Kliniek endocrinologie

Kliniek endocrinologie
Dirk Vanderschueren
Kliniek
• Vrouw 64 jaar
• Geen klachten – wel wat meer depressief
• MVG: negatief buiten polsfractuur 5 jaar geleden
• KO: BD 140-80, pols 88, gekende goiter
Kliniek
• Vrouw 64 jaar
• Biochemie:
Normaal ionogram – creatinine –albumine- TSH
Calcium : 11.3 mg/dl ( 8.5-10.5)
P:
1.8 mg/dl ( 3-4.5)
Albumin 4.1 g/dl ( 3.5-5.5)
Welke verdere bepaling? Mogelijke diagnose ?
Kliniek
• Vrouw 64 jaar
• Biochemie:
Normaal ionogram – creatinine –albumine- TSH
Calcium : 11.3 mg/dl ( 8.5-10.5)
P:
1.8 mg/dl ( 3-4.5)
Albumin 4.1 g/dl ( 3.5-5.5)
PTH :
80 ng/l ( 15.0 - 65.0)
25-OH vitamine D : 20 µg/L (11.0 - 60.0)
PTH concentrations in hyper- and hypocalcemia
Primary hyperparathyroidism
Hypercalcemia of malignancy
Hypoparathyroidism
Normal
Changing presentation of primary
hyperparathyroidism
80
nephrolithiasis
bone disease
asymptomtic
percent
60
40
20
0
1930-1965
1965-1974
1986-1990
kliniek
• vrouw 34 jaar
•
9 maanden geleden gestopt met de pil ( heeft deze genomen sedert
16 jaar)
• Amenorhee – heeft duphaston gekregen zonder bloedverlies
• Nooit zwanger / weinig sport/ geen medicatie
kliniek
•
vrouw 34 jaar oud
•
60 kg voor 168 cm
•
BD 110/68 - pols 78
•
Normaal gynaecologisch onderzoek, normaal algemeen onderzoek
•
Schildklier : niet palpabel
Differentieel diagnose – welke bepalingen ?
kliniek
•
vrouw 34 jaar oud
•
Beta-HCG : negatief
•
Complet, ionogram, glycemie : normaal
•
TSH : 0.8 mU/l (0.1-4 mU/L)
•
FSH: 3 mU/L
Normaal :
•
folliculair: 3.5 - 12.5 IU/L ovulatoir: 4.7 - 21.5 IU/L luteaal: 1.7 - 7.7 IU/L postmenopauzaal: 25.8 - 134.8 IU/L
Prolactine: 94.5 ng/ml ( 5-25ng/ml)
Ranges of serum prolactin concentrations in
several causes of hyperprolactinemia
Hypersecretie adenohypofyse
Prolactine
Causaal
Medicamenteus
Dopamine agonisten: bromocriptine (Parlodel), cabergoline (Sostilar) ,
quinagolide ( Norprolac)
zo zwangerschapswens : meestal stop tijdens zwangerschap
Heelkunde
enkel bij compressie
Kliniek





vrouw 38 jaar
Moeheid
5 kg vermagering
Duizelig bij rechtkomen
Amenorhee sedert 4 maanden
 BD 90/50 staande 80/30 /pols van 90 naar 120
Kliniek
vrouw 38 jaar
Natrium 124 meq/l( 135-145)
Kalium 5.8 meq/l ( 3.5-5.0)
Glucose, random 55 mg/dl
Creatinine, ureum normaal
Welke bijkomende bepalingen ?
Kliniek
 vrouw 38 jaar
 Cortisol 8 am : 2 µg/dL( 9.4 - 26.0)
 60 ‘ na Synacten (ACTH) IM : 4 µg/dL
 ACTH : 200 ng/l (5-60)
Bijnierschorshypofunctie
Cortisol deficientie
• cortisol / transcortine s’morgens voor of na stimulatie
ACTH ( primair) of ITT-CRH ( secundair)
• ACTH hoog zo primair
Aldosterone deficientie
• aldosterone laag
• plasma renine activiteit hoog
Bijnierschorshypofunctie
Cortisol deficientie:
hydrocortisone PO ( IV)
Aldosterone deficientie
9 a fludrocortisone PO
Idenficatiekaart en educatie ( stress rules)
kliniek
• man 65 jaar oud
• Roker +++ : sinds jeugd 1 pakje per dag
• Aanhoudende prikkelhoest, moe
•
vermagering
kliniek
Man 65 jaar
KO
• mager 70 kg ( -7 kg) voor 175 cm
•
Zwak vesiculair adem geruis, geen wheezing
•
BD 140 /82 liggend en staand / pols 88 regelmatig
•
Abdomen : normaal
•
Neurologisch : normaal
•
Geen oedemen , normale cvd
kliniek
•
man 65 jaar oud
•
Serum Natrium : 123 meg/l ( 135-145 meq/l)
•
Serum ureum , kalium, creatinine , levertesten : normaal
Differentieel diagnose ? Bijkomende bepalingen ?
Hyponatremie
•
Hyponatremie ( <120 meq/l) bij euvolemische patient zonder cerebrale stoornissen
•
zonder aangepaste lage urinaire osmolariteit ?
Differentieel diagnose hyponatremie bij :
hypovolemie : renaal ( diuretica addison ) of extrarenaal verlies
Hypervolemie : nier-lever –hartfalen
Euvolemie: oa primaire polydipsie, hypothyroidie / SIADH
kliniek
•
man 65 jaar oud
•
Natrium : 123 meg/l ( 135-145 meq/l)
•
Urine osmolaliteit : 600 mmol/Kg H2O
•
Urine natrium : 149 mmol/L ( 54.0 - 150.0)
•
TSH 1.0 mU/L ( 0.1-4 mU/L)
•
Cortisol 8 am : 19 ug/dl (10-20)
Syndrome of Inappropriate ADH Secretion
(SIADH)
Hypersecretie ADH tgv
• aandoeningen CZS
• aandoeningen thorax: cave longcarcinoma
• majeure chirurgie
• medicatie ( desmopressine, cyclofosfamide, ssri’s…)
Syndrome of Inappropriate ADH Secretion
(SIADH)
• Vochtrestrictie !!!
• causaal
kliniek
•
vrouw 24 jaar
•
Sinds 2-3 jaar zeer veel dorst ( vooral drang naar ijskoud water)
•
enorm veel plassen : gaat om 2 uur na toilet ook s’nachts ( kan niet meer
dan 2 uur slapen)
•
MVG blanco. Ze neemt de pil maar geen andere medicatie.
•
KO normaal BD 106/66 pols 88 – geen oedemen
Differentieel diagnose ? Bijkomende bepalingen ?
kliniek
vrouw 24 jaar
• Serum
natrium : 144 meq/l (135-145 meq/l)
kalium : 4.2 meg/l (3.5 -5 meg/l)
osmolaliteit : 294 m mmol/kg ( 285-295)
Complet , nierfunctie, glucose normaal
• Urine:
Kleur : geel , helder
Stix voor glucose, proteinen , ketonen : negatief
Densiteit 1.001 ( 1.001-1020)
osmolaliteit : 75 mmol/ Kg ( 50-1200)
Diagnose:
Centrale diabetes Insipidus
• Hypotone Urine:
- lage osmaliteit: -300 mosmol/kg)/ lager dan plasma
- lage densiteit: < 1.005
•
hypertoniciteit serum: serum natrium > 140-145 mEq/l
- osmolaliteit hoog
• Dorstproef in ziekenhuis:
• ADH analoog toediening ter differentieel diagnose met nefrogene diabetes
insipidus
•
Blijft over ter differentieel diagnose nadien: primaire polydipsie of
iatrogeen ( te veel vocht)
Behandeling:
Diabetes Insipidus
• Vocht: cave deshydradatie!!
• DDAVP (Desamino-D-Arginine Vasopressin)= Minrin
• 10-20 micrograms 1-3 /dag via intranasaal route
• ADH resistentie : primair en/of medicatie ( amiloride, NSAID,
thiazide , ….)
• Verwittigingskaart !!
Kliniek
vrouw 32 jaar
• 2 maand geleden schildklieroperatie gehad
•
Neemt 125 µg l-thyroxine per dag en een supplement
calcium van 600 mg met 300 E Vitamine D
• zeer veel last van parestesien in de handen –kan niet meer
slapen s’nachts
Diagnose en bijkomende bepalingen ?
Kliniek
• Calcium : 7.0 mg/dl ( 8.5-10.5)
•
P:
• Albumin
•
5.2 mg/dl ( 3-4.5)
4.1 g/dl ( 3.5-5.5)
Normaal complet – ionogram – creatinine –
levertesten – alkalische fosfatasen- TSH
Hypofunctie bijschildklier = hypoparathyroidie
= hypocalcemie
•
Vals (laag eiwit) calcium ( 8.5-10.5 mg/dl)
40 % eiwit gebonden dwz - calcium 0.8 mg/dl / 1g/dl albumin
• Vitamine D: malabsorptie (bariatie) – metabolisatie (antiepileptica)
• Magnesium
• (pancreatitis)
PTH : Laag bij hypopara – hoog pseudohypopara
Hypofunctie bijschildklier = hypoparathyroidie
= hypocalcemie
• Calcium PO
• 1a ( of 1,25a) vitamine D PO
Kliniek
vrouw 21 jaar
Natrium 140 meq/l ( 135-145)
Kalium 3.6 meg/l ( 3.5-5.0)
LH 5 mU/l
FSH 5 mU/l
Testosterone 154 ng/dl ( 20-70)
DHEAS: 842 µg/dl ( 80-440)
Kliniek
vrouw 21 jaar
 Sedert start van menarche (13 jaar) overmatige storende beharing
aangezicht en op lichaam ondanks maximaal epileren
 de grootste van de klas als kind maar nu eerder klein als volwassene

altijd ‘onregelmatige regels’
 Maakt zich zorgen over uiterlijk en mogelijkheid zwangerschap later
Differentieel diagnose hirsutisme - virilisatie
• PCOS : hypofyse - ovaria (bijnieren)
LH - androgenen (insuline )
• Tumor bijnier - ovaria
•
Cushing syndroom
•
Congenitale bijnierschorshyperplasie
• Idiopathisch
Hyperfunctie bijnierschors
androgenen
• Congenitale bijnierschorshyperplasie
• 21-hydroxylase deficientie
- verhoogde androgenen
- verhoogde precursor= 17-0H progesterone voor of na ACTH
- klassieke vorm ( salt-losing) versus late onset