bloed - UZ Leuven

Practicum
Laboratoriumgeneeskunde
Dr. Pieter Vermeersch
Prof. Norbert Blanckaert
Practicum
laboratoriumgeneeskunde
1. Pre-analytische fase
2. Basisprincipes celtelling
3. Labobezoek
‘OUTCOME’ EFFECT
MEDISCHE BESLISSING
MEDISCHE VRAAG
TEST AANVRAAG
LEZEN & INTERPRETEREN
VAN RAPPORT
TRANSPORT VAN
RAPPORT
TRANSPORT VAN TESTAANVRAAG
PATIENT VOORBEREIDING
PRE-ANALYTISCHE
FASE
TESTRESULTAAT
BEMONSTERING
inclusief IDENTIFICATIE
MONSTER CONDITIONERING
TRANSPORT
RAPPORTEREN
RESULTAAT VALIDATIE
PROTOCOLERING
MONSTERVOORBEREIDING
LABORATORIUM
ANALYSE
Foutenbronnen
‘OUTCOME’ EFFECT
MEDISCHE BESLISSING
MEDISCHE VRAAG
TEST AANVRAAG
LEZEN & INTERPRETEREN
VAN RAPPORT
TRANSPORT VAN
RAPPORT
TRANSPORT VAN TESTAANVRAAG
PATIENT VOORBEREIDING
PRE-ANALYTISCHE
FASE
TESTRESULTAAT
BEMONSTERING
inclusief IDENTIFICATIE
MONSTER CONDITIONERING
TRANSPORT
RAPPORTEREN
RESULTAAT VALIDATIE
PROTOCOLERING
MONSTERVOORBEREIDING
LABORATORIUM
ANALYSE
Specimens
• BLOED
→ ARTERIEEL
→ CAPILLAIR
→ VENEUS
Bloedcomponenten
• Volbloed = plasma + bloedcellen
• Plasma = serum + stollingsfactoren
Serum
Stollingsfactoren
Rode bloedcellen
Witte bloedcellen
Bloedplaatjes
Specimens
• BLOED
→ ARTERIEEL
→ CAPILLAIR
→ VENEUS
• URINE
→ VERS URINESTAAL
→ URINEDEBIET
24-uurs urinecollectie
Specimens
• BLOED
→ ARTERIEEL
→ CAPILLAIR
→ VENEUS
• URINE
→ VERS URINESTAAL
→ URINEDEBIET
• ANDERE
Faeces, amnionsvocht, lumbaalvocht, ascitesvocht, saliva,maagvocht, …
‘OUTCOME’ EFFECT
MEDISCHE BESLISSING
MEDISCHE VRAAG
TEST AANVRAAG
LEZEN & INTERPRETEREN
VAN RAPPORT
TRANSPORT VAN TESTAANVRAAG
PATIENT VOORBEREIDING
TRANSPORT VAN
RAPPORT
BEMONSTERING
inclusief IDENTIFICATIE
TESTRESULTAAT
MONSTER CONDITIONERING
TRANSPORT
RAPPORTEREN
RESULTAAT VALIDATIE
PROTOCOLERING
MONSTERVOORBEREIDING
LABORATORIUM
ANALYSE
Patiëntvoorbereiding
CONTROLEERBAAR
NIETCONTROLEERBAAR
→ afnametijdstip
→ leeftijd
→ voedselinname
→ geslacht
→ houding
→ ras
‘OUTCOME’ EFFECT
MEDISCHE BESLISSING
MEDISCHE VRAAG
TEST AANVRAAG
LEZEN & INTERPRETEREN
VAN RAPPORT
TRANSPORT VAN TESTAANVRAAG
PATIENT VOORBEREIDING
TRANSPORT VAN
RAPPORT
BEMONSTERING
inclusief IDENTIFICATIE
TESTRESULTAAT
MONSTER CONDITIONERING
TRANSPORT
RAPPORTEREN
RESULTAAT VALIDATIE
PROTOCOLERING
MONSTERVOORBEREIDING
LABORATORIUM
ANALYSE
INTERNATIONALE KLEURCODES
Veneus bloed
KLEURTUBE
ADDITIEVEN
TESTEN
EDTA
Hematologie
Serumtube
(Gel en clotactivator)
Serologie en
Biochemie
Natriumcitraat
0,109M
Coagulatietesten
Droge
Serumtube
Biochemie
Lithium
heparine
Biochemie en
immunologie
Natrium
fluoride/oxalaat
Glucose
Stollingscascade
EXTRINSIEKE WEG
INTRINSIEKE WEG
F VII
Weefseltromboplastine
F XII, F XI
F IX, F VIII
Ca++, BP
F X, F V
Ca++, BP
Protrombine
(=F II)
Fibrinogeen
Trombine
(=F IIa)
Fibrine
Serum
• Met clot activator
• Met gel
• Centrifugeren
Stollingscascade
EXTRINSIEKE WEG
F VII
Weefseltromboplastine
CHELATOREN
INTRINSIEKE WEG
Irreversiebel (EDTA)
Reversiebel (Citraat)
F XII, F XI
F IX, F VIII
Ca++, BP
F X, F V
Ca++, BP
Protrombine
(=F II)
Fibrinogeen
HEPARINE
Trombine
(=F IIa)
Fibrine
Plasma of volbloed
• Met anticoagulans
– Heparine
• Met of zonder gel
– EDTA
– Citraat
– Oxalaat
Volgorde
Eventuele hemoculturen
Droge serumtube
Serumtube met gelseparator
Citraat-tube
Li-Heparine Plasmatube
K2-EDTA Plasmatube
Fluoride/oxalaat tube
Verkeerde staalname
Buis
Serum Heparine
EDTA
Na+-Citraat
Dilutie
Geen
<1/100
<1/100
1/10
Na+
139.6
139.2
138.8
162.3 ⇑
K+
4.45
4.09
22.48 ⇑
3.63 ↓
Cl-
104.6
104.3
97.6
83.9 ↓
Ca2+
9.50
9.04
0.00 ⇓
7.52 ↓
Mg2+
2.00
1.99
0.14 ⇓
2.55
Glucose
101.8
98.6
102.0
94.4
Alk. Fosfatase
136
133
0⇓
106
AST
23.2
22.5
22.9
19.0
ALT
14.5
14.5
17.4
10.1
Gamma-GT
26
27.5
27.3
22.9
Creatine Kinase
138
136
137
113
Albumine
49.2
48.6
49.3
42.7
‘OUTCOME’ EFFECT
MEDISCHE BESLISSING
MEDISCHE VRAAG
TEST AANVRAAG
LEZEN & INTERPRETEREN
VAN RAPPORT
TRANSPORT VAN TESTAANVRAAG
PATIENT VOORBEREIDING
TRANSPORT VAN
RAPPORT
BEMONSTERING
inclusief IDENTIFICATIE
TESTRESULTAAT
MONSTER CONDITIONERING
TRANSPORT
RAPPORTEREN
RESULTAAT VALIDATIE
PROTOCOLERING
MONSTERVOORBEREIDING
LABORATORIUM
ANALYSE
Practicum
laboratoriumgeneeskunde
1. Pre-analytische fase
2. Basisprincipes celtelling
3. Labobezoek
Complet formule
Basisprincipes celtelling
a) Electrische impedantie
⇒ RBC, WBC en PLT
b) RBC parameters
c) Differentiële WBC telling
Elektrische impedantie
• Stroomdoorgang wordt verstoord
wanneer een cel passeert. Daardoor
wordt een elektrische puls
gegenereerd.
vacuüm
elektrolyt
Opening van 70100µm
Elektrische impedantie
impedantie
impedantie
tijd
tijd
RBC parameters
RBC parameters
1) Gemeten parameters
-
Hemoglobine (Hb)
RBC aantal
Mean corpuscular volume (MCV)
RDW: maat spreiding MCV
2) Berekende parameters
- Hematocriet (%) = MCV x RBC aantal
- MCH = Hb / RBC
- MCHC = Hb / Hct
RBC parameters
3) Reticulocyten
- onrijpe mature RBC
- bevat veel RNA, maar geen kern
- perifeer verlies RBC (b.v. bloeding, hemolyse)
⇒ toename aantal reticulocyten
⇔ gestoorde RBC aanmaak
- bekijk het absolute aantal, niet het percentage
Wat?
• WBC differentiatie
– Neutrofielen
– Basofielen
– Eosinofielen
– Lymfocyten
– Monocyten
Lichtverstrooiing
D
D
Forward
scatter
Side
scatter
Laserlicht
Lichtverstrooiing
Doorlooptijden
• Celtelling + automatische formule:
• 4-14 minuten
• Reticulocyten: 5-15 minuten
• Uitstrijkje:
– Aanmaak: 5-15 minuten
– Kleuren: 22 minuten
– Drogen: 10 minuten
– Afwerking: 3 minuten
Analyse + validatie: 10-20 minuten
Practicum
laboratoriumgeneeskunde
1. Pre-analytische fase
2. Basisprincipes celtelling
3. Labobezoek
Pre-analytisch
Aanvraag
Analyse
Afname
Transport
Staalvoorbereiding
Staalreceptie
Conditionering
Pre-analytisch
Aanvraag
Analyse
Afname
Transport
Staalvoorbereiding
Staalreceptie
Conditionering
Pre-analytisch
Aanvraag
Analyse
Afname
Transport
Staalreceptie
Post-analytisch
Analyse
Rapport
Beslissing
staalbewaring
Advies
Verkeerde staalname
Serum
LiHep
EDTA
NaCitraat
NaF/KOx
Na+
139.6
139.2
138.8
162.3
212.5
K+
4.45
4.09
22.48
3.63
42.59
Cl-
104.6
104.3
97.6
83.9
108.3
HCO3-
27.7
27.7
25.1
21.9
27.7
Ca2+
9.5
9.04
-0.30
7.52
0.38
Mg2+
2.00
1.99
0.14
2.55
1.6
Glucose
101.8
98.6
102.0
94.4
103.6
Albumine
49.2
48.6
49.3
42.7
42.5
Alk. Fosfatase
136
133
-2
106
111
AST
23.2
22.5
22.9
19.0
20.0
ALT
14.5
14.5
17.4
10.1
12.6
GGT
26
27.5
27.3
22.9
21.8
CK
138
136
137
113
115