Griep en griepvaccinatie

Griep en
griepvaccinatie
Infodocument
GRIEP EN GRIEPVACCINATIE | INFODOCUMENT
Griep en griepvaccinatie
1 Wat is griep?
Griep wordt veroorzaakt door het influenzavirus en wordt daarom ook wel „influenza‟ genoemd. Het
influenzavirus veroorzaakt een infectie van de luchtwegen. Griep begint vaak plotseling met hoge
koorts en koude rillingen. Meestal krijgt u keelpijn, hoofdpijn en spierpijn in het hele lichaam.
Neusloop en -verstopping en droge hoest horen er ook bij. U kunt zich flink ziek voelen door griep.
Verkoudheid wordt vaak griep of grieperigheid genoemd, maar „echte‟ griep is iets anders.
Elk jaar krijgt gemiddeld ongeveer één op de tien mensen griep, meestal in de winter. U kunt elk jaar
opnieuw griep krijgen. In een griepseizoen kunnen er verschillende influenzavirussen tegelijk
voorkomen. Als veel mensen tegelijk griep hebben, noemen we dat een epidemie. Elk jaar sterven
er honderden mensen aan de gevolgen van griep.
2 Hoe gebeurt de besmetting met het griepvirus?
Griep is een besmettelijke ziekte die zich snel verspreidt. Het virus zit in druppeltjes snot, slijm en
speeksel en wordt gemakkelijk via de lucht of via de handen overgedragen bijvoorbeeld door
hoesten, niezen of praten, of door iemand de hand te geven. Wie veel op drukbezochte plaatsen
of in afgesloten ruimten verblijft, heeft meer kans besmet te worden. U raakt besmet als u het virus
inademt of wanneer het virus via uw handen in uw neus of mond komt. Het virus verspreidt zich in uw
hele lichaam, waardoor u klachten krijgt.
3
Hoe voorkom ik de overdracht van het virus?
Probeer te voorkomen dat u het griepvirus op anderen overdraagt. Bedek uw neus en mond als u
moet hoesten of niezen. Gebruik bij voorkeur papieren zakdoekjes en gooi deze weg na één keer
gebruik. Was regelmatig uw handen met water en zeep. Het influenzavirus zit op uw handen als u
uw neus of mond heeft aangeraakt. Daarom is het goed om na het snuiten, niezen of hoesten uw
handen te wassen. Probeer uw neus en mond verder zo min mogelijk aan te raken.
201507/Provikmo-I-1919
[email protected] · provikmo.be
2
GRIEP EN GRIEPVACCINATIE | INFODOCUMENT
4
Bestaan er geneesmiddelen om griep te
genezen?
Er zijn geen geneesmiddelen die de griep kunnen genezen. Antibiotica helpen niet tegen de griep.
Antibiotica werken namelijk alleen tegen bacteriën en niet tegen virussen. Antibiotica kunnen zinvol
zijn bij sommige verwikkelingen van griep (zoals een longontsteking).
Tegen koorts en pijn kunt u wel iets nemen, bijvoorbeeld paracetamol (zoals Dafalgan®).
Er zijn middelen die ervoor zorgen dat de griep wat korter duurt en dat de verschijnselen minder
heftig zijn. Deze middelen heten virusremmers. Bij mensen die verder gezond zijn hebben ze
nauwelijks enig effect. Ze worden daarom alleen bij uitzondering gebruikt als mensen heel weinig
afweer hebben, bijvoorbeeld mensen die besmet zijn met HIV of die medicijnen gebruiken die de
afweer verlagen.
5
Wat kan ik doen bij griep?
Als u griep heeft, is het goed om rust te nemen. U hoeft niet in bed te blijven, maar lichamelijke
inspanning kunt u beter vermijden. U voelt zelf aan of u rust nodig heeft.
Bij hoge koorts transpireert u veel. Hierdoor verliest u veel vocht. Zorg daarom dat u veel drinkt om
het vochtverlies in uw lichaam aan te vullen.
Griep gaat meestal vanzelf over. De koorts en pijn verdwijnen na drie tot vijf dagen. Het duurt soms
een paar weken voordat u zich weer helemaal de oude voelt. Soms gaat griep niet vanzelf over. Er
kunnen andere ziekten bijkomen die wél behandeld moeten worden, zoals een longontsteking.
Neem daarom zeker contact op met uw huisarts als u kortademig wordt; als er opvallend veel slijm
loskomt bij het hoesten; als u suf wordt; als u heel weinig drinkt of plast; als de koorts langer dan vijf
dagen aanhoudt of als u opnieuw koorts krijgt nadat u een paar dagen koortsvrij bent geweest.
6
Voor wie is vaccinatie tegen de griep nodig?
Het griepvaccin is sterk aangeraden voor:

zwangere vrouwen die in het tweede of derde trimester van hun zwangerschap zijn op het
ogenblik van het griepseizoen: zij hebben een grotere kans op miskraam bij griep;

iedereen vanaf de leeftijd van zes maanden met een hartziekte, longziekte zoals ernstig
astma of COPD (chronische bronchitis), lever- of nierziekte, diabetes (suikerziekte),
201507/Provikmo-I-1919
[email protected] · provikmo.be
3
GRIEP EN GRIEPVACCINATIE | INFODOCUMENT
chronische spierziekte, verminderde weerstand door andere ziekten of door een medische
behandeling: hun ziekte kan erger worden door de griep;

65-plussers: zij lopen wat meer risico op complicaties (vb. een longontsteking of uitdroging);

personen tussen 50 en 64 jaar, vooral als ze roken, excessief drinken of zwaarlijvig zijn;

personen die in een instelling of ziekenhuis verblijven;

kinderen tussen zes maanden en 18 jaar die een langdurige aspirinetherapie ondergaan;

iedereen die onder hetzelfde dak woont als risicopersonen of personen die zorgen voor
kinderen jonger dan zes maanden;

personen werkzaam in de gezondheidssector: zij kunnen immers griep overdragen aan
zwakke en zieke mensen;

Personen (o.a. beroepsfokkers) die door hun beroep met levend gevogelte en levende
varkens in contact komen alsook hun familieleden die onder hetzelfde dak wonen: zij lopen
immers het risico om tegelijk met een menselijk én dierlijk griepvirus besmet te raken: hierbij
bestaat een beperkt risico (vooral wanneer men niet gevaccineerd werd tegen het
menselijke griepvirus) dat er een nieuw „meng‟virus ontstaat dat zeer gevaarlijk en
besmettelijk kan zijn.
Daarnaast kan iedereen vanaf zes maand overwegen zich tegen griep te laten inenten. Vanuit
maatschappelijk oogpunt zijn er ook enkele voordelen van vaccinatie: minder arbeidsverzuim
(reductie van 23 tot 45%) en minder viruscirculatie in de winter. Hoe meer mensen zich in een bedrijf
laten vaccineren, hoe groter de invloed op de afwezigheid door griep.
7
Hoe, vanaf wanneer en hoelang werkt het
griepvaccin?
In de griepprik zit een vloeistof met daarin kleine stukjes van 3 of 4 verschillende soorten dode
griepvirussen, afhankelijk of een trivalent, dan wel een tetravalent vaccin gebruikt werd. Die stukjes
zijn onschadelijk. Uw lichaam maakt dan afweerstoffen tegen de griepvirussen die in de griepprik
zitten. De griepprik werkt al na twee weken. Als u na die twee weken besmet wordt met één van de
virussen uit de griepprik, heeft u al afweerstoffen om u tegen de griep te beschermen. U bent
gedurende 6 maanden beschermd.
Elk jaar kunnen er nieuwe griepvirussen zijn. Daarom zitten in de griepprik elk jaar andere
virusdeeltjes.
201507/Provikmo-I-1919
[email protected] · provikmo.be
4
GRIEP EN GRIEPVACCINATIE | INFODOCUMENT
8
Hoe wordt het vaccin toegediend?
De inspuiting wordt meestal in het spierweefsel, soms onder de huid of (enkel Intanza®) in de huid
van de bovenarm toegediend. Inspuiting in de bil is niet efficiënt.
9
Wanneer moet ik mij laten vaccineren?
Wanneer u tot een risicogroep behoort of wanneer u geen griep wenst door te maken, is het
verstandig om elk najaar de griepprik te halen. De beste periode is van oktober tot november
vermits griep het meest voorkomt van november tot maart.
Omdat griepvirussen voortdurend veranderen, bent u alleen beschermd tegen de griep als u ieder
jaar weer een nieuwe griepprik neemt.
10 Wanneer mag ik mij niet laten vaccineren?
Als u allergisch bent voor kippeneiwit (het virus wordt gekweekt in kippeneieren) of voor thiomersal
(een kwik bevattend bewaarmiddel), kunt u een heftige allergische reactie krijgen op de griepprik.
U mag de griepprik dan niet hebben. Ook wanneer u bij een vroegere vaccinatie een ongewenste
reactie kreeg mag u het vaccin niet meer krijgen.
Als u koorts heeft of een acute infectieziekte (bv. bronchitis) moet u de griepprik even uitstellen.
Verkoudheid is geen reden om de griepprik uit te stellen.
11 Welke bijwerkingen kunnen voorkomen na
vaccinatie?
Roodheid, pijn of zwelling op de plaats van de inspuiting komt voor. Hoofdpijn, koorts en spierpijn zijn
mogelijk. Deze ongemakken zijn onschuldig en verdwijnen spontaan na één à drie dagen.
12 Kan ik toch griep krijgen als ik gevaccineerd
ben?
Het vaccin bevat geen levend virus en kan dus geen griep veroorzaken. Het dode virus zet het
lichaam aan tot het produceren van specifieke antistoffen maar maakt niet ziek.
Als u gevaccineerd bent, kunt u toch nog griep krijgen. Bijvoorbeeld als u te laat werd
gevaccineerd (niet in oktober of november). Het duurt namelijk twee weken voor uw lichaam
voldoende afweerstoffen heeft gemaakt om u te beschermen tegen griep. Dus als u binnen die
twee weken met het griepvirus in aanraking komt, kunt u toch griep krijgen.
Bij tijdige vaccinatie biedt het vaccin een bescherming van 75-80%. Krijg je de ziekte toch, dan
genees je sneller en treden er minder verwikkelingen op.
201507/Provikmo-I-1919
[email protected] · provikmo.be
5
GRIEP EN GRIEPVACCINATIE | INFODOCUMENT
Bovendien beschermt het vaccin alleen tegen de griepvirussen die in het vaccin zitten. Als er
toevallig toch een virus opduikt dat niet in het vaccin zit, dan kan u toch ziek worden.
Indien uw afweersysteem door ziekte of ouderdom, of omdat u bepaalde geneesmiddelen moet
nemen, is verzwakt, dan kan het zijn dat het vaccin minder goed aanslaat en dus ook minder goed
beschermt. U kunt dan toch ziek worden. Maar meestal zijn de gevolgen minder erg.
Ten slotte beschermt het griepvaccin alleen tegen de griep en niet tegen andere virussen die
vergelijkbare klachten kunnen geven, zoals bijvoorbeeld een verkoudheid.
13 Is er een verschil in werkzaamheid tussen de
verschillende merken van griepvaccins?
Het tetravalente vaccin bevat een extra B-stam t.o.v. het trivalente vaccin. Uit direct vergelijkend
onderzoek tussen trivalente en tetravalente vaccins blijkt dat de immuunrespons op de
gemeenschappelijke influenza A- en B-viruscomponenten vergelijkbaar is; daarenboven lokken
tetravalente vaccins een immuunrespons uit op de influenza B-viruscomponent die wel in het
tetravalente vaccin maar niet in het trivalente vaccin aanwezig is.
Het potentiële voordeel van een tetravalent vaccin hangt ook af van de aard en de virulentie van
de circulerende influenzavirussen in een bepaald seizoen. Influenza B-virussen circuleren in de
meeste seizoenen duidelijk minder frequent dan influenza A-virussen.
Influenza B-virussen blijken bij volwassenen daarenboven minder ernstige influenza en minder
omvangrijke epidemieën te veroorzaken dan influenza A-virussen.
Tetravalente vaccins beperken de kans op “mismatch” tussen de influenza B-virus component in
het vaccin en de circulerende influenza B-virussen. Dit kan theoretische voordelen bieden, maar in
de Belgische situatie bestaan weinig argumenten om een duidelijke voorkeur te geven aan een
tetravalent vaccin. (bron: Belgisch Centrum voor Farmaco-therapeutische informatie)
14 Ik heb gelezen dat er twijfels zijn rond de
doeltreffendheid van het vaccin: klopt dit?
In 2011 verschenen enkele publicaties waarin het nut van systematische vaccinatie van
risicogroepen en ouderen in twijfel getrokken wordt omdat er geen goed wetenschappelijk bewijs
bestaat dat het vaccin inderdaad werkzaam en effectief is. De auteurs van deze artikels raden
echter niet af om deze risicogroepen voortaan niet meer te vaccineren. Wel wordt opgeroepen tot
het verzamelen van gegevens met meer bewijskracht over de doeltreffendheid van de
griepvaccinatie, wat moet toelaten de risicogroepen beter te definiëren. Er wordt ook aangegeven
dat er nood is aan meer doeltreffende influenzavaccins.
15 Praktische organisatie
Het vaccin wordt in de schouderspier hoog in de bovenarm gegeven. Gelieve deze regio vrij te
maken voor de toediening van het vaccin. U kiest best de arm waarmee u niet schrijft. Een lang
hemd met lange mouwen moet uitgetrokken worden. Nauw aansluitende bovenkledij (vb. pull)
moet uitgetrokken worden.
201507/Provikmo-I-1919
[email protected] · provikmo.be
6
GRIEP EN GRIEPVACCINATIE | INFODOCUMENT
Gelieve na het vaccin nog 30 minuten te wachten in de buurt van de arts (in elk geval wanneer het
de eerste keer was dat u zich liet vaccineren).
Veel werkgevers vragen een attest van een arts met de bevestiging dat het bestelde en betaalde
vaccin wel degelijk correct werd toegediend wanneer het vaccin niet kon toegediend worden
door de bedrijfsarts. Vergeet dit attest niet te vragen aan uw (huis)arts.
© Provikmo 2015,
Provikmo geeft u deze informatie op vrijwillige basis. Daarbij streven wij er steeds naar om dit op een
zeer zorgvuldige manier te doen. Gelet op deze middelenverbintenis, kan op basis van deze
informatie nooit de aansprakelijkheid van Provikmo vzw ingeroepen worden.
201507/Provikmo-I-1919
[email protected] · provikmo.be
7