- Scholieren.com

H 12 Eerste helft 20e eeuw
1917 Rusland communisme
1919 Duitsland Weimarrepubliek
Ideeën over rol kunst: werken aan betere toekomst, oliën machine
Te zien in architectuur, wijk Kiefhoek in R’dam; niet mooi, wel goed.
Kasimir Malevitsj (1878-1935) Rus
zwart suprematisch vierkant op witte achtergrond
start abstracte kunst;
suprematisme geest boven materie
Tsaar nog aan de macht, feodaal stelsel
opkomst industrie +arbeidersklasse
behoefte aan radicale vernieuwing
1917 Tsaar afgezet – Oktoberrevolutie – Lenin: ‘vrede voor het volk, land voor
de boeren, brood voor de armen en macht aan de Sovjetvolksraden’
Kunstenaars steunen revolutie + communisme
In West Europa zijn kunstenaars nog tegen machthebbers
El Lissitzky (1890-1941)
maakt affiches voor steun rode leger (rusland)
vormgeving abstract, als Malevitsj
constructivisme: montage van losse elementen
‘versla de witten met de rode wig’
THEATER
naturalisme: (tot 1917 – revolutie Rusland)
alles moet er zo echt mogelijke uitzien
=vorm van lijsttoneel; geen contact tussen spelers en publiek
Konstantin Stanislavsky (1863-1938)
toneelspeelstijl ‘The Method’: verdriet niet alleen spelen maar ook echt voelen
mens ZIJN belangrijker dan mens SPELEN: extra geloofwaardig
Vsevolod Meijerhold (1874-1942) leerling van Stanislovsky
hij moet Russisch toneel vernieuwen
is tegen naturalisme; men moet zien dat het niet echt is
Ljubov Popova (1889-1924)
ontwerpt industrieel decor met trappen voor toneelstuk
‘De bedrogen echtgenoot’ van Meijerhold
decorwisseling + omkleden niet meer nodig
spelers moeten net zo efficiënt bewegen als arbeiders
krijgen les in biomechanica; bewegen als machine
constructivistisch theater, industrieel theater, hoog tempo
Bertold Brecht (1898-1956) Duits toneelschrijver + regisseur
ook tegen Stanislavsky – methode
publiek moet niet meevoelen maar denken
last liedjes / commentaar in, gaat om rol, minder om emotie personage
episch theater Brecht: communistisch + anti-militaristisch
Kurt Weill (1900-1950)
maakte muziek voor ‘Der Jasager’ van Brecht (over bergbeklimming, zieke
achterlaten? Ja/Nein), muziek niet moeilijk.
Later maakt Brecht ‘Der Neinsager’
Brecht bewondert Japans no-theater;
commentaar door koor, begeleiding door orkestje
DE STIJL
Frank Lloyd Wright (1867-1959)
Ging naar WTT Chicago; onder indruk van Japanse Paviljoen; eenvoud
huis zonder muren, met verplaatsbare wnaden
wil dat huizen bij omgeving passen, gebruikt plaatselijke steen en hout
is voorbeeld voor Gerrit Rietveld (1888-1964)
maakte Schröderhuis met schuifwanden
veel vensters naar buiten (geen grens tussen buiten en binnen)
weinig privacy (is toch burgerlijk)
had hekel aan luiheid, rood blauw gele stoel zit ook niet lekker
functionaliteit gaat voor
De Stijl 1917; reactie op WO I, verzet tegen bestaande orde
harmonie + orde; vergeestelijking van de mens
bewustwording tijdloze universele evenwicht
Piet Mondriaan (1872-1944) = belangrijkste vertegenwoordiger van De Stijl
orde=goddelijk
grillige natuur niet geschikt om universele waarheid weer te geven
3 kleuren; rood geel blauw
lijnen met lineaal
Constatin Brancusi (1876-1957); zoekt abstracte net als Mondriaan: abstractie,
essentie, waarheid – wezen van de werkelijkheid - gebruikt oervormen
“adam en eva” = 2 meter hoge stapeling van beelden
volkseigen kunst conform regime – avantgarde beweging (tegengesteld)
Bela Bartok (1881-1945) Componist: gebruiken volksmuziek op 3 manieren
1 melodieën ongewijzigd overnemen
2 zelf volkslied imitaties bedenken
3 muziek schrijven met sfeer van volksmuziek
Gebruikt fonograaf (muziekopnemer)
Verbindt oost Europese volksmuziek met westerse verworvenheden
Bartok zoekt volksmuziek en reist daarvoor heel Hongarije door
Bauhaus: kunstopleiding; 1919; vlak na uitroepen Weimarrepubliek
enthousiast over Rietveld en De Stijl
Wil persoonlijke willekeur uitbannen
primaire kleuren en geometrische vormen (zie wieg op blz 176)
Oskar Schlemmer (1888-1943) zegt dat Bauhaus verzamelpunt is voor toekomst,
voor bouwen van socialisme
Leiding theaterwerkplaats Bauhaus = tegen naturalistisch theater
Hij wil mens aanpassen aan abstracte ruimte, vb hiervan is:
TRIADISCH BALLET
kostuums met kubus en bolvormen, bewegen hoekig of draaiend, geen verhaal
INDUSTRIEEL DESIGN
Bauhaus: industrie belangrijke rol
juist gebruik materiaal
funcioneel
Marcel Breuer (1902-1981) ontwerpt Wassilystoel (1925) voor Vassily Kandinski
van Mannesmannbuizen (fietsbuizen) makkelijk te buigen
goed voor massaproductie
maar massa/arbeider vindt het niet mooi…
LICHT EN RUIMTE
jaren 20 en 30: internationalisering
CIAM Congrès Internationaux d’Archtecture moderne (1927)
gemeenschappelijke richtlijnen voor nieuwe architectuur
Het Nieuwe Bouwen =als: constructivisme-Bauhaus-De Stijl
Hierdoor ontstaat Europese internationale stijl
Vooral na WO II belangrijk
= functioneel, geen versieringen, neutrale materialen,
dragende constructies zichtbaar
recht op licht en ruimte voor iedereen, thuis en op het werk
FUNCTIONELE STAD
Le Corbusier (1887-1965) leider van CIAM, sociale woningbouw en stadsplanning
beschrijft moderne stad: Urbanisme (1925)–in centrum24 wolkenkrabbers
model voor nieuwbouwprojecten na WO II
INDUSTRIALISATIE VAN DE BOUW
prefabelementen, gebruik moderne bouwtechnieken, lagere kosten
vb: Van Nelle (koffie-thee-tabak fabriek) Rotterdam (1926-1930)
Door: Johannes Brinkman (1902-1949) en Leendert van der Vlugt (1894-1936)
Veel licht, glas, geen dragende kolommen in buitengevel, leuke kromming
Verder niet veel Nieuwe Bouwen in die tijd door economische crisis vanaf 1929
METROPOLIS
Film van Fritz Lang (1890-1976) Duitse regisseur (stomme film-zonder spraak)
Stad geïnspireerd op Science fiction-New York- tekeningen van Le Corbusier
Nazi’s begrijpen dat film krachtige propaganda is en vragen Lang voor de leiding
van de Duitse filmproductie. Lang vertrekt dezelfde dag naar Hollywood….
FILMMONTAGE
Sergei Eisenstein (1898-1948) maakt film Oktober in opdracht van leiding
communistische partij; eerbetoon aan revolutie in 1917
ontwikkelt attractie montage snelle ritmische montage van wisselende
attracties (voor de geluidsfilm-stomme film) Daarvoor lange shots.
Eisenstein kent Japanse taal, ontwikkelt daardoor filmtaal
bewondert Japanse kabuki theater dat zie je in zijn latere films
weinig tekst – maskers – symbolische kostuums – heftige gebaren-muziek
CHAPLIN ALS HITLER
Leni Riefenstahl (1902-2003) maakte Thriumph des Willens :
propagandafilm; verslag massabijeenkomst met Hitler in hoofdrol
Parodie hierop = The great dictator (1940) met Chaplin als Hitler
deze film is komisch maar laat ook grootheidswaan van Hitler zien
Chaplin acteert vanaf 1914 in eigen (stomme) films; komische zwerver
In The great Dictator voor het eerst gesproken geluid
SOCIAAL REALISME
Optimisme van Russische kunstenaars voor revolutie = achteraf naïef
Constructivisten realiseren weinig door:
1 Brood op de plank/schaarste
2 Opkomst sociaal realisme
Hierdoor raken avant-garde kunstenaars geïsoleerd
Lenin dood in 1924
In 1932 verbod op avant-garde kunst door Stalin
Kandinsky en El Lissitzky waren vertrokken naar het Westen-> Bauhaus
Meyerhold uit de gunst -> concentratiekamp, sterft daar in 1942
Stanislavsky = tegenstrever van Meyerhold: krijgt in 1937 Leninorde van Stalin
Malevitsj smokkelt zijn werk naar buitenland
Pas na 1991 (uiteenvallen Sovjet Unie): avantgardistische kunst weer te zien
ENTARTETE KUNST
Oost Europese kunstenaars vluchten rond 1920 naar Duitsland
In Duitsland komt dan fascisme op; kunnen ze ook niet werken
Hitler heeft cultuurpolitiek; nieuwe Germaanse kunst
vanaf 1933 in Duitsland vernietiging van modernisme – Bauhaus dicht
verbod op progressieve muziek (Brecht, jazz)
van in beslag genomen werk komt tentoonstelling: entartete Kunst
het werk wordt belachelijk gemaakt
Moderne kunstenaars in Duitsland; onderduiken of land verlaten
Hierdoor wordt New York nieuwe basis ontwikkeling moderne kunst