Informatiebrochure
advertisement
Informatiebrochure voor patiënten en familie Hartoperatie et ingt u m imelda omr zorg Inhoud 2 Voorwoord De normale werking van het hart Wat kan er mis gaan en wat kan er aan verholpen worden? 1. Defecten aan hartkleppen 2. Vernauwingen aan de kransslagaders Beslissing tot operatie Praktische tips De opname in het ziekenhuis 1. Dag van de opname 2. Dag van de operatie 3. Verblijf op intensieve zorgen 4. Terug op de afdeling Terug naar huis Cardiale revalidatie Tot slot 3 4 6 6 8 10 10 11 11 13 14 16 18 20 21 Voorwoord Een ziekenhuisopname is een ingrijpende gebeurtenis die heel wat vragen en onzekerheden met zich mee kan brengen. Deze brochure wil u informatie geven over alles wat bij uw operatie komt kijken. Ze biedt een eerste antwoord op vele vragen en is een praktische gids tijdens uw verblijf. Aarzel niet om meer uitleg te vragen. U kunt hiervoor altijd terecht bij de artsen of de verpleegkundigen. Wij wensen u een spoedig herstel en een aangenaam verblijf in ons ziekenhuis. Het team van Hava 2 3 De normale werking van het hart Het hart kan u best vergelijken met een holle spier ter grootte van een gebalde vuist. Uw hartspier zorgt ervoor dat uw lichaam de nodige energie krijgt. Het bloed wordt doorheen uw lichaam gepompt. Dit bloed brengt voedingsstoffen en zuurstof aan en voert afvalstoffen af. In het hart onderscheiden we een linkerhelft en een rechterhelft. In iedere helft liggen kleppen. De kleppen verdelen iedere harthelft in een bovendeel met de voorkamers en een onderdeel met de kamers. Tussen de voorkamers en de kamers en bij de overgang van de kamers naar de grote slagaders (aorta en arteria pulmonalis of longslagader) liggen de hartkleppen. Het zijn de terugslagkleppen die ervoor zorgen dat het bloed niet kan terugstromen. 4 U kan dit zien op de volgende afbeelding: Het bloed stroomt dus als volgt: van de voorkamers naar de kamers van de rechterkamer naar de longen om zuurstof op te halen en om de afvalstoffen (CO2) af te geven. van de linkerkamer naar de aorta en verder doorheen het hele lichaam met zuurstofrijk bloed. De hartspier zelf moet ook van zuurstofrijk bloed voorzien worden. Dit gebeurt door de kransslagaders of de coronaire arteriën. Deze ontspringen vanuit de aorta en lopen als een krans rondom de hartspier. 5 U kan dit zien op de volgende afbeelding. Aorta Linker Kransslagader Rechter Kransslagader Wat kan er mis gaan en wat kan er aan verholpen worden? Er kunnen verschillende aandoeningen zijn waardoor het hart in problemen komt. Wij beperken ons hier echter tot het opsommen van de twee meest voorkomende aandoeningen; namelijk hartklepproblemen en vernauwingen aan de kransslagaders. 1. Defecten aan hartkleppen. 6 De hartkleppen hebben een heel belangrijke functie. Zij zorgen ervoor dat het bloed steeds in de juiste richting stroomt. Een gezonde klep werkt dus maar in één richting. Indien een klep niet goed opent, stroomt het bloed er niet goed door. Anderzijds indien een klep niet goed sluit, krijgt het bloed de kans terug te stromen. In beide gevallen kunt u dan klachten ondervinden zoals benauwdheid, kortademigheid, vermoeidheid, duizeligheid of syncope. We onderscheiden twee belangrijke afwijkingen: De klepstenose De kleppen zijn verhard, vergroeid of vernauwd en laten minder bloed door. De klepinsufficiëntie De kleppen sluiten niet meer goed af. Het hart wordt overbelast en zet langzaam uit. Het bloed wordt onvoldoende verder gepompt. Bij inspanning wordt men vlugger moe en kortademig omdat er niet genoeg bloed naar de weefsels gestuurd wordt. Als bij u hartkleplijden is vastgesteld, bent u waarschijnlijk al langer in opvolging bij een cardioloog. Op zeker moment kan hij het voor u noodzakelijk achten dat een hartklepoperatie aangewezen is. Bij een hartklepoperatie wordt er aan de binnenkant van uw hart gewerkt. Hiervoor dient het hart tijdelijk te worden stilgelegd en dus aangeschakeld te worden aan een kunsthart. De hartklep kan hersteld worden, waarbij o.a. gebruik gemaakt wordt van een klepring en zodoende de eigen hartklep te bewaren. In andere gevallen dient de volledige hartklep vervangen te worden door een kunstklep. Men onderscheidt twee types van kunstkleppen; zijnde mechanische en biologische. Uw chirurg zal met u bespreken welk type klep het beste voor u geschikt is. De keuze van kunstklep zal bepalend zijn of je al dan niet levenslang bloedverdunnende medicatie zal moeten innemen. Op onderstaande afbeeldingen ziet u voorbeelden van kunstkleppen en de klepring. Mechanische klep Biologische kunstklep Mitralisklepring 7 2. Vernauwingen van de kransslagaders. Zoals eerder vermeld, heeft het hart zelf ook zuurstofrijk bloed nodig om te kunnen werken. Dit bloed wordt aangebracht door de kransslagaders of coronaire arteriën. Ten gevolge van aderverkalking of arteriosclerose gebeurt het dat deze coronaire slagaders gedeeltelijk of helemaal verstopt geraken. Zij kunnen er dan niet meer voor instaan dat er voldoende bloed op de plaats komt waar het nodig is om het hart van zuurstof te voorzien. Het gevolg hiervan is een pijnlijk, toesnoerend, beklemmend gevoel in de borstkas. We noemen dit angina pectoris of angor. Wanneer de vernauwing klein is, zal u pas pijn voelen bij zware inspanningen. 8 Naarmate de coronairen meer en meer verstopt geraken zal de pijn ook opkomen bij lichtere inspanningen of zelfs in rust. Indien we deze situatie onbehandeld laten kan dit verder evolueren naar een hartinfarct. Daarom is behandeling noodzakelijk. Wanneer een operatie aangewezen is wordt de vernauwde kransslagader overbrugd. Zulk een overbrugging noemen we een coronaire bypass. Voor deze overbruggingen gebruikt men bloedvaten van elders uit het lichaam. Bijvoorbeeld aders uit de benen of slagader uit de borstholte. Achteraf zult u hiervan weinig of geen ongemak ondervinden. Op onderstaande afbeelding ziet u enkele voorbeelden van kransslagaderoverbruggingen. BYPASS BYPASS 9 Beslissing tot operatie Na een hartkatheterisatie werd u meegedeeld dat een operatie voor u de beste oplossing is. In overleg met uw huisarts, cardioloog en chirurg wordt een opnamedatum in het ziekenhuis en een operatiedatum afgesproken. Het is raadzaam er rekening mee te houden dat, in uitzonderlijke gevallen, uw operatie kan uitgesteld worden naar een volgende dag wegens een spoedeisende operatie van een andere patiënt. Praktische tips Stop met roken. Dit is noodzakelijk voor een goede revalidatie na de operatie. 10 Begin tijdig met de voorbereidende oefeningen; uw cardiochirurg zal u hiervoor verwijzen naar een kinesist die u ademhalingsoefeningen, algemene ontspanningsoefeningen en de juiste hoesttechniek aanleert. Voor een klepoperatie moet u steeds de tanden laten verzorgen. Slechte tanden of tandvleesontstekingen kunnen het gevaar op infectie verhogen. Deze infectie zou zich op de prothese kunnen nestelen. Volg nauwkeurig het voorgeschreven dieet. Neem uw medicatie op het juiste tijdstip en let op de juiste dosering. Indien u bloedverdunnende geneesmiddelen neemt, stopt u hiermee enkele dagen voor de operatie. Dit in overleg met uw arts. In geval van problemen of twijfel zoekt u best uw hartchirurg op voor een gesprek. Het is duidelijk dat we niet alle angst en onzekerheden kunnen wegnemen, maar u kunt daar zelf aan meewerken. Tracht zo veel mogelijk informatie in te winnen. Deze brochure is zeker al een hulpmiddel. De opname in het ziekenhuis Een normaal ziekenhuisverblijf na deze ingreep duurt gemiddeld 9 dagen. 1. Dag van de opname U meldt zich op de afgesproken datum van opname bij de opnamedienst. Deze bevindt zich rechts naast de receptie. Gelieve uw identiteitskaart, SIS-kaart, bloedgroepkaart en onderzoeksresultaten (bv. van de longen (RX-foto)) mee te brengen. U wordt naar de dienst HAVA 2 begeleid waar u een kamer toegewezen krijgt. In de mate van het mogelijke zal er met uw kamerkeuze rekening gehouden worden. Een verpleegkundige ontvangt u op de afdeling en zorgt voor uw opname. Zij brengt u naar de kamer en geeft u een infobrochure van de afdeling. Zij maakt tijd voor een gesprek. Gelieve tijdens dit gesprek alle informatie die volgens u belangrijk is door te geven (medicatie, allergieën, telefoonnummers van familie, enz.). Zij zal ook uw familie informeren. Een kinesist van de cardiale revalidatie zal u tijdens een gesprek inlichten over het verloop van de volgende dagen. De ademhaling wordt gecontroleerd en er worden nog wat tips gegeven over de juiste techniek van hoesten en 'huffen'. Zodoende kunt u zonder te veel ongemakken eventuele fluimen beter ophoesten na de ingreep. Hier is ook wat tijd voorzien om vragen te stellen. Omdat dagelijks nieuwe patiënten worden opgenomen, kan men u niet altijd verzekeren dat u na de operatie op dezelfde kamer terugkomt. Breng daarom alleen het strikt noodzakelijke mee. Zodra u van intensieve zorgen teruggekeerd bent, kan u meer persoonlijk gerief laten meebrengen. 11 1. Dag van de opname Breng zeker geen waardevolle voorwerpen mee. Persoonlijke bagage, horloge, bril, eventueel tandprothesen enz. kunnen op de afdeling in bewaring gegeven worden tijdens uw verblijf op intensieve zorgen. Volgende onderzoeken staan nog op het programma: 12 RX-foto van de longen Bloedafname EKG-film van het hart Wegen, bloeddruk, pols, zuurstofsaturatie en temperatuurmeting Longfunctie-onderzoek Duplex halsvaten Veneuze duplex van de onderste ledematen (Sommige van deze onderzoeken zijn waarschijnlijk nog recent gebeurd. De arts beslist of deze moeten herhaald worden.) De avond voor de operatie wordt begonnen met de directe voorbereiding: Om infectiegevaar te vermijden wordt u volledig onthaard vanaf de halsstreek tot aan de enkels. Indien u de volgende dag als tweede geopereerd wordt, zal dit pas de ochtend voor uw operatie gebeuren. U krijgt een lavement om de darmen volledig te ledigen. Men zal u vragen een douche te nemen met ontsmettende zeep. De anesthesist komt langs. Uw hartchirurg komt langs. U mag niet meer eten en drinken vanaf middernacht. Voor een goede nachtrust kan u aan de verpleging een slaaptablet vragen. 2. Dag van de operatie U neemt opnieuw een douche met ontsmettende zeep. (Indien u als tweede geopereerd wordt die dag zal men u eerst ontharen.) Na uw douche doet u een operatiehemdje aan. Verwijder horloge, bril, ringen (en andere juwelen) en loszittende tandprothesen. Als voorbereiding op de operatie krijgt u een licht kalmeringsmiddel. Even later wordt u vervoerd naar de operatiekamer voor de eigenlijke ingreep. Deze zal bij een normaal verloop ongeveer een viertal uren duren. In de operatiekamer nemen de verpleegkundigen de zorg en verantwoordelijkheid over. De anesthesist zal u na het prikken van een infuus onder verdoving brengen. 13 3. Verblijf op intensieve zorgen Na de operatie zal men u naar de afdeling intensieve zorgen brengen. Daar zult u gemiddeld 2 dagen verblijven. Een hartoperatie is een ingrijpende gebeurtenis voor uw lichaam. Het is dan ook nodig dat u onder een voortdurend toezicht staat. Om dit toezicht zo optimaal mogelijk te laten verlopen, doet men beroep op verschillende apparaten. Uw hartritme, bloeddruk en polsfrequentie zullen doorlopend gecontroleerd worden. 14 Bij het wakker worden kan u niet praten omdat u nog een beademingstube in de mond heeft. De ademhaling zal overgenomen worden door het beademingstoestel totdat u goed wakker bent en voldoende zelfstandig ademt. Uw handen zullen vastgemaakt zijn opdat u niet accidenteel de tube verwijdert. Naast de thoraxdrains, die ervoor zorgen dat overtollig bloed en wondvocht uit de borstholte wordt afgevoerd, zal u eveneens een blaassonde hebben. Deze sonde zit in de urineblaas en is verbonden met een zakje waardoor de artsen en verpleegkundigen perfect kunnen nagaan hoeveel u plast. Door de aanwezigheid van de sonde hoeft u niet op de pan of in een urinaal te wateren. Op uw borstkas zijn ook nog pacemakerdraadjes bevestigd. Deze kunnen zo nodig uw hartritme ondersteunen. Dit alles behoort tot het normaal verloop van uw ingreep. Onmiddellijk na de operatie wordt uw familie opgebeld door het operatieteam. De volgende bezoekuren gelden op intensieve zorgen (maximum drie personen): 11u00 - 11u30 15u30 - 16u00 19u30 - 20u00 Buiten deze bezoekuren kan uw naaste familie zich informeren naar uw toestand op het telefoonnummer 015 50 53 50. De artsen kan u bereiken tussen 11 en 11.30 uur en tussen 15.30 en 16 uur. Om uw privacy te garanderen is de uitleg aan de telefoon beperkt. 15 Een team van artsen en verpleegkundigen zal de klok rond je toestand controleren en evalueren. Ook de kinesist zal u op deze afdeling begeleiden. Hierbij komen de oefeningen die u voor de operatie werden aangeleerd van pas. Het is belangrijk deze instructies goed op te volgen om zodoende infecties van de luchtwegen trachten te vermijden. Een goede ademhaling is essentieel om complicaties te vermijden. 4. Terug op de afdeling Het kan gebeuren dat de overgang van de afdeling intensieve zorgen naar de verpleegafdeling voor u een angstaanjagende gebeurtenis is. U bent nu immers niet meer onder continue bewaking. De verhuis op zich is echter een teken dat uw toestand bevredigend en stabiel is. De verpleegkundigen van HAVA 2 kennen deze situatie en zorgen er voor dat u zich veilig voelt. Uw hartritme wordt vanaf nu verder opgevolgd door een zendertje (telemetrie). Hiervoor worden elektrodes op uw lichaam gekleefd die via kabeltjes verbonden zijn met het bewakingsapparaat. Het buisje in de blaas blijft nog 1 dag aanwezig alsook de katheter in uw arm. De verpleging bezorgt u een hoestband die dient als ondersteuning van uw borstkas tijdens het hoesten. 16 De dagelijkse verzorging loopt als volgt: Controle van bloeddruk, pols en temperatuur. Gewichtscontrole om eventuele vochtopstapeling in het lichaam op te sporen. Na de operatie zal u enkele kg zwaarder wegen. Dit is NIET onrustwekkend. Met de nodige plasmedicatie zal u de volgende dagen uw overgewicht kwijtgeraken. De wonden worden dagelijks gecontroleerd en zo nodig gezuiverd en ontsmet. Bij de ochtendverzorging zal de verpleegkundige u aansporen om zo veel mogelijk zelf te doen. De eerste dag wast men u nog in bed, maar daarna zult u zich grotendeels zelf wassen aan de lavabo. De chirurg komt u regelmatig onderzoeken en volgt uw toestand van nabij. Nog enkele onderzoeken worden op gepaste tijdstippen uitgevoerd (bloedafname, EKG en RX-foto van de longen). Aerosoltherapie 4 keer per dag. Ook op de afdeling doet u ademhalings- en bewegingsoefeningen onder leiding van de kinesist. De moeilijkheidsgraad van deze oefeningen neemt dagelijks toe zodat u na enkele dagen al kan wandelen, fietsen (hometrainer) en zelfs trappen doen. De diëtiste van de cardiale revalidatie zal u komen opzoeken met gespecialiseerd voedingsadvies en verder begeleiden tijdens de cardiale revalidatie periode. Door de verhuis van de ene naar de andere afdeling, samen met een soms minder vlot herstel na de operatie, kan het voorkomen dat sommige patiënten letterlijk het noorden kwijt geraken. Zij kunnen zich dan moeilijk herinneren waar ze zijn, wat er met hen gebeurd is of waarom ze in het ziekenhuis zijn. Dit noemt men ziekenhuisverwardheid. Dit is een toestand van voorbijgaande aard en heeft helemaal niets te maken met beginnende dementie of dergelijke. Hoewel de patiënten in kwestie zich achteraf vaak niets meer herinneren van deze moeilijke periode, is deze toestand des te emotioneler voor de naaste familieleden. De verpleging zal u en uw familie hierover steeds zo goed mogelijk trachten te informeren. 17 Terug naar huis Het bericht dat u naar huis kan, wordt soms met gemengde gevoelens onthaald. Waarschijnlijk zult u enerzijds blij zijn dat u terug naar huis kan, anderzijds is er soms nog wat twijfel en onzekerheid omdat u niet meer onder medische controle staat. In het begin zal het uitvoeren van de alledaagse huishoudelijke taken een grote inspanning van u vragen. U bent dan ook vlug moe. 18 De sociaal werker kan indien nodig, voor u naar huis gaat, samen met u en uw familieleden de situatie thuis bekijken. Zij is op de hoogte van de hulp die thuis georganiseerd kan worden en kan deze inschakelen indien nodig (bv. thuisverpleging, thuishulp, poetshulp, personenalarmsysteem, enz.). Bent u alleenstaand en voelt u zich echt nog niet klaar om naar huis te gaan, dan kan een tussenoplossing overwogen worden. Zo kan er gedacht worden aan een kortverblijf in een rusthuis of een tijdelijke opname in een hersteloord van uw mutualiteit. Houd er echter rekening mee dat zulke regelingen wel wat tijd in beslag kunnen nemen. Er is meestal een lange wachtlijst. De sociaal werker kan u van maandag tot en met vrijdag bereiken van 9 tot 17 uur op het nummer 015 50 53 73. U kunt ook vragen aan de verpleging of zij de sociaal werker voor u willen contacteren. Tips Hierna nog enkele tips die u van dienst kunnen zijn na uw ontslag uit het ziekenhuis: Neem uw medicatie op het juiste tijdstip. Het rookverbod dat u werd opgelegd voor de operatie, blijft ook nu nog gelden. Wandelingen maken is toegestaan. Gewichten tillen is verboden tot 6 weken na de operatie, uw borstbeen moet 18 immers nog helen. Seksuele gemeenschap kan gerust. Bij koorts, kortademigheid, gewichtstoename, verandering in het hartritme contacteert u best uw huisarts. Een douche mag genomen worden, wacht nog 1 week met in bad te gaan. Hebt u nog bepaalde vragen, aarzel dan niet om deze te stellen vooraleer u naar huis gaat. Indien u thuis nog vragen hebt, kan u deze best op een briefje schrijven en het briefje meebrengen naar de volgende raadpleging. Wanneer u naar huis gaat, krijgt u nog volgende formulieren mee: een medicatieschema en de medicatie voor enkele dagen die u moet innemen een brief voor de huisarts (verwittig deze ook wanneer u thuiskomt) een brief voor de kinesist dieetvoorschriften data van de verdere afspraken 19 Cardiale revalidatie Wanneer u in aanmerking komt voor het programma van de cardiale revalidatie (de richtlijnen hiervoor staan in een Koninklijk besluit) wordt u hiervan op de hoogte gebracht door de kinesist. De kinesist zal samen met u overlopen wat precies de werking is van de cardiale revalidatie en hoe u eraan kan deelnemen. Ook de diëtiste zal u tijdens uw opname al op de sporen zetten van een goed voedingsbeleid voor uw specifieke situatie. 20 De periode van uw opname noemen we FASE 1 van de cardiale revalidatie. FASE 2 noemen we de periode na de opname, waarin u kan komen trainen in ons centrum. Dit is het ambulante programma van de cardiale revalidatie waarbij zowel CONDITIE als alle andere RISICOFACTOREN zullen verbeteren. Op die manier kan uw ingreep tot een maximaal resultaat leiden. De afspraken om deel te nemen aan deze tweede fase worden gemaakt kort voordat u huiswaarts mag keren. U kan de cardiale revalidatie bereiken op het nummer 015 50 60 80. Tot Slot We hopen dat deze brochure voor u een hulp is geweest om meer te weten te komen over het verloop van de opname, de operatie en wat te doen na het ontslag. Met bijkomende aanmerkingen of vragen kan u steeds bij de verpleging en artsen terecht. We hopen tevens dat uw verblijf hier zo kort en zo aangenaam mogelijk verloopt en wensen u alvast een spoedig herstel toe. 16 Het cardiochirurgische team 21 Nota’s Nuttige telefoonnummers Receptie Imeldaziekenhuis: 015 50 50 11 Informatiebrochure Hart- thorax- en vaatheelkunde Sociaal werker: 015 50 53 73 Secretariaat: 015 50 61 97 voo ten ën ati rp en m fa ili e ZIEKENHUIS Imeldaziekenhuis Imeldalaan 9 2820 Bonheiden www.imelda.be WZC Den Olm Schoolstraat 55 2820 Bonheiden www.denolm.be - Ha rto pe rat ie - Ime lda zie kenh uis 97600068 R00
