnici.
Informatie: www.elsevieropleidingen.nl.
Kopstudie industriële
automatisering
Als iemand wordt getroffen door een vlamboog wordt hij vaak achterover geworpen
door de kracht van de explosie. Wanneer
je dit ziet gebeuren moet je de volgende
maatregelen nemen:
- Zorg dat de omgeving veilig is en denk
eerst aan je eigen veiligheid.
-Doof de brandende kleding bijvoorbeeld
met een blusdeken of met water (let op met
water in de buurt van elektrisch materieel).
-Roep de hulp in van omstanders en
de organisatie (intern alarmnummer).
bhv’ers zijn geoefende hulpverleners die
Schakel- en besturingstechniek
Wie: Iedereen.
Informatie: http://mijn.kenteq.nl/cursussen/
Schakel-_en_besturingstechniek.html.
Automatiseringssystemen
Wie: Projectleiders, middenkaderfunctionarissen.
Informatie: www.roc.nl.
Automatiseringssystemen
ontwerpen
Wie: Engineers, systeemontwerpers, programmeurs.
Informatie: www.ats.nl.
Inleiding in bus-systemen
Wie: Technici.
Informatie: www.dirksen.nl/Elektronica/
KMBO+1.htm.
Wie: Monteurs, besturingstechnici, servicemonteurs, td-medewerkers.
Informatie: www.rovc.nl/cursus/inleiding_
in_bussystemen.
Onderhoudsmonteur Elektro en
Instrumentatie (Omei)
Netwerken industriële
automatisering
Wie: (assistent-)Monteurs.
Informatie: www.roc.nl.
Business- en informatieanalyse
(methoden en technieken)
Wie: Business (proces) analisten, informatieanalisten.
Informatie: www.ises.nl/BSA.
Wie: Technisch adviseurs.
Informatie:
www.dirksen.nl/Elektronica/NIA.htm.
AS-Interface
Wie: Onderhoudsmedewerkers, storingsmonteurs.
Informatie: www.rovc.nl/cursus/as-interface.
cursussen
snel kunnen handelen bij calamiteiten.
-Verricht indien nodig hulpverlenende
handelingen als je dit kunt of laat dit
doen door de bhv’ers. Hulpverlenende
maatregelen zijn in dit geval langdurig
koelen van brandwonden totdat professionele hulp komt. Koelen kan met
water, tenminste als er geen elektrische
componenten onder spanning staan. Leg
hiervoor het slachtoffer op een veilige
plaats en giet zachtjes stromend water
over de verbrande lichaamsdelen. Trek
in geen geval vastgekleefde kledingstukken van het slachtoffer uit.
Profibus
Wie: Installateurs, leveranciers, besturingstechnici, servicemonteurs, monteurs,
td-medewerkers, projectleiders, hard- en
software engineers.
Informatie: www.rovc.nl/cursus/profibus.
Technicus industriële netwerken
Wie: Technici, systeembeheerders, servicetechnici, leveranciers.
Informatie: www.dirksen.nl/Elektronica/
TIN.htm.
Automatiseringssystemen
ontwerpen
Wie: Engineers, systeemontwerpers, programmeurs.
Informatie: www.ats.nl.
Basis plc-techniek met Codesys
Wie: Servicemonteurs, onderhoudsmonteurs, operators O, operator-monteurs,
toekomstige programmeurs.
Informatie: www.rovc.nl/cursus/basis_plctechniek_met_codesys_iec_61131-3.
Eerste monteur industriële automatisering (BBL)
Wie: Monteurs.
Informatie: www.dirksen.nl/Dirksen-MBO/
BBL-M-EIPS.htm.
68 5
IE12 Impuls 68.indd 5
03-12-12 09:52
otib-nieuws
fotowedstrijd
Interactieve videoquiz
Geïnspireerd op de game Comfort Crisis
heeft Otib een interactief bordspel ontwikkeld. Hiermee kan invulling worden gegeven
aan technieklessen in het basis- en voortgezet onderwijs. Deze videoquiz sluit aan op
de belevingswereld van de leerling van nu.
De quiz biedt een lesuur spelplezier waarin
de leerlingen leren over de mogelijkheden
van vijf specialismen binnen de installatietechniek. Het spel is ook geschikt voor gebruik op beurzen en kan als aanvullende activiteit
worden ingezet bij de Promo-Doe-Trailer en de Technobiel.
Informatie: www.comfortcrisisbordspel.nl
Wat heeft u aan Otib in 2013?
Otib heeft recentelijk de brochure ‘Wat heeft u aan Otib in
2013?’ uitgebracht. Hierin staat een overzicht van een aantal
instrumenten, activiteiten en regelingen die voor werkgevers
in de technische installatiebranche van belang zijn. Tevens
biedt de brochure een overzicht van alle Otib-producten op
het gebied van voorlichting en talentontwikkeling.
Werkgevers in de technische installatiebranche ontvangen
de brochure automatisch. Extra exemplaren van de brochure
kunnen worden aangevraagd bij de servicedesk (0800 885
58 85, [email protected]). De brochure kan ook digitaal
worden besteld via www.otib.nl.
Gouden medaille
Euroskills 2012
In het Belgische Spa-Francorchamps streden begin oktober vier Nederlandse vaktalenten uit de technische installatiebranche
om de titel ‘Beste Vakman/Vakvrouw van
Europa’. Met elkaar leverden zij een topprestatie. Het installatieteam, bestaande uit
Jeroen Hoogstraten, Klaas Brakke en Hans
Verhoeven behaalde de hoogste teamscore
en won daarmee goud. Ook individueel
waren de kandidaten succesvol: een keer
zilver, twee keer brons en drie keer een
erkenning voor excellent vakmanschap.
Een terugblik op de prestaties is te vinden
op www.otib.nl/EuroSkills.
Fotowedstrijd ‘Zo moet het niet’
Onder het motto ‘Zo moet het niet’ zoekt
de redactie van Intech Elektro en ICT naar
duidelijke voorbeelden van slecht of foutief
uitgevoerde installaties. Inzenders van wie
de foto’s worden geplaatst winnen een
Isso-handboek ter waarde van 245 euro.
De foto’s (van goede kwaliteit), vergezeld
van een korte beschrijving en naam en
adres van de inzender, kunnen – o.v.v
‘Zo moet het niet’ –
worden gemaild naar
[email protected],
of per post naar Intech
Elektro en ict , t.a.v.
redactie, postbus 188,
2700 AD Zoetermeer.
Prijswinnaar van de maand
Deze maand gaat het Isso-handboek naar
Maarten Breet van P. Breet Installatie
uit Wieringerwaard. Hij kwam deze
‘installatie’ tegen in het Noord-Hollandse
Hippolytushoef. Hier was de warmtepomp
weggehaald en werd de overblijvende elektrische installatie voor iets anders benut.
Een lokale (Uneto-vni-)installateur wist er
wel raad mee: draadje hier, draadje daar,
buitenboordlas erbij en een koperdraad om
de lasdoos heen. ‘Zo blijft het wel zitten
en onder het vloertje ziet niemand het.’
Inmiddels is het geheel ‘toch maar’ verandert in een ‘zo-moet-het-wel’-situatie.
Het Isso-handboek is inmiddels onderweg.
Namens de redactie: van harte gefeliciteerd.
Kijk voor meer foto’s van slecht uitge­
voerde installaties op www.intechei.nl,
‘Zo moet het niet’.
68 6
IE12 Impuls 68.indd 6
03-12-12 09:52