Ontwikkeling Parkinson Expertise Centrum Groningen

Hoe staat het met de
behandeling van patiënten
met de ziekte van Parkinson?
Een update
Inhoud
- Behandelingen die al lang bestaan
- Ontwikkelingen van de laatste jaren
- Toekomstige mogelijkheden
De behandeling van oudsher
• Dopaminerge medicatie
levodopa met decarboxylaseremmer
dopamine agonist
MAO B remmer
COMT remmer
• Amantadine
• Anticholinergica
• Paramedische begeleiding
• Behandeling en begeleiding Parkinson verpleegkundige en
neuroloog
Dopamine tekort
Dopamine stimuleert de receptor
Dopamine systeem
Beïnvloeding dopamine activiteit
Voor patienten met ernstige
motorische verschijnselen
• Pompbehandeling
apomorfinepomp
• Hersenoperatie
diepe hersenstimulatie
aanbrengen kleine beschadiging (tomie)
Apomorfine pomp
Stereotaxie
Wat is er de afgelopen jaren nieuw in
de behandeling van Parkinson
patiënten?
startpunt: redactie projectplan
Sinds 2000
•
•
•
•
Nieuwe medicijnen / nieuwe toedieningsvormen
Betere organisatie van zorg
Aandacht voor niet-motorische verschijnselen
Gebruik van bestaande medicijnen bij nietmotorische verschijnselen bij ziekte van Parkinson
Nieuwe medicijnen
- Rasagiline (Azilect)
- Levodopa/carbidopa intestinale gel (Duodopa)
- Gereguleerde afgifte agonisten
ropinirol (Requip Modutab)
pramipexol (Sifrol MVA)
- Pleister met agonist
rotigotine (Neupro)
Duodopa pomp
Duodopa pomp
Motorische verschijnselen
–
–
–
–
–
Stijfheid
Traagheid
Onhandigheid
Trillen
Balansstoornissen
Parkinson monitor
Andere hersengebieden betrokken bij
niet motorische verschijnselen
Serotonine systeem
Niet motorische verschijnselen
– Geestelijk
depressie
apathie
impulsregulatiestoornissen
dementie
wanen, hallucinaties
– Maagdarmstelsel
slechte ontlediging maag
obstipatie
– Plasproblemen
vaak plassen
‘s nachts plassen
Niet motorische verschijnselen 2
– Moeheid
– Gevoelsklachten
pijn
– Temperatuurstoornissen
kou
overmatig zweten
– Lage bloeddruk (bij overeindkomen)
– Speekselproblemen
kwijlen
droge mond
– Seksuele functiestoornissen
– Slaapproblemen
Grote invloed niet
motorische verschijnselen
op kwaliteit van leven
Invloed werking maagdarmkanaal op
opname levodopa
Cognitie, gedrag en opname
verpleeghuis
Gebruik van bestaande medicijnen
voor niet motorische problemen bij
de ziekte van Parkinson
– Rivastigmine bij Parkinson dementie
– Solifenacine en tolterodine bij vaak plassen
– Desmopressine voor de nacht bij ‘s nachts veel
plassen
– Fludrocortison en midodrine bij lage bloeddruk
– Laxantia
Organisatie van de zorg voor
Parkinson patienten
– Parkinson Net
– Parkinson richtlijnen
– Parkinson Platform Noord Nederland
samenwerking gespecialiseerde neurologen en
Parkinson verpleegkundigen
– Gebruik van internet (tele geneeskunde)
– Kwaliteitsmeting (Parkinson Inzicht)
ParkinsonInzicht
Indicatoren:
-
Kwaliteit van leven
Werk en participatie
Mate van bewegen
Vallen en breken
Belasting van mantelzorger
Welke behandelingen zijn er te
verwachten?
- Ziekte beinvloedend <-> symptoom bestrijdend
- Onderscheid op basis van erfelijke eigenschappen
- Motorisch <-> niet motorisch
Beïnvloeding ziekte
•
Vroegdiagnostiek
erfelijke risicofactoren
voorspellende symptomen
‘biomarkers’: testen die Parkinson bewijzen
•
Uiteindelijk doel: behandeling bij verhoogd risico
op Parkinson
Remmen verergering Parkinson
•
•
Vervanging afgestorven cellen
stamceltransplantatie
Voorspellende symptomen voor het
krijgen van de ziekte van Parkinson
•Obstipatie
•Vermindering reuk
•Depressie
•Droomslaap gedrag
•Mogelijk ook:
Rusteloze benen
Vermoeidheid
Angst
Pijnklachten
Dopamine transporter scan
Nieuwe mogelijkheden voor vroege
vaststelling ziekte van Parkinson
• Combinatie van klachten en symptomen
• Micro RNA technieken
• Vaststelling van verhouding stoffen in
hersenvocht
• Nieuwe foto-methodes
Verkeerd gevouwen eiwit
alfa synucleine
Verstoorde processen bij Parkinson
Erfelijke factoren
Mogelijke beschermende behandelingen
•
•
•
•
•
•
Ontstekingsremmers
Groeistimuleerders
Vermindering stapeling alfasynucleine
Neuroprotectiva (zenuwcelbeschermers)
Antioxidantia
Functie mitochondriën verbeteren (meer energie in
cellen)
Verbetering motorische symptomen
•
•
•
•
Werkingsduur medicijnen
nieuwe vormen van langzame afgifte levodopa
(verschillende vormen niet succesvol….)
apomorfine onder de tong
inhalatie van medicatie
Groter effect medicatie
beter omzetten levodopa in hersenen naar
dopamine door toevoeging AADC (virus + gen)
Medicijnen gericht op bepaalde symptomen
onderdrukken overbeweeglijkheid
vermindering freezen
Medicijnen die kans op vallen verminderen
Verbetering niet motorische symptomen
Maagdarmstelsel
verbetering maagontlediging
verbetering ontlastingspatroon
Vermindering speeksel / kwijlen
Behandeling lage bloeddruk, orthostatische hypotensie
Geestelijke symptomen
tegengaan hallucinaties en wanen
nieuwe middelen om cognitie te verbeteren
onderdrukken impulscontrole stoornissen
Organisatie en kwaliteit van de zorg
•
•
•
•
•
Uitbreiden en verbeteren netwerken
Parkinson Net
Parkinson Platform Noord Nederland
Ketenzorg
Regionale afspraken over taken / behandeling
Kwaliteit hoog in het vaandel
Parkinson Inzicht
Centra die kwaliteit aantonen
Parkinson NeXt, digitale ondersteuning
Dank voor uw aandacht