Valkuiltherapie

Informatie voor verwijzers
Altrecht Kinder- en jeugdpsychiatrie
Valkuiltherapie
Een gestructureerde inzichtgevende groepstherapie voor jongeren vanaf 15 jaar.
Inleiding
De valkuilentherapie is ontstaan als antwoord op de beperkingen van CGT bij patiënten met
(onderliggende) persoonlijkheidsproblematiek. Een valkuil begint in de kindertijd en ontwikkelt zich
naarmate we ouder worden. Valkuilen bepalen hoe we denken, voelen en handelen en hoe we met
anderen omgaan. Valkuilen zijn verantwoordelijk voor het ontstaan en in stand blijven van
persoonlijkheidsstoornissen, overheersen de informatieverwerking waardoor er eenzijdige en
vervormde interpretaties ontstaan. Als gevolg hiervan zien we bij deze mensen extreme emoties en/of
extreem gedrag.
Een drietal gedragsstijlen (overgave, vermijden, bestrijden) zijn verantwoordelijk voor de manier waarop
ieder mens met een valkuil omgaat. Deze drie gedragsstijlen zorgen ervoor dat de valkuil steeds
dieper/groter wordt. De valkuilentherapie legt de nadruk op de eigen verantwoordelijkheid van patiënten
voor de keuze om zich te ontworstelen aan hun valkuilen en de daarbij behorende gedragsstijlen, dan
wel ermee door te leven. (uit: Leven in je leven, Young en Klosko)
Doelgroep
Jongeren in de leeftijd van 15-18 jaar, met hardnekkige klachten, zoals langdurige bestaande
gedragsproblemen, angstklachten, en/of stemmingsproblemen waarbij onderliggend sprake is van een
bedreigde persoonlijkheidsontwikkeling. We gaan er vanuit dat deze jongeren gedragsstijlen hebben
ontwikkeld die verantwoordelijk zijn voor het in stand houden of zelfs vergroten van hun valkuilen.
Doelen die bereikt kunnen worden:





Leren kennen en herkennen van je valkuilen
Invloed van je valkuilen verminderen
Valkuil-bevestigende gedragsstrategieën verminderen, valkuil-corrigerende gedragsstrategieën
vergroten
Vaardigheden vergroten
En hierdoor ook een positiever zelfbeeld opbouwen
Indicaties:




Eerdere evidence-based behandeling gericht op de klachten heeft onvoldoende effect gehad
vanwege mogelijke persoonlijkheidsproblematiek.
Enige bereidheid om gedurende langere tijd naar zichzelf te kijken als onderdeel/in stand houdende
factor van de problemen die ze ervaren in het contact met anderen.
Enige mate van zelfreflectie en reflectie op rol van ouders/verzorgers in hun opvoeding (dat wil
zeggen enige mate van losmaking is al op gang gekomen).
Jongeren waarbij sprake is van externaliserende problematiek en/of internaliserende problematiek
waarbij (een vermoeden is van) valkuilen die verantwoordelijk zijn voor het ontstaan en in stand
houden van de klachten.
1
V3 28 juni 2016
Contra-indicaties




Verbaal IQ lager dan 85
Middelengebruik dat zo ernstig is dat deelname aan een groep niet mogelijk is
Psychosegevoeligheid
Conduct disorder
Intake



Voorafgaand aan de start van de groep vinden twee individuele indicatiegesprekken plaats bij de
GZ-psycholoog/psychotherapeut, waarin ook de groepsregels worden besproken.
Voorafgaand aan de start van de groep vindt er tevens een startgesprek plaats met de
ouders/verzorgers, de jongere en bij voorkeur ook de ouderbehandelaar/systeemtherapeut die
betrokken is bij het gezin.
Voorafgaand aan de groep (of tenminste na de tweede groepssessie), vult de jongere een
valkuilenvragenlijst in. Hierdoor krijgt de behandelaar zicht op welke valkuilen het meest
verantwoordelijk zijn voor het in stand houden van de gedragsproblemen
Inhoudelijk
Eerste uur (14.30 – 15.30 uur): Valkuiltherapie
De jongere doorloopt in de groep een 5-tal stappen:
1. Identificeer je valkuilen en kies belangrijkste uit.
2. Onderzoek waar de valkuilen vandaan komen.
3. Ontdek welke gedachten erbij een rol spelen.
4. Daag je valkuilen uit, bewijs dat het niet nodig is om er in te vallen.
5. Ontwikkel nieuw gedrag (zowel in dagelijks leven als binnen de PMT-sessies).
Korte pauze
Tweede uur (15.45 – 16.30 uur): Vergroten van valkuil-corrigerende gedragsstrategieën met PMT.
Tijdens de Psychomotorische therapie (PMT) kan de jongere direct oefenen met ander gedrag in
individuele werkvormen die gekoppeld zijn aan een bepaalde valkuil.
De jongere kan ook oefenen met ander gedrag op een indirecte manier, door via een groepsthema met
eigen valkuil te worden geconfronteerd.
De jongere kan op een ervaringsgerichte manier
 onderzoeken welke valkuilen naar voren komen tijdens de werkvormen.
 onderzoeken wat het effect is van; het overgeven aan, vermijden van, of bestrijden van je valkuil.
 positieve ervaringen opdoen in contact met anderen en zodoende hun zelfvertrouwen vergroten.
 verbeteren van de emotieregulatie, vooral om emoties op een adequate manier naar anderen te
uiten.
 alternatieven voor de valkuilen ontwikkelen, en oefenen met alternatief gedrag.
Dag en tijdstip:
Elke vrijdag van 14.30-16.30 uur. Tijdens schoolvakanties besluiten we per keer of de groep door kan
gaan.
Therapeuten
Psychotherapeut (in opleiding) en vaktherapeut (psychomotore therapeut)
Informatie
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met:
 Manon Harings (GZ-psycholoog/psychotherapeut), [email protected]
 Jasper van Duuren (PMT), [email protected]
2